زنى که به دستور شهید اول، مرجع زنان شد / ست المشایخ کیست؟

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی، به نقل از شبکه اجتهاد؛ بنابر گزارش شیخ حر عاملی، فاطمه دختر شهید اول، که مشهور به ست المشایخ (بزرگ مشایخ) بود، زنی فقیه و دانشمند پرهیزگار بود و پدرش او را می ستود تا آنجا که به دستور وی، زنانِ (منطقه جزین و جبل عامل) در مسائل فقهی به او رجوع می کردند.

أم الحسن فاطمه المدعوه بست‏ المشایخ‏، بنت الشهید محمد بن مکی العاملی الجزینی‏، کانت عالمه فاضله فقیهه صالحه عابده، سمعت من المشایخ مدحها و الثناء علیها، تروی عن أبیها و عن ابن معیه شیخه إجازه و کان أبوها یثنی علیها و یأمر النساء بالاقتداء بها و الرجوع إلیها فی أحکام الحیض و الصلاه و نحوها. (أمل الآمل: ۱، ۱۹۳)

بنابر سندی که سید حسن صدر بدان دست یافته، ست المشایخِ مذکور ارث خود از املاک پدری در منطقه جزین را به برادرانش بخشیده تا در مقابل، نسخه کتاب تهذیب الأحکام و کتاب المصباح نوشته شیخ طوسی و کتاب من لایحضره الفقیه و نسخه کتاب الذکری نوشته شهید اول که از ماترک پدر بوده را مالک شود. صدر پس از اینکه متن سند یادشده را گزارش می کند، خواننده را به تأمل در آن دعوت می کند تا به بزرگی ست المشایخ پی ببرد و بنگرد چگونه او برای رسیدن به چند نسخه کتاب از مال دنیا چشم پوشی کرده است.

أما بعد؛ فقد وهبت الست فاطمه أمّ الحسن أخویها الشیخ أبا طالب محمدا و أبا القاسم علیا سلاله السعید الأکرم و الفقیه الأعظم… محمد بن أحمد بن حامد بن مکّی .. جمیع ما یخصّها من ترکه أبیها فی جزّین وغیرها هبه شرعیّه ابتغاء لوجه اللّه تعالى، ورجاء لثوابه الجزیل وقد عوّضا علیها کتاب التهذیب للشیخ (رحمه اللّه) وکتاب المصباح له وکتاب من لا یحضره الفقیه وکتاب الذکرى لأبیهم (رحمه اللّه) والقرآن المعروف بهدیّه علی بن المؤید… فتأمّل فیه حتّى تعرف أن الست فاطمه ممّن تؤثر الکتب على العقار و أموال الدنیا. (تکمله أمل الآمل: ۶، ۴۰۹-۴۱۰)

جالب اینکه بنابر گزارش حرعاملی، همسر شهید اول نیز از فقیهان بوده و مرجع زنان در احکام فقهی به حساب می‌آمده است.