به گزارش خبرنگار پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی؛ چندی پیش جمعی از اساتید برجسته سطوح عالی و خارج و اعضای شورای برنامه‌ریزی «نشست دوره‌ای اساتید» با استاد علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه و برخی از معاونین ایشان دیدار کردند و پیرامون طرح جدید «تغییر متون درسی حوزه علمیه» به گفتگو نشستند.

اساتید در این نشست به بیان نظرات و دیدگاه‌های خود در محاسن و معایب طرح تحول متون آموزشی و نحوه اجرای آن پرداختند و ضمن تقدیر از زحمات مدیریت محترم از مصوبه شوری عالی حوزه‌ها و اجرای آن با رعایت و ملاحظه منویات مراجع تقلید و استفاده بیشتر از نظرات اساتید و مدیران و گروه‌های متنوع حوزوی و حرکت در جهت ارتقای بیشتر و بهتر و همه‌جانبه مورد تأکید قرار دادند. گزارش حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمفیدالدین حسینی آملی را از این دیدار می‌خوانید:

در جلسه‌ای که محضر آیت‌الله اعرافی بودیم، صحبت‌های زیادی از جانب اساتید، ایشان و معاونان مطرح شد؛ من به عنوان کسی که به نمایندگی از اساتید نشست دوره‌ای اساتید در این جلسه حاضر بودم؛ اهم مطالبی که خدمت جناب آقای اعرافی مطرح کردیم را خدمت شما عرض می‌کنم.

۱. ما نسبت به تحوّل و تغییر و ارتقاء حوزه‌‌های علمیه هیچ مخالفتی نداریم؛ بدون شک، هر مرکز علمی اگر بخواهد تکامل پیدا نکند و به سمت بالا رشد نکند، از بین خواهد رفت؛ قطعاً حوزه هم مستثنی از این قضیه نیست و لذا ما با تحول حوزه هیچ مخالفتی نداریم؛ منتهی تحوّلی که مسیرش به سمت ارتقا حوزه باشد و تحوّلی که به سمت علوّ درجه حوزه باشد. اگر قرار باشد یک کتابی را عوض کنیم، باید ببینیم که کتاب قبل چه مشکلاتی داشته است؛ آیا کتاب دوم که جایگزین آن‌‌ می‌شود این مشکلات را برطرف‌‌ می‌کند یا برطرف‌‌ نمی‌کند، آیا کتاب دوم سطح علمی بالاتری دارد؟

۲. هرگونه تغییر، تحول، برنامه و طرحی که در مورد مسائل آموزشی حوزه‌‌ می‌خواهد انجام شود؛ باید زیر نظر مراجع عظام (دامت برکاتهم) باشد و اساتید کار بلد که در آن زمینه کار کردند، در مورد آن طرح نظر بدهند و دقت کنند و آن طرح را بررسی کنند و بعد از کارشناسی اساتید و تائید مراجع عظام آن طرح در حوزه اجرا شود.

مگر نه این‌که مراجع عظام نخبگان این حوزه هستند و اساتید هم زیرمجموعه این مراجع هستند پس سزاوار نیست یک طرحی را یک عده خاصی طراحی کنند و بدون هیچ کارشناسی آن‌هم در سطح کلان حوزه‌‌ها (بدون اینکه آزمایشی در محدوده کوچکی از حوزه اجرا شده باشد) بنابراین هرگونه تکامل، تغییر و تحول در حوزه باید زیر نظر مراجع معظم و با کارشناسی اساتید نخبه و مجرب انجام شود.

۳. اگر بنابراین است که تغییری در کتب آموزشی حوزه انجام شود؛ باید این نکته مهم در نظر گرفته شود که این تغییر نباید به‌گونه‌ای باشد که طلبه‌ای که به این سیستم جدید وارد‌‌ می‌شود، توانمندی استفاده از تراث علمی شیعه را نداشته باشد. کسی که کفایه یا مکاسب‌‌ می‌خواند، به‌راحتی‌‌ می‌تواند با کتاب‌‌های دیگر مثل مبسوط شیخ طوسی یا ذریعه سید مرتضی و کتاب‌‌های از این دست که کتاب‌‌های مبنایی و مادر و تراث علمی شیعه هستند، ارتباط برقرار کند؛ اما اگر کتاب‌‌هایی جایگزین این کتب شود که حتی با خوب خواندن آن‌ها طلبه نتواند از تراث شیعه استفاده کند، معلوم‌‌ می‌شود که این تغییر و تحول ناصواب بوده است.

۴. دوستان مرکز مدیریت تذکر دادند که «ما در سطوح پایین حوزه،‌‌ می‌خواهیم امام جماعت و مسئله‌گو و نیروهایی از این قبیل که مورد نیاز جامعه است، تربیت کنیم. چه وجهی دارد که همه طلبه‌‌ها بخواهند مکاسب شیخ و کفایه بخوانند و درس‌‌های اصول قوی بخوانند». راه‌حل این است: اگر‌‌ می‌خواهید چنین کاری را بکنید سزاوار است که مدارس خاصّی را برای این کار تعبیه کنید تا کسانی که‌‌ می‌خواهند در این سطح درس بخوانند، در این مدارس ثبت‌نام کنند و از این فضاها استفاده نمایند؛ اما به این خاطر که ما یک سطوح پایین‌تری هم در حوزه نیاز داریم، کلّ حوزه را نباید تحت تأثیر این مطلب قرار دهید و جریان علمی را تضعیف کنید.

۵. دوستان مرکز مدیریت بیان داشتند «الآن با توجه به نیاز جامعه، حوزه‌‌های علمیه باید مسلّح به عناوین خاصی باشد و این عناوین باید وارد درس‌‌های حوزه شود». عرض شد: می‌توانند برای این کار یا این کتاب‌‌ها را به‌صورت اختیاری به طلبه‌‌ها بدهند یا این‌که در مدارس تخصصی فقه و اصول این عناوین را برای طلاب الزامی کنند تا آن‌ها را بخوانند. چه لزومی دارد این عناوینی که به نظر شما به آن‌ها نیاز هست را بیاورید و با بعضی از مباحث کتاب‌‌های حوزه علی‌البدل و تخییری قرار دهید درحالی‌که این عناوین با مباحثی که حذف کردید، هیچ ارتباطی ندارد. به‌عنوان نمونه، مبحث تعادل و تراجیح را از کتابی حذف‌‌ می‌کنید و به‌جای آن کتاب شخص اعتباری را‌‌ می‌گذارید؛ درحالی‌که این دو هیچ ربطی به هم ندارند.

۶. بسیاری از اساتید مدرس ندارند که بتوانند درس ارائه کنند. از قدیم این‌طور بوده که هر کس در خودش صلاحیتی مشاهده‌‌ می‌کرد، ارائه درس‌‌ می‌نمود و طلبه‌‌ها دور او جمع‌‌ می‌شدند. اگر قابل استفاده بود، ادامه پیدا‌‌ می‌کرد؛ در ادامه این استاد رشد‌‌ می‌کرد تا به‌عنوان یکی از فضلای حوزه مطرح‌‌ می‌شد. الآن به خاطر نبودِ مدرس، این فرصت‌‌ها، از دست طلبه‌‌ها گرفته شده است. سزاوار است که مرکز مدیریت برای ایجاد مدرس‌‌های جدید طرحی داشته باشد تا بتواند این نیاز حوزه را برطرف کند.

۷. در شرایطی به سر‌‌ می‌بریم که طلبه‌‌ها دو سال به‌صورت مجازی در کلاس‌‌ها شرکت‌‌ می‌کردند و بسیاری از طلبه‌‌ها به خاطر هزینه‌‌های سنگین زندگی و اجاره منزل از قم رفته‌‌‌اند و در شهرهای خودشان مستقر شدند. وقتی این گروه از طلبه‌‌ها‌‌ می‌خواستند برگردند، گرانی جدید، توان این‌ها را برای برگشتن از بین برده است؛ سزاوار بود که حوزه علمیه اولین کاری که بعد از فروکش کردن بیماری کرونا و تشکیل درس‌‌های حضوری در حوزه انجام‌‌ می‌داد، این باشد که زمینه‌ای برای حمایت طلبه فراهم کنند تا بتوانند منزلی را در قم اجاره کنند و به قم برگردند تا حوزه از این انعطال زجرآور نجات پیدا کند.

۸.  در طرح جدید مشکلات محتوایی فراوان وجود دارد و مورد اعتراض اکثریت اساتید قرار گرفته است. به فرض که انتخاب بین طرح‌‌های قدیم و جدید تخییری هم باشد؛ اما این تخییر عملاً دچار مشکلات زیادی است و نواقص بسیار زیادی دارد. به‌گونه‌ای که طلبه‌‌ها و اساتید را سردرگم کرده است و درس‌‌ها را خلوت نموده است.

پیشنهاد ما به مدیر محترم حوزه‌‌های علمیه این بوده است که این طرح را که خودتان آن را «آزمایشی» قلمداد کرده‌اید، به‌واسطه مشکلاتی که در محتوا و اجرای آن هست، فعلاً تعطیل نمایید و آن را در روند کارشناسی بگذارید. ما حاضریم گروه‌های مختلفی از اساتید را در اختیار شما قرار دهیم تا آن را بررسی کنند و بعد از بررسی این طرح، در نیم سال دوم یا در سال آینده، با موافقت مراجع عظام اجرا شود.

۹. همه آن چیزی که وظیفه ما بود، در ابلاغ نظریات اساتید، خدمت مسئولین حوزه عرض کردیم؛ امیدوار هستیم که با حسن ظنّی که نسبت به جناب آقای اعرافی داریم، این مشکلات حل شده و برطرف گردد؛ ان شاء الله با همکاری اساتید، این طرح به‌جایی برسد که به‌خوبی در حوزه اجرایی شود و الّا نه ما و نه دوستان دیگر که در این زمینه ممکن است نظرشان مخالف نظر ما باشد، قصد ملتهب کردن حوزه را نداریم؛ قصد همه ما خالصا لوجه الله این است که حوزه رشد کند و بالنده شود؛ اگرچه در بعضی از سلیقه‌‌ها ممکن است با هم، موافق نباشیم.

امیدواریم مدیریت و شورای عالی حوزه‌‌های علمیه در این خصوص فکر عاجلی کنند و بدانند ما در هر زمینه‌ای با آن‌ها همکاری‌‌ می‌کنیم؛ همچنین در ارتقا این طرح و زدودن مشکلات محتوایی آن‌هم با آن‌ها همکاری خواهیم کرد. خدا به همگان توفیق دهد و همه ما تحت عنایات و ادعیه خاصه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف باشیم.