تحول‌خواهی علوم انسانی بدون عقلانیت محال است

عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق (ع) گفت: موضوع عقلانیت در علوم انسانی اسلامی بدون شک غیر قابل انکار است و مکتب تفکیک نیز باید بداند در صورتی می‌تواند در این تحول فعالیت کند که موضع عقلانی داشته باشد.

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، در سال‌های قبل که موضوع علوم انسانی و تحول‌خواهی آن و البته اسلامی‌سازی یا بومی کردن آن مورد بحث و چالش واقع شد، تمامی نظریه‌پردازان و متفکرین بر روی مسئله فلسفه علوم انسانی متمرکز شدند. روش‌شناسی علوم انسانی و واکاوی ابعاد مختلف آن همگی در دایره بحث فلسفه علوم انسانی قرار می‌گیرد؛ بنابراین عقلانیت و مواضع عقلانی در این میان جایگاه اول و مهم را دارند.

جریانات مختلف علمی و فرهنگی در کشور ما سال‌ها است در حال فعالیت فرهنگی و علمی هستند. صدرائیان، مکتب تفکیک، فرهنگستان علوم اسلامی قم، روشنفکران متعهد، سنت‌‌گرایان و… شاید در میان تمامی این جریانات تنها نحله فکری که با فلسفه و عقلانیت مشکل دیرینه دارد و همیشه پافشاری بر رد و انکار آن دارد، مکتب تفکیک باشد که نویسندگان و اندیشمندان بعضاً مطرحی چون محمدرضا حکیمی را به خود دیده است. این جریان همواره سعی بر ابطال فلسفه صدرائی و عرفان ابن عربی داشتند و حتی آنان که در حوزه‌های علمیه به این علوم پایبند بودند را در سال‌های دور بعضاً کافر می‌شمردند.

حال که موضوع تحول‌خواهی علوم انسانی بر اساس واکاوی‌های فلسفی و عقلانی مطرح است، سؤال این است که چگونه پیروان این مکتب در تحول‌خواهی علوم انسانی موفق خواهند بود؟ شیوه و روش‌شناسی پیشنهادی آنان در این زمینه چیست؟ کدام نظریه‌پرداز در این زمینه به‌صورت فعال و موفق در حال پژوهش است؟ نظریات مقدماتی آنان در این زمینه بعد از نزدیک به ۱۰ سال چیست؟

رضا محمدزاده در گفتگویی اظهار کرد: ما حتی اگر با برخی از فلاسفه و نظریات فلسفی از جمله ملاصدرا یا هر فیلسوف دیگری مشکل داشته باشیم، نمی‌توانیم مواضع عقلانی و عقلانیت را کنار بگذاریم و از آن سخن نگوییم.

وی ادامه داد: در موضوع تحول در علوم انسانی عقلانیت و موضع عقلانی حرف اول را می‌زند و غیرقابل انکار است، اما تفکیکیان خصوصاً متأخرین آن‌ها تلاش دارند تا این موضوع را هم انکار کنند و عقلانیت را هم از دین تفکیک کنند. چیزی که مهم است و باید توسط تفکیکی‌‌ها گفته شود این است که چه چیزی را از چه چیزی داریم تفکیک می‌کنیم؟ ما نمی‌توانیم عقلانیت را از دین و از مسائل علوم انسانی تفکیک کنیم. عقلانیت هسته مشترک تمام جریانات انسانی و علمی و فرهنگی در طول تاریخ است و عامل تفاوت و امتیاز ما انسان‌ها از دیگر موجودات است. ما اگر می‌خواهیم در تحول علوم انسانی به پیشرفت و توسعه و تحول برسیم، باید اختلافات را کنار بگذاریم و با تکیه بر نقاط مشترک و مواضع عقلانی بحث کنیم.

عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق (ع) گفت: اهل تفکیک می‌خواهند بدون اینکه وارد این حوزه شوند، در تحول علوم انسانی صحبت کنند و این غیرممکن است.

وی اضافه کرد: واکاوی مسئله علوم انسانی و نظریه‌پردازی در آن بدون‌شک یک تلاش فلسفی و عقلانی است و بدون فهم چیستی و ماهیت آن، که یک عمل فلسفی تلقی می‌گردد، نمی‌توان نتیجه‌ای به‌دست آورد.

انتهای پیام/

منبع: آنا