به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، آیت‌الله احمد عابدی، استاد برجسته حوزه علمیه قم در درس خارج «جهاد» به بررسی مکتب دفاعی اسلام پرداخت و با بیان این‌که امروز جنگ‌های مختلفی همانند اقتصادی، سایبری، رسانه‌ای و فرهنگی وجود دارد، خاطرنشان کرد: گاهی به جای کلمه جنگ از واژه «ترور» و «تروریست» نیز استفاده می‌شود. مثلاً می‌گویند تروریسم اقتصادی، فرهنگی، رسانه‌ای و... .

وی افزود: اگر این مسائل موضوعاً جنگ و ترور باشد احکام فقهی خاص خود را دارد ولی اگر عرفاً جنگ و ترور نگویند احکام خاص ندارد.

آیت‌الله عابدی با اشاره به جنگ رسانه‌ای، مطبوعاتی و شبکه‌های اجتماعی عنوان کرد: مقصودمان از جنگ رسانه‌ای شامل روزنامه، رادیو، تلویزیون، سینما، ‌اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، خبرگزاری و... می‌شود. ولی نخست باید دید اصل اطلاق جنگ بر‌ این مسائل صحیح است یا خیر؟ تفاوت میان جنگ رسانه‌ای با تروریسم رسانه‌ای چیست؟ احکام شرع که درباره جهاد و جنگ است، قابل انطباق به این موارد است یا خیر؟

وی ادامه داد: البته بنده نسبت به اصل این موضوع که گفته می‌شود بحث‌های اخلاقی، جهاد اکبر و بحث‌های نظامی جهاد اصغر است، شک و تردید دارم. به حدیث معروف نیز انقلت زیاد است. ولی درباره جنگ رسانه‌ای و فرهنگی آیه قرآن می‌فرماید «جهِدهُم بِه‌ جِهادًا کَبیرًا» به نظر اکثر مفسرین ضمیر «به» به قرآن باز می‌گردد.

استاد برجسته حوزه علمیه قم با تأکید بر ‌این‌که اگر به کار فرهنگی و رسانه‌ای جهاد کبیر بگوییم، شکی نیست. چون خود قرآن بر آن دلالت می‌کند، گفت: درباره موارد دیگر جای تأمل دارد. در گذشته جنگ رسانه‌ای بیشتر به شعر بود. در فقه فراوان «هجو» داریم و مکاسب محرمه آن را حرام می‌داند. معنای هجو، بدگویی یک فرد در شعر است. بخش عمده‌ای از ادبیات فارسی و عربی اشعار هجوگونه دارد.

وی افزود: نسبت به پیامبران الهی نیز تهاجم رسانه‌ای زیاد بوده است؛ از‌ این رو قرآن می‌فرماید «وَالْمُرْجِفُونَ فِي الْمَدِينَةِ.» هیچ پیامبری نبوده الا ‌این‌که به او تهمت مجنون و ساحر زده‌اند. البته آرام آرام افزون بر شعر، کتاب نوشتن نیز برای تهاجم فرهنگی مورد استفاده قرار گرفت ولی امروزه رسانه‌های مختلفی برای این کار پدید آمده‌اند.

آیت‌الله عابدی در ادامه سخنان خود به تشریح کلمه «ترور» و «جنگ» پرداخت و تصریح کرد: کلمه ترور بیش از 100 معنا دارد که هیچ کدام از معانی درست نیست. مثلا تهاجم فرهنگی معنای واضح و روشنی ندارد. ‌این گونه کلمات با مجموعه‌ای از مفاهیم تقریباً هم معنا می‌شود.

وی عنوان کرد: درباره جنگ و ترور شاید بتوانیم بگوییم «خشونت و برخورد تندی که قانونمند بوده و دارای ضوابط باشد، جنگ و حرب است.» و «اگر برخوردی خشن و بدون قانون با قصد و هدف‌ ایجاد رعب و وحشت به منظور‌ ایجاد تغییر در رفتار یا اندیشه طرف مقابل باشد ترور و تروریست گفته‌ می‌شود.» جنگ دارای قانون است - هر چند به آن عمل نمی‌شود - جنگ برخورد خشن و قانونمند است.

این استاد حوزه گفت: اگر فردی برای پیروزی، خودش را بکشد، استشهاد می‌شود ولی اگر برای رهایی از غم و سختی خود را بکشد، انتحار می‌شود. اگر فردی خود یا دیگران را برای تغییر در رفتار بکشد، ترور می‌شود. ترور همراه با ‌ایجاد رعب و وحشت است. روایت نیز می‌فرماید «إِنَّ الْإِسْلَامَ قَیَّدَ الْفَتْک.»

وی ادامه داد: در فقه درباره محارب گفته می‌شود «کسی که شمشیر خود را از غلاف خارج کرده و مردم را بترساند.» نکته اصلی در ترور ‌ایجاد رعب و وحشت است. اکنون همه قبول دارند که داعش یک گروه تروریستی است. چرا؟ چون هر کاری که می‌کند برای ایجاد رعب و وحشت است. ‌ایجاد رعب و وحشت «ترور» می‌شود. البته این تعاریف ما از جنگ و ترور و تروریست همه چیز را روشن نمی‌کند ولی بهترین تعریف به شمار می‌آید.

آیت‌الله عابدی درباره جنگ رسانه‌ای و تروریسم رسانه‌ای تأکید کرد: ‌این‌که افراد به سوی این نوع جنگ می‌روند چند دلیل دارد؛ نخست، بر خلاف جنگ نظامی، جنگ بسیار آسانی است. دوم، بسیار سریع است. سوم، گسترش و مخاطب زیادی دارد و چهارم، بخشی از هر جنگ تبلیغات است، چون برای انجام عملیات، نیازمند افکار عمومی است. خود نبی اکرم(ص) نیز برای انجام عملیات در جنگ‌ها، افکار عمومی را جلب کرده و تبلیغات انجام می‌دادند.

وی یادآور شد: البته در دنیای امروز تبلیغات جنگی به دو روش صورت می‌گیرد. 1- با رسانه افراد را برای شرکت در جنگ نظامی تشویق می‌کنند. 2- به وسیله رسانه‌ها همانند روزنامه، خبرگزاری و... جنگ می‌کنند. اگر کسی بگوید یکی از معانی جنگ ایجاد رعب و وحشت است و حتی مهمترین رکن تروریست ایجاد وحشت است،‌ این ایجاد وحشت به وسیله رسانه‌ها ممکن است. مثلا بیشتر رسانه‌های غربی و عربی به دنبال ایجاد رعب و وحشت هستند.

استاد برجسته حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: اولین رکن تروریست که ایجاد رعب و وحشت باشد در رادیو، تلویزیون، سینما، روزنامه، فضای مجازی و... است. یکی دیگر از مقولات تروریست ایجاد تغییر رفتار در افراد است. رسانه‌ها نیز به دنبال ایجاد تغییر رفتار هستند. سومین رکن تروریست بی قانون، خشونت و نداشتن ضابطه است که در رسانه نیز همین گونه هستند. چون در رسانه سخنان متضاد فراوان دیده می‌شود و ‌این یعنی بی قانونی و بی نظمی.

وی ادامه داد: گاهی تروریسم با هدف تغییر دین، گاهی با هدف تغییر رفتار انقلابی و گاهی با هدف تغییر رفتار اخلاقی صورت می‌گیرد. مثلاً مسائل جنسی، شهوی و ضد اخلاقی را گسترش می‌دهند. تبلیغ علیه دین نوعی ترور دین است و علت این‌که حکم مرتد اعدام است،‌ چون می‌خواهد دین را تضعیف کند.

آیت‌الله عابدی با اشاره به این‌که کلمات ترور فرهنگی و رسانه‌ای را در جاهای مختلف دنیا استعمال می‌کنند، گفت: انقلاب‌های مخملی همه به یک نوع تروریسم رسانه‌ای هستند. چون نوعی خشونت، علامت و رنگ خاص، ‌ایجاد تغییر در رفتار و اندیشه سیاسی یک حکومت را دنبال می‌کنند.

وی افزود: تروریسم رسانه‌ای قوی‌تر از تروریست معمولی(نظامی) است. از سوی دیگر هزینه آن کمتر است. در تروریست نظامی گفته می‌شود فقرا ‌این کار را انجام داده و خود را به کشتن می‌دهند، ولی در تروریسم رسانه‌ای افراد پولدار چنین کاری کرده و خود را نیز به کشتن نمی‌دهند. تروریست نظامی تروریست فقرا بود و تروریسم رسانه‌ای تروریست اغنیا است. تأثیر تروریست نظامی کم ولی تأثیر تروریسم رسانه‌ای زیاد است. شناسایی تروریست نظامی آسان است ولی شناسایی تروریسم رسانه‌ای بسیار سخت است و... .

استاد برجسته حوزه با تأکید بر این‌که در تروریسم کسب اطلاعات حرف اول را می‌زند و سلاح در درجه دوم اهمیت قرار دارد، یادآور شد: رسانه بهترین راه کسب اطلاعات در تروریسم است. برای نمونه گفته می‌شود داعش چیزی حدود 40 هزار رسانه دارد. مهمترین ویژگی رسانه این است اطلاعات را در اختیار فردی که می‌خواهد با ایجاد رعب و وحشت تغییر ایجاد کند، می‌گذارد.

وی در پایان گفت: با توجه به این مسائل می‌توان گفت اصطلاح ترور رسانه‌ای(یعنی با رسانه فکر مردم و حکومت را تغییر داد) صحیح است. شاید بتوان گفت تعابیری همانند جنگ اقتصادی و فرهنگی صحیح بوده و احکامی که در شرع درباره جهاد به کار رفته می‌شود، در تمام موارد نیز قابل تعدی است.

انتهای پیام/