آیت الله ملک زاده گفت: چیزی که مهم به شمار می آید این است که آیا ما پولی به نام پول اسلامی داریم که آن پول اسلامی عبارتست از طلا، این محل تأمل است و هیچ یک از فقهای ما چنین حرفی نمی زنند. البته اگر در نصوص درباره درهم و دینار صحبت شد یا به دلیل این است که می خواهد درباره طلا و نقره صحبت کند و یا این که می خواهد درباره پول رایج آن زمان صحبت شود ولی نظر خاصی درباره آن وجود ندارد.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، آیت الله محمدحسین ملک زاده، استاد درس خارج حوزه علمیه قم در درس خارج فقه فضای مجازی که از سوی دبیرخانه مفتاح_اندیشه برگزار شد، ارز مجازی یا رمز ارز به ویژه بیت کوین را مورد کنکاش قرار داد و گفت: براساس گفته کارشناسان ۱۶۰۰ نوع ارز دیجیتال وجود دارد که بیت کوین بیش از ۵۰ درصد بازار رمز ارز را فراگرفته و به نوعی معیار و پشتوانه سایر ارزها شده است.
وی افزود: البته این پرسش مطرح است که اساساً ماهیت رمز ارزی مانند بیت کوین چیست؟ پول است؟ کالا است؟ کالای مادی است؟ کالای معنوی است؟ فرض می کنیم که بیت کوین و رمز ارزها پول است. اگر پول باشد دارای چه ویژگی است؟
آیت الله ملک زاده با اشاره به این که آیا درباره پول، فقها تعریفی دارند؟ برخی از فقهای کنونی تعریفی از پول دارند ولی گمان نکنید شریعت در این باره تعریفی دارد بلکه فقیه خواسته موضوع بحثش منقح شود به همین دلیل خواسته تعریفی از موضوع خود را داشته باشد و ما این را لزوم تعریف شریعت نمی دانیم.
وی یادآور شد: البته عده ای به جِدّ معتقدند که ما پولی به نام پول اسلامی داریم و در اسلام تعریف خاصی از پول وجود دارد و باید بحث هایمان را براساس آن پیش ببریم. مرحوم آیت الله حائری شیرازی ایشان به جِدّ معتقد به پول طلا بودند و می گفتند پول حقیقی، طلا است. می گفتند پول اسلامی نیز همین است. برخی نیز این دیدگاه و اندیشه را با جدیت تبلیغ می کنند و می گویند برای جلوگیری از ربا، نوسانات، خلق پول و… باید به پول طلا برگردیم، یعنی سکه طلا ضرب شده و در اختیار مردم قرار داده شود. یعنی پول به خودی خود دارای ارزش باشد.
استاد خارج حوزه علمیه قم تأکید کرد: آیا ما پولی به نام پول اسلامی داریم که آن پول اسلامی عبارتست از طلا، این محل تأمل است و هیچ یک از فقهای ما چنین حرفی نمی زنند. البته اگر در نصوص درباره درهم و دینار صحبت شد یا به دلیل این است که می خواهد درباره طلا و نقره صحبت کند و یا این که می خواهد درباره پول رایج آن زمان صحبت شود ولی نظر خاصی درباره آن وجود ندارد. عموم فقها نیز نظرشان همین است. فقها نیز می گویند پول همان چیزی است که مردم می گویند. البته فقها نسبت به مباحث تخصصی اقتصاد نیز توجه دارند ولی باید دید عرف به چه چیزی پول می گوید، هر آن چه کوچه و بازار پول می گوید ما نیز پول می گوییم.
آیت الله ملک زاده با بیان این که برای پول سه مؤلفه اساسی وجود دارد که به آن ها اجزای رییسه می گویند، گفت: نخست، وسیله مبادله است. دوم، واحد شمارش است. سوم، وسیله ذخیره ارزش – سنجش ارزش – است. اولاً پول تولید می کنیم استانداردی برای ارزش گذاری تعیین می کنیم. بدون وجود پول نمی توانیم تفاوت ارزش اشیای مختلف را متوجه شویم. البته در این جا ارزش مادی مطرح است نه معنوی. با پول می توانیم استاندارد ارزش گذاری را تعیین کنیم تا بتوانیم ارزش کالاها و خدمات را از واقعیت زندگی بشر مشخص کنیم.
وی اضافه کرد: اگر پول نداشته باشیم معاملات باید پایاپای باشد. در حالی که معامله پایاپای بسیار کار را سخت می کند و معاملات، معاوضات و… را بسیار محدود می کند چون فرد باید دائم دنبال فردی باشد که خواهان کالای او باشد. اگر پول باشد، پول به عنوان واسطه، معاملات، معادلات و… را در بخش کالاها و خدمات آسان می کند و می توانیم با پول چنین کاری بکنیم. ما از پول می توانیم به عنوان انبار ذخیره ارزش استفاده کنیم. پول ارزش های مادی را یک جا جمع کند. یکی از بهترین راه ها برای ذخیره اموال، پول است.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم اذعان داشت: البته کارکرد و ابزار دیگری برای پول مطرح شد. برای نمونه در دنیای امروز از پول به عنوان ابزار سودخواهی استفاده می شود. یعنی خیلی ها پول را نمی دهند تا خدمات و کالا دریافت کنند بلکه از پول برای درآمدزایی استفاده می کنند. اصطلاحاً می گویند پول، پول می‌آورد. یعنی افراد نیاز ندارند بلکه از پول استفاده می کنند تا سود به دست آورند. سرمایه گذاری با پول بسیار راحت است و با ابزار دیگر به این راحتی نمی توان استفاده کرد. نمونه دیگر این است که حکومت ها از پول به عنوان ابزاری برای مدیریت بخش مالی مردم استفاده می کنند.
وی افزود: هر کدام از این سه ویژگی شاید در کالاهای دیگر نیز باشد ولی مشکلاتی ایجاد می کند به همین دلیل عرف، مردم و عقلا در طول تاریخ به دنبال این بودند که با کمترین هزینه، امن ترین و سهل ترین راه بتوانند وسیله ای داشته باشند که واحد شمارش، مبادله و ذخیره ارزش باشد به همین دلیل به سراغ پول رفتند. به نظر ما شرع مقدس در این زمینه ما را به عرف رهنمود کرده و ما چیزی به نام پول شرعی، پول اسلامی نداریم بلکه به آن چه در عرف پول گفته و مردم استفاده می کنند شریعت به عنوان پول می پذیرد. البته ممکن است در مواردی شریعت ورود کند ولی هدف شریعت این نیست که ورود این گونه داشته باشد.
آیت الله ملک زاده اظهار داشت: آیا بیت کوین نیز ابزار مبادله، ارزش گذاری و شمارش است؟ البته بیت کوین تازه راه افتاده و نمی توان انتظار داشت که در تمام جهان استفاده شود ولی در حد خودش اکنون نیز واحد مبادله است و با آن خرید و فروش صورت می گیرد. البته کشوری مانند چین انجام بیت کوین را ممنوع کرد. نهادهای امنیتی آمریکا نیز به دنبال تصویب قوانینی برای محدودیت بیت کوین در این کشور هستند ولی رییس جمهور کنونی آمریکا حاضر به امضای چنین قوانین نیست به همین دلیل شک برانگیز شده که شاید خود آقای ترامپ نیز از سرمایه گذاران بیت کوین باشد.
وی افزود: البته در برابر بیت کوین دو گروه عمده ایستادگی می کنند؛ نخست، امنیتی ها هستند. چون نگرانند و می گویند مشخص نیست چه کسی این ها را کنترل می کند. دوم، بانک های مرکزی دنیا هستند از جمله بانک مرکزی کشورمان، چون مهم ترین ویژگی ارز رمزها این است که پدیده ای به نام بانک یا بانک مرکزی را تعطیل می کند. یعنی اگر رمز ارز رواج پیدا کند مردم هیچ نیازی به بانک ندارند و اصولاً بانک ها تعطیل می شوند چون خاصیتی نخواهند داشت. بیت کوین سیستمی است که افراد کاملاً کارها را انجام می دهند بدون نیاز به بانک ها. به همین دلیل بانک های مرکزی در برابر بیت کوین مقاومت سختی دارند. صرافی های زیادی نیز بیت کوین را به ارز رایج تبدیل می کنند. خیلی ها تلاش می کنند تا بتوان از بیت کوین به عنوان ابزار مبادله استفاده کنند.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم در پایان اظهار داشت: نکته دیگر این است که از بیت کوین به عنوان واحد سنجش استفاده شود. اکنون نمی شود گفت که به واحد سنجش تبدیل شده و هنوز به این سِمت نرسیده ولی در همین راستا حرکت می کند. یعنی در همان محدوده خود در این جهت حرکت می کند ولی این که رواج پیدا کند زمان می برد. نکته بعدی این است که آیا از بیت کوین می توان به عنوان ابزار ذخیره ارزش استفاده کرد؟ در پاسخ این سوال باید گفت: خیر نمی شود به عنوان ابزار ذخیره ارزش استفاده کرد.
انتهای پیام/
https://ihkn.ir/?p=9455
نظرات