مصطفی سعیدی کارشناس انرژی ضمن اشاره به توسعه نامتوازن زنجیره‌ ارزش نفت و گاز گفت: توسعه صنعتی کشور بر پایه نگاه کارشناسی استوار نبوده و اتخاذ سیاست‌های نادرست در این حوزه، نه تنها به توسعه زنجیره ارزش نفت و گاز آسیب رسانده است، بلکه چالش‌هایی را نیز در زمینه‌هایی مانند ناترازی انرژی و مدیریت مصرف به همراه داشته است.

ضرورت اصلاح سیاست‌ها برای توسعه کامل زنجیره ارزش نفت

این کارشناس انرژی ادامه داد: در گذشته به‌واسطه جذابیت توسعه بر مبنای مدل خط لوله، بسیاری از طرح‌های تعریف شده فقط از توجیه اقتصادی برخوردار بوده‌اند و بررسی کارشناسی مناسبی در این طرح‌ها صورت نگرفته است. در واقع این موضوع که تعیین قیمت گاز توسط دولت صورت می‌گرفته و محصولاتی مانند متانول و اوره قیمت بالایی داشته‌اند عامل ایحاد جذابیت اقتصادی بوده و سبب شده است سرمایه‌گذارها بر روی طرح‌های خوراک گازی تمرکز کنند. سعیدی افزود: در اسناد بالادستی و سیاست‌های کلی نیز به موضوع جلوگیری از خام‌فروشی و توسعه کامل زنجیره ارزش نفت و گاز تا مراحل نهایی اشاره و تاکید شده است اما به دلیل این‌که زمینه این موضوع فراهم نشده، اجرایی شدن آن به درستی صورت نگرفته است. همچنین مسائلی مانند نبود تنظیم‌گری کارآمد پس از خصوصی‌سازی پتروشیمی‌ها نیز در توسعه نامتوازن زنجیره ارزش نفت و گاز مؤثر بوده است.

توسعه زنجیره ارزش پتروشیمی با تمرکز بر پروپیلن و آروماتیک‌ها

این کارشناس انرژی با اشاره به طرح‌های در دست احداث و طرح‌های برنامه هفتم و هشتم بیان داشت: با توجه به این طرح‌ها، نه‌تنها تغییر قابل توجهی در سبد تولید محصولات پایه و سهم ۸۹ درصدی متانول، آمونیاک و اتیلن از ظرفیت تولید مواد پایه صنعت پتروشیمی ایجاد نمی‌شود، بلکه شکاف موجود نیز عمیق‌تر خواهد شد و تمرکز همچنان بر محصولات خوراک گازی و اتیلن باقی خواهد ماند. در حالی‌که لازم است سرمایه‌گذار‌ی‌ها به سمت توسعه زنجیره‌های ارزش پروپیلن، آروماتیک‌ها و پلیمر‌های پیشرفته پایین‌دست هدایت شود تا از مسیر نیمه‌خام فروشی فاصله گرفته شود. در همین راستا اخیراً بررسی‌ این طرح‌ها و حرکت به سمت اصلاح آن‌ها در دستور کار صنعت پتروشیمی قرار گرفته است.

بازنگری در طرح‌های خوراک گازی برای توسعه پایدار

سعیدی با اشاره به سهم ۶۲ درصدی کمبود خوراک در عدم تولید سال ۱۴۰۲ در پایان خاطر نشان کرد: عدم تعریف پروژه‌های جدید خوراک گازی و توقف پروژه‌های انرژی‌بر باید مورد توجه قرارگیرد؛ چرا که در حال حاضر تأمین انرژی واحدهای موجود نیز با محدودیت‌هایی مواجه است. بنابراین، در برنامه‌ریزی و تعریف طرح‌های جدید انرژی‌بر، به‌ویژه پتروشیمی‌های خوراک گازی، نیاز به تجدیدنظر و ارزیابی مجدد وجود دارد. همچنین برای تأمین خوراک پتروشیمی‌های خوراک گازی گذشته و جلوگیری از توقف تولید در این پتروشیمی‌ها باید اجرای سریع‌تر پروژه‌های فشارافزایی در دستور کار وزارت نفت قرار گیرد.