به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی؛ سردبیر بخش خانواده مجله المتجمع، در یادداشتی مطرح کرد؛

این مشکل در جوامع ما گسترش یافته است که در اصل به عنوان بازار جهانی برای خرید محصولات غربی شناخته می‌شوند، و بر این مشکل، چالش دیگری مربوط به آگاهی خانواده افزوده شده و به یک بیماری اجتماعی تبدیل شده که ممکن است زندگی‌های پایدار را مختل کند، به ویژه در خانواده‌های ضعیف. استفاده از تلفن‌های همراه و تبلیغات گسترده از سوی فروشگاه‌ها، که کالاها را به شیوه‌هایی جذاب به نمایش می‌گذارند، نقش زیادی در گسترش این پدیده داشته است. علاوه بر این، سهولت دسترسی به محصولات و ارسال آن‌ها به خانه بدون نیاز به رفتن به فروشگاه‌های دوردست، از دیگر عواملی است که به رشد این پدیده کمک کرده و بسیاری از افراد را در دام کلاهبرداری‌های بزرگ گرفتار کرده است.

عوامل گسترش پدیده خرید از طریق وب‌سایت‌های اینترنتی

1- وسایل تبلیغاتی قوی برای جذب مشتریان: کمپین‌های تبلیغاتی قدرتمندی که توسط پلتفرم‌های فروش آنلاین استفاده می‌شود، یکی از بزرگترین دلایل افزایش تمایل به خرید در میان گروه‌های هدف، به ویژه در بین زنان است. این تبلیغات کالاها را به شیوه‌ای جذاب نمایش می‌دهند و فرآیند خرید را آسان می‌کنند؛ به طوری که محصول به راحتی به دست مشتری می‌رسد بدون نیاز به زحمت رفتن به فروشگاه برای جستجوی آن یا پیدا کردنش. آن‌چه کاربران رسانه‌های اجتماعی متوجه می‌شوند این است که وقتی به دنبال کالایی می‌گردند یا از موتورهای جستجو برای پرسش در مورد یک محصول استفاده می‌کنند، تصاویر آن محصول از شرکت‌های مختلف به شکل فشرده و مداوم برایشان نمایش داده می‌شود. کارشناسان اینترنت می‌گویند این شرکت‌ها داده‌های کاربران را با استفاده از جستجوهایشان تحلیل می‌کنند و به این ترتیب خواسته‌ها و آمادگی‌های آن‌ها برای خرید و کالاهایی که می‌خواهند را شناسایی می‌کنند. به طور حتم بسیاری از ما تجربه‌ای در این زمینه داشته‌ایم که خود را هدف این نوع تبلیغات یافته‌ایم، که در دنیای تبلیغات به آن "تبلیغات هدفمند" می‌گویند. 2- پیشنهادات و تخفیف‌های جذاب و مداوم: تخفیف‌ها (که غالباً واقعی نیستند) در فصول خاصی از سال منتشر می‌شوند. جالب است که برخی زنان وقتی کالایی را می‌بینند از کاربردهای آن سؤال می‌کنند، اما در عین حال اقدام به خرید می‌کنند؛ که این نشان می‌دهد آن‌ها بدون نیاز به کالا، تنها برای خرید کردن اقدام می‌کنند. 3- خرید برای رفع نیازهای روانی: خرید کالاها یک تمایل روانی را در انسان برآورده می‌کند و احساس شادی به او می‌دهد، حتی اگر این شادی موقتی باشد. همچنین خرید می‌تواند راهی برای فرار از واقعیت و لذت بردن از حس مالکیت باشد، که به کاهش تنش‌ها، فشارهای روانی و اضطراب‌ها کمک می‌کند. فرد تصور می‌کند که به خوشبختی دست یافته است، اما خیلی زود به وضعیت قبلی خود باز می‌گردد و دوباره خرید می‌کند و در یک دایره بسته گرفتار می‌شود. 4- کمبود رضایت و مقایسه کردن: زنان به راحتی فریب میل به دیدن چیزهایی که دیگران دارند می‌خورند و به دنبال تقلید و رقابت در امور بی‌اهمیت دنیا هستند. آن‌ها هیچ‌گاه از وضعیت خود راضی نیستند و دائماً خود را با دیگران مقایسه می‌کنند، چه با همسایه، چه با بستگان.

دیدگاه اسلام در خصوص اسراف در خرید

اسلام از اسراف در همه چیز حتی اگر مجاز باشد، نهی کرده است. خداوند متعال می‌فرماید: «يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ» (اعراف: 31)، و نیز فرموده است: «وَلاَ تُبَذِّرْ تَبْذِيراً إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُواْ إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ» (اسراء: 26 و 27).

آیا اسراف در خرید یک بیماری روانی است؟

سایت «الکونسلتو» در مقاله ای اشاره کرده است که اعتباد به خرید یا به اصطلاح «اختلال خرید اجباری»، یکی از انواع اعتیادهای روانی است که بیشتر زنان را نسبت به مردان درگیر می‌کند و مبتلایان به آن دائماً نیاز به خرج کردن دارند. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که میانگین سنی افرادی که به اعتیاد خرید دچار هستند 30 سال است، در حالی که مطالعات دیگر نشان داده‌اند که خرید اجباری در گروه سنی 18 تا 20 سال به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد.

علائم اعتیاد خرید:

1- خرید کردن به صورت روزانه یا هفتگی. 2- پیگیری تخفیف‌ها و پیشنهادات فروشگاه‌ها به طور مداوم. 3- احساس لذت و سرخوشی هنگام خرید. 4- وابستگی به خرید به عنوان روشی برای بهبود حالت روحی و کاهش استرس. 5- خرید کالاهای غیرضروری. 6- احساس پشیمانی پس از پایان خرید و از دست دادن علاقه به خرید. 7- عدم توانایی در پس‌انداز و پرداخت بدهی‌ها.

درمان پدیده اعتیاد به خرید

برای کاهش پدیده خرید بی‌مورد در فرد مسلمان، موارد زیر مفید است: 1- تنظیم خریدهای ماهانه و محدود کردن آن‌ها به کالاهای ضروری، مفید و مورد نیاز، با در نظر گرفتن نیازهایی که ممکن است در طول مدت زمان مشخص به وجود آید. 2- صبر و تفکر دقیق قبل از تصمیم به خرید، و دادن فرصتی به خود برای تفکر و بررسی احتمالات قبل از انجام خرید. 3- کاهش مواجهه با سایت‌های فروش آنلاین و نادیده گرفتن تبلیغات هدفمند یا بررسی نکردن آن‌ها، که باعث کاهش نمایش آن‌ها برای فرد می‌شود. 4- مشورت با اعضای خانواده در هنگام تصمیم به خرید، و مشارکت آنان در تصمیم‌گیری برای خرید یا عدم خرید و کمک به فرد در این زمینه. اگر موضوع از کنترل خارج شد، می‌توان به یک درمانگر متخصص در زمینه اعتیاد به رفتار مراجعه کرد.