مشروح سخنان دکتر رضا غلامی، رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم و رئیس دبیرخانه دائمی جشنواره بین‌المللی فارابی در کنفرانس رسانه‌ای آغاز به کار پانزدهمین جشنواره بین‌المللی فارابی، ۱۷ مهر ۱۴۰۲
بسم الله الرحمن الرحیم
سلام عرض می‌کنم حضور عزیزان رسانه و از فرصتی که برای این کنفرانس رسانه‌ای اختصاص داده‌اید، متشکرم.
می‌دانید که جشنواره فارابی یکی از فاخر‌ترین و برجسته‌ترین جشنواره‌های علمی علوم انسانی و اسلامی در ایران و جهان اسلام است که با مناسب‌ترین استانداردهای داوری و مشارکت استادان درجه اول دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه، هر ساله در ایران برگزار می‌شود. این جشنواره، نه فقط یک فضای نسبتاً رقابتی و سازنده در محیط علوم انسانی و اسلامی ایجاد کرده بلکه توانسته ضمن معرفی استعدادهای برتر و نخبگان علوم انسانی، و زمینه سازی برای حمایت از آنها، فرصت مساعدی را برای توصیف و ارزیابی فراز و فرودهای علوم انسانی و اسلامی فراهم کند. جشنواره فارابی که سال ۱۴۰۳ پانزدهمین دوره آن برگزار خواهد شد، تابلویی است از وضعیت علوم انسانی و اسلامی. یعنی ما به کمک جشنواره بین‌المللی فارابی می‌توانیم، هم موفقیت های خودمان را لمس کنیم و هم به ضعف ها و ناکامی های خودمان واقف شویم. البته لازمه کسب موفقیت‌های بزرگ در جشنواره بین‌المللی فارابی، پایان دادن به غربت و مظلومیت علوم انسانی و اسلامی است. من ابایی از بیان این مطلب ندارم که علوم انسانی در کشور از یک غربت و مظلومیت عمیق رنج می‌کشد. واقعیت این است که بخش مهمی از ضعف ها و کاستی های مدیریتی در کشور به کم توجهی به علوم انسانی و نقش کلیدی و منحصربفرد آن در مسیر محاسبه‌پذیر کردن حکمرانی بر می‌گردد. حکمرانی در دنیای امروز به شدت سخت، حساس و پیچیده شده و اگر از ظرفیت های علوم انسانی و فناوری های نرم مانند فناوری هوش مصنوعی و فناوری های شناختی و غیره برای آن استفاده نشود، توان مواجهه فعال و مبتکرانه با پدیده‌های حیاتی حکمرانی سلب خواهد شد. با آنکه نظام آموزش عالی طی دهه های اخیر بر روی کمیت علوم انسانی سرمایه‌گذاری کرده و عدد فارغ التحصیلان را حتی در مقاطع تحصیلات تکمیلی، به عددی بیش از حدّ انتظار رسانده است اما نمی توان انکار کرد که میزان سرمایه‌گذاری نظام آموزش عالی در زمینه کیفیت‌بخشی به علوم انسانی بسیار ناچیز بوده است و ما شرایط کیفی علوم انسای را به هیچ وجه قابل قبول تلقی نمی کنیم.
وقتی از کیفیت بخشی صحبت می کنیم منظورمان متمرکز ساختن ظرفیت های موجود روی نیازها و مسائل حائز اولویت است. منظور اختصاص لااقل یک-دهم بودجه پژوهشی کشور به طرح های پژوهشی علوم انسانی و افزایش پلکانی سهم علوم انسانی از بودجه تحقیقاتی کشور است، منظور به‌روز‌سازی کتابخانه‌ها و بانک‌های اطلاعاتی به ویژه غنا بخشی به منابع علمی روز دنیا است، هدف، ایجاد و گسترش حلقات نقد علمی است، تبدیل شدن نقد به سکه رایج است، چیزی که باید در محیط های آکادمیک کشور عینیت یابد. علاوه بر این، منظور از کیفیت بخشی به ارتباط، گفتگو و تعامل با متفکران برجسته دنیاست، بهاء دادن به ابداع و نوآوری و پایان دادن به ظاهرسازی و تشریفات کاذب و شکل گیری چرخه نوآوری است، مقصود، توسعه فرصت‌های مطالعاتی است. همچنین هدف، مقابله با انحصارگرایی‌ها، مقابله با تابوزدگی‌ها و برداشتن سایه سیاست‌زدگی و جناح‌زدگی از روی سر علوم انسانی است.
واقعیت این است که ما در سالهای گذشته شعار تحول یا کیفیت‌بخشی به علوم انسانی را فراوان می‌شنویم تا حدی که گاهی این شعاردهی‌ها حاشیه‌های سیاسی‌ای نیز برای کشور ساخته است، از سال‌ها قبل حاکمیت متهم به مداخله در علوم انسانی شده است اما واقعیت این است که حاکمیت حتی در چارچوب شئونات واقعی خود هم کار ممتازی درباره علوم انسانی نکرده است. شعار زیاد است اما در میدان عمل، نه درک عمیقی از تحول و کیفیت بخشی مشاهده می‌شود و نه کسی حاضر است برای تحول در علوم انسانی هزینه کند.
از دولت سیزدهم این انتظار می‌رفت و هنوز هم می‌رود که مانند دولت‌های قبل به علوم انسانی پشت نکند و به علوم انسانی بها بدهد. اینها نگرانی‌هایی است که توقع می رود نظام آموزش عالی و البته کل دولت به آنها توجه کند. من امیدوارم جشنواره پانزدهم فارابی با کمک همکارانمان در وزارت علوم بهتر از سالهای قبل برگزار شود و ورودی های جشنواره و نتایج آن هم از دوره‌های پیش بهتر باشد.
در پایان لازم می‌دانم از حمایت‌های ویژه جناب آقای دکتر کلانتری، معاون محترم فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم و دبیر جشنواره تشکر کنم. همچنین از زحمات جناب آقای دکتر عباس‌زاده، دبیر علمی جشنواره که بار اصلی جشنواره به دوش ایشان است.
والسلام علیکم و رحمة الله
انتهای پیام/