مجموعه معارف رضوی، جامعيت و انسجام تعاليم اسلام را به رخ میكشد. امام رضا(ع) از يك طرف قدرت عقلانی و برتری فكری شيعه را به اديان ديگر نشان میدهند و از طرف ديگر، ميل اسلام به ارتباط با افكار ديگر و بهرهگيری از نقاط قوت آنها را معرفی میكنند.
به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه؛ نشست دوم از اولین کنفرانس ملی امام رضا(ع) و علوم روز با موضوع «مؤلفه‌های حکمرانی و تمدن‌سازی در مکتب سیاسی امام رضا(ع)»، ۲۳ مهرماه، به صورت مجازی و با سخنرانی جمعی از اندیشمندان برگزار شد. در ادامه متن صحبت‌های حجت‌الاسلام والمسلمین رضا غلامی، رئیس مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا را می‌خوانید؛
رئیس مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا با بیان اینکه امام رضا(ع) در ادامه نهضت امام صادق(ع)، بخش مهمی از بسترهای نرم‌افزاری تمدن اسلامی را در دوره خود ایجاد کرد، گفت: آنچه در قرن‌های بعدی تحت عنوان تمدن اسلامی می‌بینیم، محصول تلاشهایی است که در دوران اهل بیت(ع) انجام شد و در آن زمان به ثمر نشست؛ لذا بخش مهمی از این شکوهمندی تمدنی را مدیون حرکت اهل بیت(ع) هستیم.
وی گفت: برای شکل‌گیری یک تمدن باید بسترهایی وجود داشته باشد و امام رضا(ع) در ادامه نهضت امام صادق(ع)، بخش مهمی از بسترهای نرم‌افزاری تمدن اسلامی را در دوره خود ایجاد کرد. البته این بسترها همگی در دوره حیات امام(ع) به وجود نیامد و پس از شهادت ایشان به برکت وجود ایشان در ایران و با تعالیمی که داشتند، گسترش یافت.
این استاد حوزه و دانشگاه توضیح داد: حرکتی که در دوره امام رضا(ع) رقم خورد، نقش مهمی در این داشت که بُعد نرم‌افزاری تمدن اسلامی تقویت شود و آن چیزی که در قرن چهار، پنج و شش قمری تحت عنوان تمدن اسلامی می‌بینیم، محصول تلاشهایی است که در دوران اهل بیت(ع) انجام شد، در آن زمان به ثمر نشست؛ لذا بخش مهمی از این شکوهمندی تمدنی را مدیون حرکت اهل بیت(ع) هستیم.
وی با بیان اینکه امام رضا(ع) در زمان حیان نورانی خویش به خوبی هم اصل توحید به عنوان بنیاد تمدن اسلامی و رابطه امامت و توحید را مشخص میکنند، گفت: با بررسی مجموعه تعالیم امام(ع) می‌توانیم به یک ساختمان فکری توحیدی برسیم و حدیث سلسله‌الذهب بسیار حدیث مهمی است و میشود گفت که در رأس تعالیم توحیدی امام(ع) قرار دارد.
نمایش عقلانیت و انسجام تعالیم اسلام در معارف رضوی
وی با تأکید بر این مطلب که مجموعه معارف رضوی، جامعیت و انسجام تعالیم اسلام را به رخ می‌کشد، خاطرنشان کرد: شاید این فرصت در اختیار همه ائمه(ع) نبوده است که در این زمینه کار کنند و شرایط ایجاب نمی‌کرده ولی امام رضا(ع) از این شرایط به خوبی استفاده میکنند تا تصویر منسجم و جامعی از اسلام در ابعاد مختلف ارائه کنند.
حجت‌الاسلام غلامی با اشاره به تلاش امام هشتم(ع) برای تعمیق عقلانیت، بیان کرد: امام رضا(ع) از یک طرف قدرت عقلانی و برتری فکری شیعه را به ادیان دیگر نشان میدهند و از طرف دیگر، میل اسلام به ارتباط با افکار دیگر و بهره‌گیری از نقاط قوت آنها را معرفی میکنند. در دوره مأمون عباسی، شاهد ترجمه کتب فلسفه یونانی هستیم که فلسفه به محیط اسلام وارد میشود و قصد اصلی عباسیان این بود که از رونق مکتب اهل بیت(ع) بکاهند، اما در عمل، نه تنها این طور نمی‌‌شود، بلکه فلسفه در خدمت رشد مکتب اهل بیت(ع) قرار می‌گیرد که یکی از مهم‌ترین عواملش، بسط و تعمیق عقلانیت است که در دوره امام رضا(ع) توسعه قابل توجهی پیدا می‌کند.
امام رضا(ع) و پاسخ به شبهات
وی ادامه داد: دوران حیات حضرت رضا(ع)، عصر جولان مکاتب فکری مختلف اعم از مکاتب اسلامی و غیراسلامی است و آن حضرت با مناظرههای متعددی که ترتیب دادند، هم به ابهامات و شبهات پاسخ دادند و هم آزاداندیشی و سعه صدر و همزیستی مسلمانان با سایر مذاهب را نشان میدهند که بسیار اهمیت دارد.
به گفته این استاد حوزه و دانشگاه مناظرههای امام(ع) به گونه‌ای بود که منطق اسلام و اشراف امام(ع) به مکاتب فکری دیگر روشن می‌شد که تعجب بسیاری را نیز به دنبال داشت. همچنین به واسطه این مناظرات تسلط امام(ع) به زبان‌‌های زنده دنیا برملا میشود و نحوه برخورد درست با پیروان مکاتب دیگر تعلیم داده میشود.
حجت‌الاسلام غلامی با اشاره به این مطلب که معرفی نظری و عملی ظرفیت‌‌های منحصر به فرد امامت به مثابه تمدن اسلامی بود، گفت: هجرت امام رضا(ع) از مدینه به مرو، امامت را به یک مخاطب وسیع و مؤثر شناساند که از جهات نظری و عملی این کار صورت گرفت و ایرانی ها را با اهل بیت(ع) آشناتر کرد و بعداً محبت به اهل بیت(ع) زمینه گرویدن ایرانی‌ها به مذهب تشیع شد.
وی افزود: امام رضا(ع) مناطق جدیدی که قبلاً اهمیت آن درک نمی‌‌شد را با این هجرت به قلمرو جغرافیایی تمدن اسلامی اضافه کردند و یک استعداد عظیمی را به دنیای اسلام افزودند که بتواند دقیق‌تر و با جهت‌گیری‌‌های درست‌تر در جهت شکل‌گیری تمدن اسلامی گام بردارد.
سیاستورزی مشروع و تعلیمات امام رضا(ع)
وی با اشاره به تعلیم سیاستورزی مشروع توسط امام هشتم(ع)، خاطرنشان کرد: بحث ولایتعهدی امری بود که امام رضا(ع) با اکراه آن را قبول کرد و برای آن شروطی را تعیین کرد تا معلوم شود ولایتعهدی ایشان غیرواقعی است، اما در عین‌حال که این ولایتعهدی را پس زدند و به صورت حقیقی به لوازم آن تن ندادند، اما از مزیت‌های فضای بازی و مهیایی که در اختیار ایشان قرار گرفت، با نهایت هوشمندی استفاده کردند و تلاش کردند اهداف خود را بهتر محقق کنند و این را باید به عنوان تعلیم سیاستورزی در دوره ایشان در نظر بگیریم. چون سیاستورزی یکی از لوازم مهم ورود به عرصه تمدن است و ما در عرصه سیاستورزی از زبدگی لازم برخوردار نبوده‌‌ایم و امام(ع) به بسط سیاستورزی مشروع کمک زیادی کرد.
رئیس مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا با اشاره به تلاش عالم آل محمد(ص) در گسترش خزائن علمی و معرفتی، توضیح داد: از امام رضا(ع) دو هزار و ۴۲۷ روایت نقل شده است که هزار و ۳۸ روایت، فقهی است. جدای از اینکه معارف جدیدی از امام رضا(ع) دریافت کرده‌ایم، می‌بینیم که رویکرد امام(ع) صرفاً رویکرد اخلاقی و یا رویکرد معارفی به صورت عمومی نیست، بلکه ایشان نصف معارفی که به ما ارائه داده‌اند، فقهی است. بنابراین نقش مسائل فقهی در تمدن‌سازی و نظمی که ما در تمدن به دنبال آن هستیم، می‌تواند روشنایی‌بخش باشد.
وی در ادامه گفت: جلسات و مجامعی که در حضور امام رضا(ع) برپا بود و شاگردانی که در محضر امام(ع) تربیت شدند، فقط محصور به حوزه اندیشه نیست، بلکه در حوزه طب و علوم طبیعی نیز شاگردانی در محضر ایشان تربیت شدند و تأکیداتی که امام(ع) در علم و علم اندوزی دارند، قابل توجه است. در روایتی امام(ع) فرمودند که طلب دانش برای هر مسلمانی واجب است و دانش را باید از هر کجا از اهلش در اختیار دارند، پیدا کرد و سپس فرمودند عمل به علم جهاد است. منظور از علم نیز فقط علم دینی نیست، بلکه مطلق علم است. بعد از شهادت امام رضا(ع) نیز حوزه‌ها و مدارس علمیه و نحله‌‌های فکری تأسیس شد که موجب شد علم‌آموزی در دنیای اسلام گسترش پیدا کند و امام(ع) در این زمینه نقش مهمی ایفا کردند.
انتهای پیام/
https://ihkn.ir/?p=20968
نظرات