با اسلامی‌سازی علوم انسانی شاهد تحول در علوم انسانی خواهیم بود/ برخورد شعارگونه با پژوهش به سقوط فرهنگی می‌انجامد

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه؛ آیت‌الله محمود رجبی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در گفت‌و‌گویی، ضمن گرامیداشت هفته پژوهش و تبریک این هفته به همه پژوهشگران،‌ نویسندگان و محققین حوزه و دانشگاه با اشاره به اهمیت پژوهش در پیشبرد اهداف علمی عنوان کرد: بدون شک هر نوع ارتقایی که بخواهد در جامعه رخ دهد، باید بر یک مبنای علمی استوار باشد تا تدابیر و برنامه ریزی های لازم برای تحقق آن ارتقا طراحی و عملی شود.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: راهکارهای عملی، الزامات اجرای برنامه و عناصر دقیق ارتقا در پژوهش ها باید مشخص و بر اساس یک برنامه کارشناسانه اجرا شود.

آیت الله رجبی ادامه داد: این مولفه ها نیاز به تحقیقات و پژوهش دارد و اگر بر مبنای تحقیق روش‌مند انجام نشود، به اهداف نمی رسیم و جامعه درجا می‌زند و یا عقب گرد خواهیم داشت.

وی تاکید کرد: پژوهش بن مایه همه فعالیت های علمی، دینی و فرهنگی بوده و اگر ما بخواهیم در این سه عرصه رشدی داشته باشیم، نخستن مولفه موردنیاز پژوهش است.

قائم مقام موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) یادآور شد: در بخش آموزش اگر همه برنامه ها فراهم باشد، اما یک منبع علمی متقن برای تدریس وجود نداشته باشد، کمیت آموزش لنگ خواهد زد.

آیت الله رجبی اضافه کرد: اگر سابقه حوزه را بررسی کنیم می بینیم که بزرگان ما متون تحقیقی درباره اصول فقه نوشته اند، به طور مثال متن تحقیقی سال هاست که محور نظام آموزش فعلی است.

وی مطرح کرد: شخصیتی مانند صاحب جواهر کتاب جواهر را می نویسد، یا اثر عروه الوثقی متون تحقیقی هستند که محور آموزش قرار گرفته اند؛ بنابراین یک پژوهش می تواند عرصه آموزش را جهت دهی کند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،ارتقای دین در جامعه را تنها از راه پژوهش عمیق و کارآمد ممکن دانست و بیان کرد: بزرگترین دانشمندان ما برای ارتقای فرهنگ دینی مردم، دست به تحقیقات مهم زده اند، مرحوم علامه مجلسی از این بزرگان است که بخش عظیم عمر خود را به تحقیق و ارائه آثار پژوهشی در عرصه دین زده اند.

آیت الله رجبی ابراز کرد: نخستین گام این است که جامعه را تغذیه دینی کنیم و برای این منظور نیاز به پژوهش در عرصه دین داریم تا این آموزه ها استخراج، تبیین و به جامعه عرضه شوند.

آسیب های موجود در نظام آموزشی به دلیل کپی برداری از پژوهش های غربی است

وی تاکید کرد: اگر نظام آموزش عالی و آموزش و پرورش خود را در نظر بگیریم، متن محور هستند، این متون را محققین در تحقیقات خود جمع آوری کرده اند، اگر نظام آموزش ما دچار آسیب است، به دلیل کپی برداری از پژوهش های غربی است؛ این در نظام شاهنشاهی بیشتر بود و در بعد از انقلاب پژوهشگران مسلمان به عرصه ورود کرده و تا حدی جلوی آسیب را گرفتند.

قائم مقام موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) مطرح کرد: تفاوت فرهنگ غربی و اسلامی در درجه اول در مبانی این علوم است و لازم است مبانی علوم غربی استخراج و نقد شود، سپس مبانی علوم اسلامی تبیین شده و جایگزین مبانی ای که بر اساس الحاد شکل گرفته شود.

آیت الله رجبی اظهار داشت: یک عرصه دیگر این است که ما در مساله شناسی نسبت به جامعه با آنچه که در فرهنگ غرب است متفاوت هستیم، بسیاری از چیزها در فرهنگ ما مسئله است، اما در غرب نیست و بالعکس، اگر بخواهیم معضلات خود را طبق موازین دینی خود حل کنیم، طبعا در این حوزه با فرهنگ غربی متمایز خواهیم بود.

وی با اشاره به عرصه نظریات موجود در علوم انسانی خاطرنشان کرد: نظریات فرهنگ غرب با پشتوانه فرهنگ آن ها بوده و با نظریات و پشتوانه اسلامی متفاوت است.

 می توانیم از آثار غربی ها “به گزینی” کنیم

قائم مقام موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) یادآور شد: البته ما از دستاوردهای درست غربی ها می توانیم “به گزینی” کنیم، اما شاگرد نباید بمانیم، چرا که ما خودمان فرهنگ غنی اسلام را داریم که بر فرهنگ غربی برتری دارد.

وی برخوردهای شعارگونه با پژوهش را موردتوجه قرار داد و عنوان کرد: ما در عرصه پژوهش اگر نخواهیم شعارگونه برخورد کنیم، وظیفه داریم که جهت گیری های پژوهش را متناسب با نیازها انجام دهیم، ثانیا ما نیاز به کادرسازی داریم، ما برای انجام این پژوهش ها نیروهای توانمند و نظریه پرداز نیاز داریم، برای تربیت چنین نسلی، پژوهشگران زبده و خلاق باید تربیت شود.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: در کنار بعد پژوهشی ما نیاز داریم که پژوهشگران را به اخلاق، تعهد و معنویت تجهیز کنیم، اگر این گونه نباشد پژوهشگران می توانند ابزار دست دشمنان باشد.

برخورد شعارگونه با پژوهش به سقوط فرهنگی منجر می شود

آیت الله رجبی کارهای شعاری را مانع پیشرفت جامعه دانست و تاکید کرد: اگر ما با پژوهش شعارگونه برخورد کنیم، نه تنها با رکود مواجه می شویم، بلکه می تواند منجر به سقوط فرهنگی و نظام اسلامی شود.

وی ابراز کرد: ما پیامبری داریم که می فرمایند که من مبعوث شدم برای اینکه مکارم اخلاق را به اتمام برسانیم، هدف تمام آموزه های اسلام این است که در حوزه اخلاق و معنویت جامعه رشد کنیم.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، خاطرنشان کرد: امام راحل فرمودند که علم بدون تهذیب حجاب اکبر است، لذا کلیدی‌ترین مسئله در بحث اهمیت پژوهش در حوزه معنویت این است که ما بهای لازم را به عرصه پژوهش و اخلاق نداده ایم.

آیت الله رجبی تصریح کرد: باید مربیان اخلاق به وفور در جامعه ما تربیت شده باشند، در یک زمانی در حوزه علمیه با تعداد معدود طلاب، چند نفر از شخصیت های علمی و اخلاقی برجسته در حوزه داشتیم، امروز که حوزه ما به این میزان گسترده شده باید این افراد بیشتر حضور داشته باشند، اما در این عرصه با فقر مواجه هستیم، اگر این افراد تربیت نشود، در جامعه نیز با آسیب مواجه خواهیم بود.

وی تاکید کرد: متاسفانه متولیان امر از اخلاق و معنویت بهره ای نداشته اند و به دنبال هواهای نفسانی خود بوده اند، در طول انقلاب ما اگر ببینیم، در مقاطعی رئیس جمهوری آمده که پیرو هوای نفسانی بوده و بعد با لباس زنانه فرار می کند، در تمام عرصه های مدیریتی هر جا که مسئولان دارای اخلاق و معنویت بوده اند ما جلو رفته ایم.

آسیب های اجتماعی معلول فقدان معنویت است

استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: آسیب های اجتماعی معلول فقدان اخلاق و معنویت بوده و دشمنان ما نیز روی بی ارزش نشان دادن این دو مقوله سرمایه گذاری کرده اند، فلذا دشمن توصیه های اخلاقی را ناچیز می شمارد و حتی این امر به عنوان یک امر ناشایست و منکر شناخته شده است.

آیت الله رجبی گفت: ما آنگونه که باید برای جایگاه اخلاق سرمایه گذاری کنیم نکرده ایم و این مشکل در عرصه پژوهش نیز وجود دارد، اینکه در نظام اسلامی صدها اثر علمی چاپ شده افتخار است، اما از مجموعه این ها در عرصه اخلاق کمترین آثار را شاهد هستیم.

وی بیان کرد: ما باید از همه ابزار های نوین علمی استفاده کنیم برای اینکه روحیه و منش انقلاب تقویت شود، حوزه باید منبعی باشد که انرژی انقلابی را به جامعه پمپاژ کند.

استاد حوزه علمیه عنوان کرد: ما باید از فضای مجازی برای رواج اندیشه انقلاب بیشترین استفاده کنیم، در رسانه های ما باید نتایج تحقیقات عرصه شود.

آیت الله رجبی بیان کرد: در مقام پژوهش، تبیین و عرضه آن ما باید از تکنیک های نوین استفاده کنیم، امام راحل فرموده اند که تبلیغات به قدری اثر گذار است که می تواند یک امر زیبا را به عنوان امر زشت معرفی کند.

وی ادامه داد: معنای تمدن نوین اسلامی این نیست که در کشور خود این ارزش های اسلامی را احیا کنیم، بلکه معنای آن این است که فرهنگ اسلام ناب محمدی را به جهان عرضه کنیم.

قائم مقام موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) اظهار داشت: اگر ما شناختی از نوع تعامل با کشورهای دیگر و حساسیت های آن ها نداشته باشیم، ممکن است بهترین تحقیقات ما نیز در فضای بین الملل مورد استقبال واقع نشود.

حوزه انقلابی هر جا که خطری نظام اسلامی را تهدید کند باید حضور داشته باشد

آیت الله رجبی مطرح کرد: ما باید آموزه ها را به گونه ای عرضه کنیم که مخاطب جذب شود، اگر انقلاب ما صادر شود تمدن نوین اسلامی شکل گرفته و تمام ظرفیت جهان در خدمت اسلام قرار می گیرد.

وی تاکید کرد: ما در عرصه پژوهش اگر بخواهیم شاخص هایی را از حوزه انقلابی موردتوجه قرار دهیم باید در گام اول نیازهای نظام اسلامی را در دستور کار قرار دهیم.

استاد حوزه علمیه قم افزود: دفاع از ارزش های نظام و مقابله با تهاجم های به نظام در عرصه فرهنگ باید مورد توجه قرار گیرد، حوزه انقلابی حوزه ای است که در هر جا که خطری نظام را تهدید می کند، حضور داشته باشد.

آیت الله رجبی ابراز کرد: ما باید خطر تهاجمات فرهنگی دشمن را رصد کنیم، حتی باید تهاجمات بعدی را نیز شناسایی کرده و برای آن پاسخ های لازم را تولید کنیم.

وی ادامه داد: شاخص دیگر حوزه انقلابی این است که نیاز های فکری نظام برای این حوزه باید مهم باشد، این نظام باید با فرهنگ دینی اداره شود و حوزه انقلابی باید پژوهش هایش را بر مبنای نیاز های نظام انجام دهد.

حوزه باید قوانین مجلس را کارشناسی کند

قائم مقام موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) خاطرنشان کرد: اگر مجلس ما می خواهد قانون گذاری کند، این حوزه است که باید قوانین را کارشناسی کند، متاسفانه این کار از یک مقطع زمانی به بعد تعطیل شد.

آیت الله رجبی عنوان کرد: قبل از نظارت شورای نگهبان، باید طرح ها در عرصه های مختلف فرهنگی در حوزه نوشته شود، سند آموزش و پرورش و سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و غیره عرصه هایی هستند که حوزه باید درباره آن ها نظر بدهد.

وی نشاط و پویایی را از دیگر شروط حوزه انقلابی دانست و بیان کرد: پژوهش های ما باید روزآمد و متناسب با تحولات کشور، منطقه و دنیا باشد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم یادآور شد: اگر پژوهش فقط انجام شود و نتایج آن اجرا نشود، هیچ تاثیری نخواهد داشت، به تعبیر رهبر انقلاب باید این پژوهش ها بر دل و جان کارها بنشیند.

آیت الله رجبی اضافه کرد: این پژوهش ها باید برای سطوح و مقاطع سنی و اقشار مختلف قالب سازی شود، شهرداری های ما باید بر اساس پژوهش های حوزه نمادهای شهر را تنظیم کنند.

وی مطرح کرد: ما باید از دستاوردهای علمی و شیوه های روانشناختی و جامعه شناختی برای درونی کردن فرهنگ اسلامی در جامعه استفاده کنیم.

استاد حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: فرهنگ اسلامی باید به گفتمان رایج جامعه ما تبدیل شود، در گذشته وقتی می خواستند کسی را سر سفره دعوت کنند، لفظ «بسم الله» به کار می رفت، بسیاری از این واژگان که در گذشته در فرهنگ ما وجود داشت، برگرفته از دین بود.

آیت الله رجبی عرصه های موردنیاز برای کار در علوم انسانی را موردتوجه قرار داد و عنوان کرد: ما در علوم انسانی و اسلامی باید در سه عرصه مبانی، مسائل و نظریات کار کنیم، امروز برخی از کشورها تمام آثار علمی را به زبان خود عرضه می کنند و جدیدترین نظریات را به زبان خود عرضه می کنند، کشورهای مستضعفی هم وجود دارد که تحت تاثیر زبان بیگانه قرار گرفته اند.

وی گفت: دانشگاهیان ما باید با بن مایه های فرهنگ اسلامی آشنا شوند تا تحت تاثیر فرهنگ غربی قرار نگیرند، غربی ها در روش و تکنیک کار کرده اند و بخش هایی از این ها را ما می توانیم به گزینی کنیم.

استاد حوزه علمیه قم افزود: اگر علوم انسانی تولید شد، باید حوزه و دانشگاه با هم مشارکت کنند، آیت الله مصباح یزدی در دفتر حوزه و دانشگاه یک کار ارزشمندی را تحت عنوان دوره مهارت های اسلامی شروع کردند که اساتید نیز از آن استقبال به عمل آوردند.

نیازمند ایجاد یک جو صمیمی علمی بین حوزه و دانشگاه هستیم

آیت الله رجبی خاطرنشان کرد: باید یک جو صمیمی و علمی در بین حوزه و دانشگاه ایجاد شود، سپس علوم اسلامی تولید و توسط اساتید تدریس شود، ما نیاز به استادانی داریم که به علم اسلامی اعتقاد داشته باشند، اما متاسفانه در این زمینه انحرافاتی ایجاد شد.

وی تاکید کرد: در کشور ما در برخی موارد تدین دانشجویان در دانشگاه ضعیف تر می شود و این به دلیل نقش اساتید است، در عربستان دانشگاهیان روز به روز در اعتقادات وهابیت مستحکم تر می شوند اما در کشور ما برعکس است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تاکید کرد: تولید علوم اسلامی جز با همکاری حوزه و دانشگاه محقق نمی شود، امام راحل می فرمودند که علوم اسلامی را از حوزه بخواهید که متخصصان در آنجا هستند، سپس مدرسان در دانشگاه این مفاهیم را باید ارائه دهند.

آیت الله رجبی عنوان کرد: در دانشگاه اساتیدی بودند که می گفتند ما برای این منظور بودجه ای نداریم، ما اینجا با بودجه خودمان این بستر را فراهم کردیم و از راه های دور به مراکز حوزوی ما می آمدند و از این ظرفیت استفاده می کردند، بنابراین اساتید پیگیر این موضوع هستند و باید سازوکار لازم برای این امر فراهم شود.

وی اضافه کرد: در گذشته کسانی بیان می کردند که اسلامی کردن علوم معنایی ندارد، برخی از معتقدین نیز می گفتند که حوزه و دانشگاه باید مجزا کار خود را بکنند، یعنی اصلا باور بر اینکه علوم انسانی اسلامی باید ایجاد شود وجود نداشت، در صورتی که علوم انسانی اسلامی منشاء خدمات فراوانی برای مردم دنیا می شود.

استاد حوزه علمیه قم یادآور شد: اگر علوم انسانی اسلامی ایجاد شود، در خود علوم انسانی شاهد تحول و جهش خواهیم بود، در جریان فتنه ۸۸ دیدیم که تئورسین فتنه گران می گفت که از ما که علوم غربی را خوانده ایم نمی توانید توقع دیگری داشته باشید.

آیت الله رجبی گفت: موسسات پژوهشی مختلف در بخش های مختلف کار می کنند و نمی توان گفت که همه آن ها موازی کاری انجام می دهند، اما در عین حال قسمت هایی نیز هستند که این کار را می کنند.

وی تصریح کرد: برخی ها موازی کاری را غلط می دانند، برخی ها نیز می گویند این کار اشکال ندارد، در شرایطی که نیروهای ما اندک هستند، موازی کاری بی معناست و ما باید تقسیم کار انجام دهیم، چرا که این یک کار عقلایی است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ابراز کرد: باید وظایف مراکز پژوهشی مختلف در حوزه های مختلف به درستی مشخص شود، چرا که ما نیازهای فراوانی داریم که اگر موازی کاری شد، نشان دهنده این است که بخشی از نیازهای ما روی زمین مانده است.

موازی کاری در شرایط کمبود نیرو و روی زمین ماندن کارها امری ناصواب است

آیت الله رجبی بیان کرد: اگر نیرو به اندازه کافی وجود داشته باشد و کارها یکدیگر را هم پوشانی کنند، می توان کارهای مشترک انجام داد تا کارهای کامل تر گزینش شود، اما اینکه یک نیاز روی زمین بماند، موازی کاری خطا است.

وی موازی کاری های موجود در راه پژوهش را موردتوجه قرار داد و عنوان کرد: اگر این کار به احیای علوم جدید و تکمیل آن ها منجر شود اشکال ندارد، بنابراین به طور کلی نفی کردن و یا به طور کلی پذیرفت موازی کاری صحیح نیست.

قائم مقام موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) تاکید کرد: در شرایط فعلی نیروهای ما برای حل مسائل خودمان محدود است و در این شرایط باید تقسیم کار صورت بگیرد تا با همکاری و هم افزایی کار پیش رود، در این شرایط کار موازی کامل اگر انجام شود، به هیچ وجه صحیح نیست.

کادرسازی برای تربیت نیروی تراز انقلاب ضروری است

آیت الله رجبی اضافه کرد: یکی از چیزهای ضروری که ما در هر زمان نیاز داریم کادرسازی بوده و کادرهای اجرایی، فرهنگی و هنری باید متناسب با تراز انقلاب اسلامی شکل بگیرد، چرا که اگر نیروها و کادرها در تراز انقلاب شکل نگیرد ما متضرر خواهیم بود اهمیت این موضوع در حوزه بسیار بیشتر است.

وی تصریح کرد: حوزه رسالت سنگینی در کار کردن در حوزه اخلاق و معنویت داشته و باید در این زمینه به کادرسازی بپردازد، اما متاسفانه از ابتدای انقلاب تا کنون در این عرصه کمتر کار انجام شده است.

استاد حوزه علمیه قم با اشاره به دغدغه های آیت الله مصباح یزدی، خاطرنشان کرد: ایشان به مسئولان بارها توصیه کرده اند که به کادرسازی بپردازند، اما مسئولان ما صرفا به فکر دوران مسئولیت خودشان هستند و کمتر به برنامه های بلند مدت اعتقاد دارد.

انتهای پیام/

منبع: حوزه

https://ihkn.ir/?p=14547