به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی، مراسم رونمایی از کتاب «درسگفتار شبکه ملکیت در اسلام» اثر حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد حسین بیاتی به مناسبت ۴۵مین سالگرد شهادت شهید صدر (ره) در پژوهشگاه تخصصی شهدی صدر در قم با حضور آیت‌الله نیازی، حجت‌الاسلام دکتر زارعی (از پژوهشگاه) و جمعی از اساتید و طلاب برگزار شد. اثر حاضر شرحی بر نظریۀ ملکیت شهید صدر (ره) در قالب درس‌گفتار توسط حجت‌الاسلام دکتر بیاتی، رئیس دانشگاه عدالت، است. این کتاب حاصل ۴۵ جلسه تدریس بوده و با هدف تسهیل فهم اندیشه‌های عمیق اما «فنی و معقد» شهید صدر برای حوزویان و دانشگاهیان تدوین شده است. نبوغ و روش تحقیق عمیق شهید صدر (ره) (مطالعه جامع و ارائه نظریه بدیع) نیازمند تبیین است.

پژوهشگاه شهید صدر: مرکز تخصصی احیاء و نشر آثار

مراسم با سخنان حجت‌الاسلام دکتر زارعی از پژوهشگاه شهید صدر آغاز شد. ایشان به معرفی این مرکز تخصصی پرداخت و گفت: این پژوهشگاه در حدود سال ۱۳۷۹، تقریباً ۲۰ سال پس از شهادت شهید صدر (ره) و پس از کنگره جهانی بزرگداشت ایشان، با هدف جمع‌آوری، تحقیق، تدوین و نشر آثار آن شهید بزرگوار تأسیس شد. این مرکز با مجوز رسمی از خانواده شهید صدر (ره)، تنها مرجع رسمی انتشار آثار ایشان است. فعالیت‌های پژوهشگاه شامل تحقیق و ویرایش جدید آثار (مانند اقتصادنا، حلقات، فدک فی التاریخ و...)، ترجمه آثار به زبان فارسی و بازنگری ترجمه‌های پیشین، جمع‌آوری و نشر آثار مرتبط (مانند خاطرات، نامه‌ها - که مجموعه‌ای بیش از ۴۰۰ نامه در دست چاپ است)، تدوین و نشر تقریرات فقهی و اصولی شاگردان برجسته ایشان (مانند مرحوم آیت‌الله هاشمی شاهرودی و مرحوم آیت‌الله عبدالغنی اردبیلی) و همچنین حمایت از پایان‌نامه‌ها و پژوهش‌های مرتبط با اندیشه‌های شهید صدر (ره) است. ایشان با ابراز تأسف از مظلومیت اندیشه‌های شهید صدر در میان طلاب و دانشجویان، تأکید کردند که برای ایجاد تحول در علوم انسانی، شناخت روش و منش و اندیشه ایشان امری ضروری است.

ضرورت بازخوانی عمیق و نظام‌مند اندیشه صدر

آیت‌الله نیازی در سخنان خود، این اثر را برای فهم «قلم فنی و معقد» شهید صدر (ره) بسیار ضروری دانستند. ایشان با اشاره به نبوغ استثنایی شهید صدر، بر اخلاص کم‌نظیر ایشان تأکید کردند و خاطره‌ای را نقل کردند که نشان می‌دهد شهید صدر چگونه پیش از ارائه نظریه خود، تمام آنچه در آن موضوع وجود داشته را مطالعه و هضم می‌کرده و سپس به یک «عصاره» و «صورت بدیع» دست می‌یافته، نه اینکه صرفاً به تنظیم مطالب موجود بپردازد. آیت‌الله نیازی پیشنهاد دادند که برای فهم عمیق‌تر این مباحث توسط طلاب، کار به صورت تدریس گروهی و محققانه، پیش از مرحله تحریر نهایی انجام شود؛ کاری که می‌تواند اندیشه‌های عمیق شهید صدر را به سطوح متوسط و عالی حوزه تسری دهد، همانطور که مرحوم آیت‌الله محمود هاشمی شاهرودی با تقریرات درس اصول ایشان این مهم را انجام دادند. ایشان تأکید کردند که این کتاب، گامی مبارک و اساسی در مسیر نشر اندیشه شهید صدر است.

اخلاص، نبوغ و روش‌شناسی صدر در تولید علم دینی

حجت‌الاسلام دکتر بیاتی، مؤلف کتاب، نیز ضمن تأکید بر نبوغ و اخلاص بی‌بدیل شهید صدر (ره)، به تبیین روش ایشان در تولید علوم انسانی اسلامی پرداخت. ایشان مسیر صحیح را حرکت از فقه الاحکام (با روش سنتی و جواهری) دانستند و مفهوم «فقه النظریه» در اندیشه شهید صدر را تبیین کردند که متکی بر دلالت‌های تجمیعی نصوص است، نه صرفاً فقه مقاصدی به آن معنایی که ممکن است در برخی مکاتب مطرح باشد. ایشان برای نشان دادن عمق اخلاص و نبوغ شهید صدر (ره)، به خاطره‌ای اشاره کردند که آیت‌الله هاشمی شاهرودی نقل نموده‌اند: شهید صدر در حدود ۴ دفتر از مباحث فلسفی خود را به نقد مبانی حکمت متعالیه اختصاص داده بودند، اما اجازه چاپ آن‌ها را ندادند! دلیل این امر، اخلاص و دوراندیشی ایشان بود که مبادا دشمنان از این نقدها سوء استفاده کنند و فلسفه اسلامی را متزلزل جلوه دهند، در حالی که هنوز نظام جایگزین کاملی توسط ایشان ارائه نشده بود. این نمونه‌ای از اوج اخلاص در عرصه علمی است که باید برای همه الگو باشد. دکتر بیاتی همچنین با قاطعیت بر نقش محوری «فقیه» در رأس هرم تولید علوم انسانی اسلامی تأکید کردند. ایشان معتقدند مواد خام این علوم، نصوص دینی هستند و تنها فقیه با تسلط بر متد اجتهاد سنتی است که می‌تواند این مواد خام را فرآوری کرده، تعارضات را حل نموده و به استنباط دقیق دست یابد؛ کاری که از عهده غیر فقیه برنمی‌آید و عدم توجه به این نکته، گاه منجر به ارائه مطالب سطحی و دور از واقعیت دینی تحت عنوان علوم انسانی اسلامی می‌شود. در پایان از کتاب رونمایی و نسخه‌هایی از آن به حضار تقدیم شد