*حكمرانی بسترسازِ تثبیت سرمایه اجتماعی

داودی در ابتدای بحث گفت: چگونگیِ دستیابی ابزارها، با ایجاد تعادل بین مفاهیم و ایجاد توازن میان مخاطب و مفاهیم و چگونگی تثبیت سازه‌های ذهنی و مفهومی میان تبادل ابزاری و توازن مفهومی، بین مخاطب و حاكمیت شكل می‌گیرد.

ازاین‌رو ایجاد توازن عمدتاً از سمت حكمرانی شكل‌گرفته و تعادل به ذات ابزار رسانه باز می‌گردد و وقتی توازن و تعادل را می‌خواهیم در برابر مفهوم امنیت، ثبات، دگردیسی و گزاره‌های بین حكمرانی و حكمروایی برقرار كنیم، باید به رابطه هویت توازنی میان مفاهیم حكمرانی و مخاطب اشاره كنیم.

همچنین از سمت حكمران انتظار می‌رود تعادل و توازن شكل گیرد و لذا مفاهیمی با عنوان زمان‌بندی، مصلحت، قواره‌های سیاست‌گذاری و... در رابطة میان انتظار و ضرورت‌ها بیان می‌شود؛ ولی گاه انتقال مفاهیم به‌درستی شكل نمی‌گیرد و ازاین‌رو جنس حكمرانی به سمت تثبیت سرمایه اجتماعی حركت نمی‌كند.

*راهكار تقویت سرمایه اجتماعی چیست؟

مصلح در تكمیل این بحث گفت: بین جامعه و حاكمیت رابطه‌ای وجود دارد تا چگونگی اداره جامعه در قالب حكمرانی در نظر گرفته شود؛ به تعبیری حكمرانی همان چیزی است كه حاكمیت باید در قبال شهروندان انجام دهد؛ در این راستا یك‌سری انتظارات از سوی جامعه وجود دارد و حاكمیت بر اساس اهداف و ارزش‌ها برنامه‌هایی را طراحی می‌كند و زیر بنای این ساختار ما را به ظرفیت اجتماعی می‌رساند.

بدون سرمایه اجتماعی امكان اداره جامعه و اصلاحات مطلوب وجود ندارد؛ ولی ابتدا باید دانست برای تقویت سرمایه اجتماعی در جامعه چه اقداماتی لازم است؟!

*سرمایه اجتماعی؛ محور توازن و تعادل

همچنین داودی به تشریح محتوای متوازن و متعادل پرداخت: برای دستیابی به توازن و تعادل باید به تثبیت فزاینده سرمایه اجتماعی دست پیدا كنیم كه اگر این مهم كاهش یابد، توازن و تعادل به مشكل خورده است؛ ازاین‌رو سرمایه اجتماعی دالِ مركزی شكل‌گیری تعادل و توازن خواهد بود.

مصلح هم نظر خود را در این باره اعلام كرد: سرمایه اجتماعی همان موجودیتی است كه فعل حكمران بر مبنای آن امكان تحقق می‌یابد؛ مثلاً در فضای سیاست‌گذاری و مدل‌های چرخه‌ای آن، بحث اجرا به‌عنوان یكی از مهم‌ترین عوامل و مدلِ سیاست‌گذاری پنداشته می‌شود. این اجرا در راستای تحقق اهداف مردم است و می‌خواهد بر جامعه تأثیر بگذارد.

ازاین‌رو سرمایه اجتماعی كمك می‌كند فعلِ موردنظر حاكمیت اجرا شده و مردم با او همراه شوند و مردم باید نسبت به سخنان حاكمیت پذیرش داشته و آن را همراهی كنند تا منجر به پیاده‌سازی بهتر سیاست‌گذاری‌ها شود.

*اعتقادات؛ مُقَوم سرمایه اجتماعی

داودی این بحث را پی گرفت: آئین، رسوم و اعتقادات مُقومِ سرمایه اجتماعی است و درست زمانی كه تعادل از سوی حكمران –به مفهوم كارگزاران - در حال تحول است، باعث می‌شود مردم توازن را حفظ نمایند. چنان چه در جامعه‌ای مثل ایران حكمرانی امری پیچیده نیست؛ چراكه مقوم‌ها در متنِ مردم و سرمایه اجتماعی مفاهیم بسیاری به همراه دارد و لذا به حكمرانی متشرعانه می‌رسیم.

این جاست كه به حوزه تعادل نزدیك می‌شویم؛ چون توازن پیش از آن در متن مردم ایجاد شده است؛ درست مانند پدیده مدافعان حرم كه نتایج والایی را در متن سرمایه اجتماعی در بر داشت.

* نگاهی به مفهوم حكمرانی و اقتدار

مصلح به تشریح مفهوم حكمرانی پرداخت: امروز شاهد دگرگونی برخی ارزش‌ها هستیم كه كم‌كم منجر به تغییراتی در سمت‌وسوی حكمرانی شده و موجب پیچیدگی آن می‌گردد؛ در این صورت تعامل حكمران با جامعه با سختی‌هایی همراه خواهد بود.

در دوسه دهه اخیر شاهد تغییراتی در پارادایم‌های حكمرانی بودیم كه پیش‌تر به اقتدار، ارتباط داشت؛ ولی امروز حكمرانی و ظرفیت آن صرفاً بر اساس اقتدار تعریف نشده و عوامل دیگر دخیل هستند و از آن حكمرانی نرم تلقی می‌شود.

درست به‌مانند زمین‌بازی كه اینستاگرام برای خود تعریف كرده و براین‌اساس قواعد را تعریف و افراد را مجبور به برخی كارها می‌كند؛ لذا یكی از گمشده‌های كنونی كشور، نبود درك درست از این تغییر پارادایمی است و دیگر نمی‌توان بر گزاره‌های اجباری در جامعه تكیه كرد. باید یك زمین‌بازی را تعریف و مشاركت مردم را جذب نمود.

*حكمران منضبط؛ حكمران شلخته

این پژوهشگر در حوزه حكمرانی گفت: مردم به اهتمام حاكمیت در پیاده‌سازی مفهوم حكمرانی می‌نگرند كه چقدر به واقعیت، نگاه، ضرورت، اراده، هویت و ماهیت نزدیك و هرچه تناسب بیشتری میان این‌ها باشد، در سرمایه اجتماعی نیز اهتمام بیشتری ایجاد خواهد كرد.

در مرحله دیگر میلِ مردم در ایجاد تثبیتِ سرمایه اجتماعی را شاهد هستیم كه در گرو انضباط حكمران می‌باشد؛ یك حكمران شلخته فاصله مشخصی میانِ تصور و تصدیق ندارد؛ دراین‌بین با مفهوم گروكشی سرمایه اجتماعی روبه‌رو هستیم كه به میزان آسیب‌دیدگی شناخت مردم از ضریب انضباط حكمران بستگی دارد.

*انضباط پدافندی و آفندی

داودی مثال زد: چندی پیش رژیم صهیونیستی در قضیه كنسولگری ما دچار اشتباه محاسباتی شد و مشابه این اشتباه، قبل‌تر از آن و طی چند سال اتفاق افتاده بود؛ در این جا مخاطب منتظرِ انضباطی در ارائه مدل استمراری در راستای مواجهه بود. مردم می‌خواستند نظم حاكمیت را برای بار صدم بسنجند و لذا حاكمیت خود را در مدل پدافندی نشان نداد.

مصلح بحث را چنین تكمیل كرد: حكمران در بازه‌ای از تاریخ به‌تنهایی فعل حكمرانی را انجام می‌داد؛ ولی به‌مرور دریافت كه دولت و حاكمیت به‌تنهایی قادر به ایفای نقش نیستند و ازآن‌پس نقش مردم در اداره جامعه پر رنگ شد.

*حكمرانی متعالی یا علوی؟

دراین‌بین با مفهوم حكمرانی متعالی طرف هستیم كه تفاوت مفهومیِ چندانی با حكمرانی علوی ندارد؛ ولی چون این ترم قرار است بین‌المللی باشد، نباید واژه‌ای بیگانه برگزینیم؛ چون یك شخص غیرایرانی و شیعی باید در وهله اول رفتار علوی گونه را بشناسد تا به حكمرانی علوی برسد.

این نوع حكمرانی آخرت محور و لازم است درك درستی از ستون‌های سازه حكمرانی داشته باشد؛ مثلاً وقتی از تكثرگرایی و نظریه انتخاب عقلایی سخن می‌گوییم، ابتدا باید پایه‌های ستون حكمرانی را با مبانی دینی جایگزین كنیم تا خدا و آخرت محور بودن به‌عنوان زیر بنای این مدل قرار گیرد.

*حكمرانی بر اساس متغیرهای بومی

داودی در بخشی دیگر از سخنان خود در رادیو گفت‌وگو اظهار كرد: وقتی از هویت و باور دینی صحبت می‌كنیم، به مفاهیمی می‌رسیم كه در همه كشورها قابل‌دستیابی نیست؛ اما آیا می‌توان مدل دیگر كشورها را بازفراوری كرده و یا این كه اساساً باید مدلی دیگر را در ایران خلق كنیم؟!

در این جا به رابطه میان تعادل و توازن و ثبات می‌رسیم كه دراین‌بین نمی‌توان مدل‌های دیگر را باز فراوری كرد؛ چون متغیرهای موجود در ایران حجم بسیار متفاوتی با سایر نقاط دنیا دارد.

*گذار برای رسیدن به ارزش‌های تمدنی

مصلح ضمن بیان اعتقادی مشابه گفت: برای ساخت یك الگو در روابط اجتماعی به زمان نیاز داریم و نمی‌توان جامعه را در قطعات زمانی كوتاه‌مدت تقسیم كرد؛ بلكه برای خلق یك مدل جدید در كشور به زمان طولانی‌تری نیاز داریم.

وی ادامه داد: نسخه‌ای كه كشورهای دیگر می‌پیچند، قابل‌پیاده‌سازی در جمهوری اسلامی نیست و از دیگر سو برای خلق الگوی جدید، نمی‌توان ظرف ۳۰ یا ۴۰ سال اقدام كرد. بدین منظور به دوران گذار نیاز داریم تا ارزش‌های هویتی و تمدنی خود را به اجرا بگذاریم.

*حكمرانی هوشمند، نیاز امروز ماست

ظرفیت فناوری این دوران را كوتاه خواهد كرد؛ البته نه با چشم برهم‌زدن طی یك دهه! ازاین‌رو دورانِ گذاری موردنیاز است تا الگوهایی مورداستفاده قرار گیرد و در كنار آن اقدام به توسعه الگوهای داخلی كنیم.

داودی هم گفت: بهترین مدل حكمرانی هوشمند، مدلی است كه بازخورد عملی جامعه را ارتقا، تحلیل یا حذف نماید؛ ولی باید یادآور شد در تحولات چند دهه‌ای كشور، كارگزاران ما به‌جای ارائه یك مدل، مفاهیمی را عرضه كردند تا جامعه مدلِ آن را ارائه نماید؛ ولی یك جامع متكثر، مدلی یكسان را ارائه نخواهد داد.

گفتنی است؛ برنامه ساعت بیست و چهار و یك دقیقه با بررسی تاریخچه علوم‌شناختی و كاربردهای آن در حوزه‌های مختلف و شباهت و تفاوت‌هایی كه با حوزه‌های علوم روانی دارند، به بررسی شناسه‌ها، شاخص‌ها، تاكتیك‌ها و تكنیك‌های علوم‌شناختی در حوزه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و رسانه در فضای جنگ تركیبی می‌پردازد. این برنامه دوشنبه‌ها و چهارشنبه‌ها ساعت ۱۶ به مدت ۶۰ دقیقه روی موج اف‌ام ردیف ۱۰۳,۵ مگاهرتز تقدیم مخاطبان فرهیخته رادیو گفت‌وگو می‌شود.

این برنامه به تهیه‌كنندگی نوشین رهگذر، اجرای كارشناسی دكتر محسن آقایی، گویندگی سعید بارانی، پژوهشگری زهرا سهل آبادی، هماهنگی مهدی تاجیك، خبرنگاری آزاده خواجه‌نصیری و سردبیری دكتر علیرضا داودی تهیه و پخش می‌شود.

شبكه رادیویی گفت‌وگو را علاوه بر امواج رادیو می‌توانید از طریق گیرنده‌های دیجیتالی، رادیونما، اپلیكیشن ایران صدا و آدرس اینترنتی radiogoftogoo. ir نیز دریافت كنید. همچنین علاقه‌مندان می‌توانند از طریق شماره ۰۹۰۳۹۱۳۴۷۴۴ در پیام‌رسان‌های مجازی و سامانه پیامكی ۳۰۰۰۰۱۰۳۵ با این برنامه و دیگر برنامه‌های رادیو گفت‌وگو در ارتباط باشند.