حجت‌الاسلام علی مصباح یزدی عضو هیئت‌علمی مؤسسه امام خمینی(ره) مطرح کرد؛
علوم‌انسانی اسلامی بدون مبانی فلسفی و الهی تحقق نمی‌یابد
حجت‌الاسلام علی مصباح یزدی، عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، با تأکید بر اینکه «علوم‌انسانی اسلامی بدون حکمت الهی، مبانی فلسفی و روش‌شناسی عقلی قابل‌تحقق نیست»، گفت: بازسازی علوم‌انسانی بر پایه فلسفه اسلامی و مبانی معرفتی دینی، ضرورتی تمدنی برای جامعه اسلامی به‌شمار می‌رود.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی، نقل از روابط‌عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، حجت‌الاسلام علی مصباح یزدی در مؤسسه امام خمینی(ره) اظهار کرد: اگر بخواهیم بحث مفصلی درباره علوم‌انسانی اسلامی و ارتباط آن با حکمت و فلسفه‌های مضاف داشته باشیم، ابتدا باید تعاریف مختلف علوم‌انسانی، تعاریف گوناگون حکمت، اقسام حکمت و فلسفه‌های مضاف را تبیین کنیم تا معلوم شود مراد از این اصطلاحات چیست و بتوانیم مباحث را با تفاهم و دقت بیشتری دنبال کنیم. وی افزود: در ادبیات اسلامی، واژه‌های فلسفه و حکمت معانی و کاربردهای متنوعی داشته‌اند و در غرب نیز مفهوم فلسفه سیر تحولی خود را طی کرده است. مقصود ما از فلسفه و حکمت در این بحث، مباحث کلی مربوط به وجود است که با روش عقلی و استدلالی اثبات و بررسی می‌شود. بنابراین، فلسفه از یک سو دارای موضوع است که همان احکام کلی وجود است، و از سوی دیگر دارای روش است که روش عقلی و استدلالی است. عضو هیئت‌علمی مؤسسه امام خمینی(ره) تصریح کرد: علوم‌انسانی به‌نوعی سوغات تمدن غرب است و ما در مواجهه با آن، با محصولی روبه‌رو هستیم که خارج از بستر دینی شکل‌گرفته است و بااین‌حال، چون علوم‌انسانی نرم‌افزار اداره جامعه‌اند، برای ما اهمیت ویژه‌ای دارند و عالم دینی باید نسبت به رابطه این علوم با دین، فلسفه، اخلاق، فقه و مبانی اعتقادی حساس باشد. وی ادامه داد: علوم‌انسانی در غرب نیز تعریف واحدی ندارد؛ گاهی آن را مترادف با علوم اجتماعی می‌دانند و گاهی میان این دو تفاوت قائل می‌شوند. منظور ما از علوم‌انسانی، مجموعه علومی است که بر پایه نوعی نگاه به انسان، پدیده‌های انسانی و اجتماعی را تحلیل می‌کنند و این علوم هم وظیفه توصیف و تبیین و تفسیر دارند و هم وظیفه ارزش‌یابی و جهت‌دهی به افعال و انفعالات انسانی را بر عهده می‌گیرند. حجت‌الاسلام مصباح یزدی عنوان کرد: برای مثال در اقتصاد قاعده‌ای مطرح است مبنی بر اینکه اگر عرضه بیش از تقاضا باشد، قیمت کاهش می‌یابد و اگر تقاضا بیش از عرضه باشد، قیمت افزایش پیدا می‌کند؛ یکی از وظایف علوم‌انسانی، شناسایی و توصیف چنین روابطی است، اما این شناخت کافی نیست؛ باید علل درونی و بیرونی این رفتارها نیز بررسی شود که آیا ریشه روانی، اجتماعی یا فرهنگی دارد؟ عضو هیئت‌علمی مؤسسه امام خمینی(ره) اذعان کرد: در مکتب‌های غربی که مبتنی بر اصالت فرد، سود و مادی‌گرایی‌اند، داوری‌های اخلاقی و توصیه‌های عملی در علوم‌انسانی نیز بر همان اساس صورت می‌گیرد؛ اما علوم‌انسانی اسلامی باید بر پایه مبانی توحیدی و ارزش‌های الهی استوار شود تا بتواند رفتار انسان را به سمت کمال حقیقی هدایت کند. وی تصریح کرد: علوم‌انسانی اسلامی بدون حکمت الهی، بدون مبانی فلسفی و بدون روش‌شناسی عقلی قابل‌تحقق نیست، زیرا همان‌طور که فلسفه، مبانی هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی ما را تعیین می‌کند، علوم‌انسانی نیز باید باتکیه‌بر این مبانی، تفسیری واقع‌نما از انسان، جامعه، تاریخ و فرهنگ ارائه دهند. حجت‌الاسلام مصباح یزدی تأکید کرد: اگر مبانی فلسفی علوم‌انسانی بر اساس حکمت اسلامی و اندیشه‌های الهی شکل نگیرد، جامعه ما ناخواسته دنباله‌رو مدل‌های غربی خواهد شد؛ بنابراین بازسازی علوم‌انسانی بر پایه فلسفه اسلامی و آموزه‌های دینی یک ضرورت تمدنی است که باید با رویکردی نظام‌مند دنبال شود.