به گزارش پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح_اندیشه؛ امام سجاد علیه السلام در دعای ۴۴ صحیفه سجادیه که به هنگام ورود ماه مبارک رمضان انشا فرموده اند این گونه خدای متعال را خطاب قرار می‌دهند: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ فَضْلِهِ وَ إِجْلَالَ حُرْمَتِهِ (الصحیفة السجادیة؛ ص: ۱۸۸) خدایا بر محمد و آل او درود بفرست و ما را عالم به فضیلت ماه مبارک و بزرگداشت حرمت آن گردان.

در راستای استجابت این دعا برای مؤمنین اهل بیت علیهم السلام در روایات متعددی فضائل بسیار زیادی برای ماه مبارک رمضان بیان فرموده اند که مرحوم مجلسی در جلد ۹۳ بحارالانوار باب ۴۶ بسیاری از این روایات را نقل فرموده اند. یکی از ویژگی‌هایی که در مورد ماه مبارک رمضان بیان شده، این است که حضرات معصومین علیهم السلام در روایات متعددی فرمودند در ماه مبارک رمضان شیاطین در غل و زنجیر هستند. در بیش از ۱۰ روایت به این ویژگی از ماه مبارک با عبارت‌های مختلف اشاره شده است و حتی در منابع معتبر اهل سنت مانند مسند احمد حنبل و سنن نسائی نیز این روایت ذکر شده است.

با توجه به این تعداد روایت انسان مطمئن می‌شود که چنین کلامی از زبان مبارک معصومین علیهم السلام صادر شده است پس از نظر سند این روایات مشکلی نداریم، اما ممکن است نسبت به دلالت و معنای این روایات شبهه‌ای ایجاد شود و آن شبهه، دیدن این همه گناهی است که در ماه مبارک رمضان واقع می‌شود که با دیدن آن این شبهه ایجاد می‌شود که اگر دست و پای شیاطین در غل و زنجیر است پس چگونه این گناهان واقع می‌شود؟!

حجت‌الاسلام ابراهیمی، استاد حوزه علمیه امام خمینی(ره) در گفتگویی در پاسخ به این پرسش گفت: سید بن طاووس در اقبال الاعمال چند جواب به این اشکال بیان فرموده‌اند:

۱. اگر شیاطین در ماه مبارک رمضان هم به حال خود وا گذاشته می‌شدند و همان آزادی در غیر ماه مبارک را داشتند، در این ماه رمضان و به خاطر فرصتی که خدای متعال در ماه مبارک به شما عنایت فرموده به شما حسادت می‌کردند و همه تلاش خود برای از بین بردن شما خرج می‌کردند، لذا مراد اینکه در غل و زنجیر هستند یعنی از رساندن آزار اضافه بر آنچه تا قبل از آن به شما می‌رساندند، عاجزند.

۲. احتمال دیگر این است که هر ماهی شیاطین مخصوص به خود داشته باشد که در این ماه شیاطین ماه مبارک در غل و زنجیر هستند، اما سایر شیاطین آزاد هستند و لذا مشاهده می‌کنیم در این ماه وسوسه‌های شیطانی در انسان‌ها وجود دارد.

۳. احتمال دارد که منع شیاطین از عده مخصوصی باشد با توجه به مصلحتی که خدای متعال برای ایشان در نظر گرفته و رحمتی الهی که شامل حالشان است و الا کفار و سایر افراد غیر از ایشان چه بسا در تمام زمان‌ها تحت سیطره شیطان باشند.

۴. احتمال دیگر این است ابلیس به همراه شیاطین دیگر، در پی گمراه کردن مؤمنین هستند و در این ماه سایر شیاطین در غل و زنجیرند و ابلیس به تنهایی در پی انحراف بندگان خدای متعال است.

۵. احتمال دیگر این است که بنده دارای نفس اماره است و عاداتی دارد که با توجه به طبیعتش است و یا نزدیکان بد رفتاری دارد که ولو شیاطین در بند هستند اما این عوامل باعث گمراهی ایشان در ماه مبارک می‌شود.

۶. احتمال دیگر این است که بنده ممکن است قبل از ماه مبارک گناهانی داشته باشد که موجب تاریکی قلب و عقلش شده باشد و بین او و خدای متعال حجاب انداخته باشد، لذا این گناهان گذشته برای استمرار غفلتش در ماه مبارک کافی است و از در غل و زنجیر بودن شیاطین سودی نمی‌برد.(إقبال الأعمال ج ‏۱؛ ص ۲۱)

وی افزود: علامه محمد تقی مجلسی پدر علامه مجلسی صاحب بحار الانوار نیز در توجیه دربند بودن شیاطین چند احتمال بیان می‌فرمایند:

۱. در این روایات آمده «مَرَدَة الشیاطین» در غل و زنجیر هستند، لذا ممکن است انحراف توسط غیر ایشان باشد.

۲. ممکن است این انحرافات توسط نفس اماره باشد.

۳. در غل بودن شیاطین کنایه است از روزه داری مؤمنین زیرا روزه باعث می‌شود شهوت انسان شکسته شود و قوه عاقله بنده تقویت گردد و شخص قدرت بر ترک امور مخالف با امر الهی پیدا می‌کند. سپس ایشان روایتی را از نبی مکرم اسلام (ص) نقل می‌کنند که شیطان مانند خون در رگهای بنی آدم جریان دارد. با روزه داری راه را بر او تنگ کنید.(روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه ج ‏۳، ص: ۲۷۱)

حجت الاسلام ابراهیمی اظهار داشت: علامه محمد باقر مجلسی بیانات پدر بزرگوار و سید بن طاووس را نقل فرموده و ظاهراً همین مقدار جواب را کافی می‌دانند، لذا خود ایشان بیان جدید ندارند.

وی افزود: عبدالوهاب شعرانی از علمای صوفی قرن دهم هجری که ظاهراً مذهب حنفی داشته در کتاب «لواقح الأنوار القدسیة فی بیان العهود المحمدیة» پس از نقل این روایت احتمالاتی ذکر می‌کند:

۱. احتمال اول را از شخصی به نام حلیمی نقل می‌کند که مراد این است که شیاطین در ایام خاصی از ماه مبارک در بند هستند و مراد شیاطینی است که استراق سمع می‌کردند تا خبرهای آسمانی را از ملائک بشنوند و وسیله‌ای برای گمراهی مردم فراهم سازند که در سوره صافات آیه ۷ و سوره حجر آیه ۱۷ به این جریان اشاره شده است و موید این احتمال را نزول قرآن در ماه رمضان به آسمان دنیا می‌دانند.

۲. احتمال دوم را خود ایشان ذکر می‌کند که مراد در غل و زنجیر بودن در تمام ماه مبارک است به این معنا که شیاطین آن آزادی در گمراه کردن بندگان که در غیر ماه مبارک دارند را در ماه مبارک به واسطه این غل و زنجیر از دست می‌دهند به سبب روزه و قرائت قرآن و سایر عباداتی که در این ماه می‌شود.

ممکن است بعضی از این احتمالات با ظاهر روایات سازگار نباشد، اما برخی دیگر مطابق با روایاتی است که در این باب وارد شده و بررسی آن مجال دیگری را می‌طلبد اما به هر حال انسان بالوجدان درک می‌کند که ماه مبارک فرصتی ویژه برای بندگی و قرائت قرآن است که در ماه‌های دیگر با اینکه شرایط مساوی است اما آن عبادات واقع نمی‌شود.

پس نباید در این ماه از مکاید ابلیس خود را در امان بدانیم، لذا امام سجاد (ع) در دعای ورد به ماه مبارک این طور از خدای متعال در خواست می‌کنند: وَ إِنِ اشْتَمَلَ عَلَیْنَا عَدُوُّکَ الشَّیْطَانُ فَاسْتَنْقِذْنَا مِنْهُ. اگر در این ماه دشمن تو شیطان بر ما مسلط شد ما را از دست او رهایی ببخش.

از خدای متعال و از امام عصر (ع) توفیق روزه‌ی روزه داران واقعی و استجابت دعا و بهره مندی از باقیمانده ماه مبارک و لیالی قدر را خواستاریم.

انتهای پیام/

منبع: مهر