عقلانیت رضوی؛ اصلی مهم در راستای تعمیق ارتباطات میان فرهنگی

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین مختاری، رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی و استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم به مناسبت ولادت امام رضا(ع) در یادداشتی آورده است:

میلاد پر خیر و برکت امام رضا علیه السلام، فرصتی بی بدیل برای بهره‌گیری از معارف ناب عالم آل محمدصلی الله علیه و آله وسلم فراهم می سازد؛ معارفی که از مناظره ها و آموزه های حِکمی و عقلی آن امام همام نشأت می گیرد و به نوبۀ خود چارچوب تئوریک ارتباطات میان فرهنگی و اتحاد روز افزون امت اسلامی را رقم می زند.

لذا ضرورت واکاوی ابعاد و زوایای عقلانیت رضوی در راستای تعمیق ارتباطات میان فرهنگی در جهان معاصر انکار ناپذیر است؛ چرا که جریانات تروریستی تکفیری، چهرۀ اسلام را در جوامع بشری دگرگون کرده و اسلام هراسی را به جای صلح محوری در اسلام نشانده و اینچنین ساحت دین مبین اسلام را در جهان خدشه دار کرده و اصل ارتباطات میان فرهنگی را با اما و اگرهای متعدد همراه ساخته است.

از سوی دیگر تداوم شیوع ویروس کرونا در جهان و فروپاشی معرفتی غرب در جهان پساکرونا، به ویژه پس از افول آمریکا و رسوایی سران کاخ سفید در نژادپرستی، آیندۀ تمدنی و معرفتی جهان را در عصر حاضر بر مدار ارتباطات میان فرهنگی و بهره گیری از فرهنگ های بومی و معرفتی، فارغ از نژاد و قومیت قرار خواهد داد؛ از این رهگذر آموزه های رضوی و نیز ظرفیت های عظیم فرهنگی در مشهد مقدس به نوبۀ خود حوزۀ ارتباطی و بیانی تشیع را در قالب تمدن نوین اسلامی به جهان تشنۀ صلح و معنویت در دوران پسا کرونا  ارائه خواهد داد.

اهمیت این مسأله از آن جهت است که مرزهای جغرافیایی نژاد پرستی و ملی گرایی در جهان معاصر به شدت رنگ باخته است و این میراث شوم استعمار در عصر بیداری انسانی و ارتقای شعور عمومی و تقویت ارتباطات انسانی منبعث از تعامل روز افزون مردم در شبکه های اجتماعی، به زباله دان تاریخ پیوسته است و اصل بنیادین «شهر- مردم»، جایگزین نظریۀ «دولت- ملت» شده است.

در این میان چه شهری بهتر از شهر زیارتی و معنوی مشهد که همگرایی میان عالم غیب و عالم شهود را در قالب اصل متعالی زیارت و ذکر و یادخدا و زیبایی شناسی معماری اصیل اسلامی، برای مخاطب عینیت می بخشد.

از سوی دیگر مولفه های هویت بخش در سیرۀ رضوی برآمده از عقلانیت و وحدت، فقه مقارن را در ابعاد کلان تمدن اسلامی رقم می زند، در این میان غفلت اندیشمندان و نخبگان فقهی جوامع اسلامی و سیاست گذاران فرهنگی کشور از ظرفیت عظیم فقه رضوی به عنوان مهمترین مانیفست تشیع در ارتقای وحدت اسلامی و بازتولید اسلام شیعی در جهان اسلام و دیگر جوامع بشری، تأمل برانگیز است.

گفتنی است، «صلح محوری» مهمترین اصل ارتباطات میان فرهنگی در تعالیم امام رضا علیه السلام را در بر می گیرد، و از آن جا که صلح محوری مولّفه‌ای فطری است در نتیجه مورد اهتمام آحاد جوامع انسانی قرار می گیرد، در نتیجه حکمت و عقلانیت رضوی در امتداد صلح جهانی قرار خواهد گرفت و اینچنین فرآیند صلح جهانی حضرت حجت(عج) تسهیل خواهد شد؛ در نتیجه نظریۀ موهوم پایان تاریخ فوکویاما و جنگ تمدن های هانتینگتون به قهقرا خواهد رفت.

بی شک تحقق این مهم در گام نخست در گرو بازتولید فکری و معرفتی احادیث ائمۀ معصومین به ویژه احادیث حضرت رضا(ع) به عنوان منبع راهبردی حقوق مدنی و حقوق بین الملل و طرح ریزی تمدن نوین اسلامی برای تحقق صلح جهانی امکان پذیر است.

با این اوصاف لزوم استفاده از نرم افزارهای دانشی در راستای تولیدات بینشی و عقلانیت محور در راستای تئوری پردازی های کلان در جهان معاصر ضروری است؛ از این رو مواجهۀ خام گرایانه با معارف رضوی در قالب موسوعه نویسی و دائره المعارف نویسی دردی از درد بازتولید فکری و معرفتی شیعه دوا نخواهد کرد؛ بلکه رسالت نهاد حوزه و دانشگاه در زمینۀ بازتولید معارف رضوی باید بر محور معرفت شناسی منحصر گردد، چرا که اصل ارتباطات در سیرۀ امام رضا علیه السلام به شدت از مبانی فکری و عملی برخوردار است، اگر چه کم کاری نظام پژوهشی کشور در زمینه معرفت و شناخت بسیار تأمل برانگیز است.

در خاتمه باید گفت لزوم بازگشت به عقلانیت بر مدار فقاهت و حکمت به جای عرفان و صوفیسم، در راستای اصلاح آفات و آسیب های حکومت اسلامی اجتناب ناپذیر است؛ چرا که حکمت فقه اکبر است و مبنای عملی آن سیرۀ اهل بیت(ع) به ویژه آموزه های عقلانی امام رضا(ع) در بُعد حکومتی است؛ در غیر این صورت عرفان جای حکمت و فقاهت خواهد نشست و در نتیجه عقلانیت دینی در جامعه بازیچۀ مروجان اسلام غیر عقلانی قرار خواهد گرفت.

انتهای پیام/

https://ihkn.ir/?p=17747