صحیفه سجادیه بیان دیگری از معارف قرآن و مطالب نهج البلاغه است که در قالب دعا آمده و دائرة المعارفی از مباحث توحیدی، معاد، اخلاق و برخی مباحث مربوط به وظایف عملی است.
به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه؛ آیت‌الله محمدباقر تحریری تولیت حوزه علمیه مروی و استاد حوزه و دانشگاه به مناسبت فرا رسیدن سالروز شهادت امام سجاد(ع) در گفت‌وگویی به تبیین فضایل و مناقب این امام همام پرداخت و گفت: امام سجاد(ع) از جهت مقام امامت و معرفت خدای متعال با سایر ائمه علیهم السلام مشترک هستند و آن مقام والای امام که ویژگی هایی بسیار بالایی دارد در همه ائمه موجود است، اما هر یک از ائمه علیهم السلام متناسب با شرایط زمانی ویژگی‌های خاص خود را هم دارند که امام سجاد(ع) هم به لحاظ زمانی که در آن به مقام امامت رسیدند منحصر به فرد هستند.
آیت‌الله محمدباقر تحریری افرود: ایشان در بستر امامت رشد کردند؛ به گونه‌ای که دوره امامت حضرت علی(ع) را درک کردند، ۱۰ سال از عمر شریفشان در دوره امامت امام حسن(ع) سپری شد و ۱۰ سال هم دوره امامت امام حسین(ع) بود. تمام این ادوار سال‌های سختی بود که بر ائمه علیهم السلام گذشت. عمده ظهور و بروز امام سجاد(ع) بعد از شهادت امام حسین و اصحاب ایشان در کربلا و روز عاشورا بوده و علاوه بر معاویه با شش خلیفه معاصر بوده‌اند که براین اساس جنایت‌های بنی امیه را به تمام معنا درک کردند سخت ترین آن جنایت ها واقعه عاشورا و مسئله اسارت اهل بیت(ع) است.
تولیت حوزه علمیه مروی ادامه داد: پس از این دو جنایت، حمله یزید ملعون به مکه مکرمه و خانه خدا سخت ترین جنایت بنی امیه بود. پس از آن نیز واقعه مبارزه با عبدالله بن زبیر و نیز واقعه حره که در مدینه رخ داد. پس از این نیز با عبدالملک مروان و ولید بن عبدالملک معاصر بودند و در مجموع حدود ۳۵ سال پس از پدربزرگوارشان با چنین شرایط سیاسی در قید حیات بودند و در همین زمان‌ها حجاج بن یوسف ملعون حکومت را به دست گرفت که آن جنایات را مرتکب شد.
وی تصریح کرد: امام سجاد(ع) با این همه و در این شرایط وظیفه امامت را هیچگاه ترک نکردند و مانند سایر ائمه مسئله هدایت، رهبری و روشنگری مردم را به عنوان اولین وظیفه انجام دادند. ایشان این وظیفه را هنگام اسارت به احسن وجه انجام دادند و در کوفه سخنرانی بلندی داشتند و همینطور در شام در مجلس یزید ملعون اوضاع بنی امیه را در هم پیچیدند و شخصیت نبی مکرم اسلام(ص) و حضرت علی(ع) را که فراموش شده بود معرفی کردند. طی این دوران این جنبه هدایت وجود داشته است، اما پس از آنکه به مدینه آمدند به دلیل آنکه تحت فشارهای بیشتر قرار گرفتند به گسترش این بستر موفق نشدند. ایشان ارتباط‌هایی را با برخی افراد داشتند و برای برخی از درباریان که موعظه می خواستند مطالبی را بیان می فرمودند و بیشتر ارتباطات فردی بوده است یا اینکه گاهی نماز جمعه می‌خواندند و مطالبی را هم در خطبه‌های نماز جمعه مطرح می کردند و به خاطر آن شرایط اختناقی که بنی امیه و مروانیان به بار آورده بودند نقل شده است که حضرت فقط پنج شاگرد خاص داشتند.
آیت‌الله تحریری فراز دیگری از زندگی امام سجاد(ع) را تبیین کرد و افزود: با توجه به شرایط ایشان سعی داشتند در قالب دعا معارف توحیدی، معارف مربوط به مسئله نبوت و همینطور مباحث مختلف را مطرح کنند. لذا دعاهایی که از امام سجاد(ع) به دست ما رسیده بیشتر از دعاهایی است که از دیگر ائمه وجود دارد. حضرت در مناسبت‌های مختلف دعاهایی را بیان فرموده‌اند. در لابه لای برخی از این دعاها مخصوصاً دعای عید قربان ایشان به مسئله جایگاه امامت در عالم اسلامی می‌پردازند و می‌فرمایند: “اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا الْمَقَامَ لِخُلَفَائِکَ وَ أَصْفِیَائِکَ وَ مَوَاضِعَ أُمَنَائِکَ فِی الدَّرَجَهِ الرَّفِیعَهِ الَّتِی اخْتَصَصْتَهُمْ بِهَا قَدِ ابْتَزُّوهَا ، وَ أَنْتَ الْمُقَدِّرُ لِذَلِکَ....” الهی این مقام که مخصوص خلفای تو و برگزیدگان توست، و جایگاه امنای تو در درجه بلندی که ایشان را به آن اختصاص دادی، غاصبان آن را به غارت برده‌اند – و تقدیر آن به دست توست. این مقام کدام مقام است؟ مقام بزرگداشت عید قربان که این جایگاه را اینگونه بیان می‌کنند که به پا داشتن حج و عید قربان در وهله اول وظیفه اولیای توست. حضرت در این دعاها در قالب صلوات مقام اهل بیت را معرفی می‌کنند که مردم بشناسند و بدانند که با دوری از ایشان از چه فضایلی محروم شده اند.
استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: یک قسمت دعاهای امام سجاد(ع) مسائل اخلاقی است که بعضی از این دعاها مانند دعای مکارم الاخلاق مختص مباحث اخلاقی است. همچنین آنچه از حضرت در حوزه اجتماعی و دردهای جامعه به جا مانده رساله حقوقیه است که طی آن ۵۱ حق را حضرت از حق الله، حق الناس و شؤون گوناگون اجتماعی بیان می‌کنند که این هم یکی دیگر از فرازهای زندگی حضرت سجاد(ع) است.
وی به بیان نقش امام سجاد(ع) در زنده نگه داشتن عاشورا و کربلا و تبلیغ آن پرداخت و گفت: حضرت با گریه های مستمر خود همواره سعی کردند تا واقعه عاشورا را در یادها زنده نگهدارند و به مناسبت های مختلف گریه می کردند. بنابراین گریه های امام سجاد فقط جنبه فردی نداشته بلکه جنبه مبارزه سیاسی هم داشته که از این طریق ظلم طاغوت های زمان را بازگو می کردند تا از ذهن مردم و صفحه تاریخ پاک نشود. مسئله عبادی حضرت سجاد هم نکته مهمی است که نباید از آن غافل شد که علاوه بر دعا ایشان به نماز و حج اهتمام خاصی داشتند که از این طریق سیره خودشان را تبلیغ می کردند.
آیت‌الله تحریری در ارتباط با نظر امام سجاد پیرامون قیام های پس ازعاشورا به ویژه قیام مختار توضیح داد: مشروعیت اصل این قیام ها باید با اذن امام باشد، اما این را هم باید توجه داشته باشیم که مسئله امامت آنگونه که امروز جا افتاده است نبود، براین اساس ایشان با آن حرکت هایی که در برابر جایگاه امامت شاخص و بارز بود مقابله لفظی می کردند تا مبارزین بدانند که باید حرکت آنها با اجازه و یا حداقل با رضایت امام باشد. قیام مختار یک قیام علیه دشمنان اهل بیت علیهم السلام بود و ماهیتا در تعارض با مقام امامت نبود؛ از این رو باطنا مورد تایید اهل بیت(ع) بود و دعاهایی هم از خود حضرت سجاد برای مختار نقل شده است. شاید این هم که مختار از محمد حنفیه اجازه گرفته بود در ظاهر برای حفظ جان امام و شناخته نشدن مقام امامت در آن زمان بوده و در باطن از ایشان اجازه گرفته است. به طور کلی باتوجه به سخنانی که از امام سجاد نقل شده بر می آید که به طور ضمنی قیام مختار مورد تایید ایشان بوده است.
تولیت حوزه علمیه مروی در بیان اهمیت صحیفه سجادیه تصریح کرد: صحیفه سجادیه بیان دیگری از معارف قرآن و مطالب نهج البلاغ است که در قالب دعا آمده و دائره المعارفی از مباحث توحیدی، معاد، اخلاق و برخی مباحث مربوط به وظایف عملی است که این جنبه ها را امام باقر و امام صادق علیهماالسلام با فرمایشات و جلسات درسی خود بسط دادند. بنابراین صحیفه سجادیه یک کتاب معرفتی بسیار گسترده است که لازم است ما هم دعا بخوانیم و هم دعا شناس باشیم و هر کس می تواند باید این ادعیه را بازگو کند تا جامعه از آن محروم نشود.
وی در پایان درارتباط با ملیت مادر حضرت سجاد(ع) گفت: دو نظر متفاوت در این زمینه وجود دارد که بیشتر تأکید براین است که مادر ایشان ایرانی بوده‌اند؛ در این خصوص اشکالی وارد نیست، ائمه علیهم السلام از طوایف مختلف ازدواج می کردند و ملاکشان پاکدامنی بود، اینکه فارس هستند یا عرب، کنیز هستند یا آزاد و…. اهمیت نداشته است.
انتهای پیام/
منبع: قدس
https://ihkn.ir/?p=19960
نظرات