به گزارش خبرنگار پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی به نقل از روابط عمومی مجمع عالی علوم انسانی اسلامی حجت الاسلام والمسلمین احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، گفت: متأسفانه فرهنگ غالب در عرصه علوم انسانی، علم انسانی غربی است. بنابراین اساتید، نویسندگان و دانشمندان هویت خود را در اتصال و همنوایی و تقرب به غرب می‌بینند و هرچه خارج از این فرهنگ علمی باشد از نظر آنها سبب هویت بخشی و به رسمیت شناختن نیست به شکل طبیعی جدایی و واگرایی نسبت به او احساس می‌کنند.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی ادامه داد: ما زمانی موفق می‌شویم علوم انسانی را به عنوان مبنای تمدن اسلامی و شکل دهنده مناسبات اجتماعی، جامعه ساز و انسان ساز داشته باشیم که فرهنگ علمی جامعه ما بر اساس علوم انسانی اسلامی شکل بگیرد. یعنی بدنه مولدان رسمی و غیررسمی جامعه علمی به آن اعتقاد داشته باشند و چرخ دنده‌های آن را به حرکت دربیاورند.

وی با اشاره برخی موانع علوم انسانی اسلامی برای بدل شدن به فرهنگ علمی، افزود: در ابتدا بازخوانی انتقادی علوم انسانی مدرن هنوز جدی گرفته نشده است و شناخت واقعی نسبت به ماهیت علوم انسانی مدرن در بین استادان و دانشجویان ما به شکل دقیق علمی نهادینه نشده است. اگر این بازخوانی صورت نگیرد رسوبات علم مدرن در اذهان نخبگان علمی علوم انسانی شکل می‌گیرد.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی با بیان اینکه کج تابی‌ها مفهومی و‌ایده‌ای به لحاظ مفهومی و روش‌شناسی در علوم انسانی امروز وجود دارد، اظهار کرد: حقیقت این است علوم انسانی اسلامی بسیار وسیع و شامل فلسفه فرهنگ، فلسفه تکنولوژی، فلسفه حقوق و فلسفه سیاسی و غیره است. ما عالمان را دعوت می‌کنیم که بر اساس مبانی اسلامی کار کنند تا حقانیت و اعتبار آن سرجای خود ثابت و ارکان آن تشدید شود.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه ما باید به لحاظ مفهومی و روش‌شناسی به تفاهم برسیم، ابراز کرد: در علوم انسانی اسلامی قطعاً به تکثر‌های مشربی می‌رسیم اما باید مراقب باشیم که دچار کج تابی نشویم که انتظارات ناروایی از علوم انسانی اسلامی ایجاد نشود.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی با بیان اینکه متأسفانه امروز قضیه علوم انسانی اسلامی، سیاسی شده است، خاطرنشان کرد: برخی مخالفان به این تلقی غلط رسیدند که دفاع از علوم انسانی اسلامی حربه سیاسی برای مقابله با استکبار و غرب است و مخالفت خود را مبارزه سیاسی با نظام تلقی می‌کنند؛ گویا که کسی از علوم انسانی اسلامی دفاع کند از سیاست جاری کشور دفاع کرده است. بر همین اساس در قضیه غزه برخی در مقابل این همه جنایت آشکار سکوت کردند در حالی که وجدان‌های بیدار انسان‌ها در تمام دنیا را بیدار کرده است. در علوم انسانی اسلامی هم همین دوقطبی ایجاد شده است که باید شکسته شود.

وی ادامه داد: نگاه اقتدارگرایانه و پروژه‌ای به مقوله علوم انسانی اسلامی خطا است. قطعاً ما احتیاج داریم که در ساختار و قوانین کشور علوم انسانی اسلامی مورد حمایت قرار گیرد. در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و سیاست‌های شورای انقلاب فرهنگی باید مسأله علوم انسانی اسلامی مورد توجه قرار گیرد. علوم انسانی اسلامی وقتی بدل به فرهنگ علمی می‌شود که بدنه علمی جامعه در مراکز رسمی و غیررسمی به آن لبیک وجدانی و اعتقادی بدهد.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی عنوان کرد: ما در فضای اعتقاد به‌اندیشه سیاسی اسلامی و دنیایی که حوزه مطالعات سیاسی است حرف نو زده ایم. با مسأله حکومت دینی، مردم سالاری دینی و مدیریت کلان جامعه حرف جدیدی زدیم که تولیدات فراوانی در این زمینه صورت گرفته است اما اشکال کار در این است که کار و تولید متوازن نبوده است یعنی استعداد و توانایی خود را در حوزه علوم انسانی را متوازن پخش نکردیم. در جانب هنجاری علوم انسانی اسلامی در حوزه مباحث مبنایی و بنیادین دستاورد داشتیم اما در دانش توسعه‌ای و نیمه بنیادین به شدت فقیر هستیم.

در تمدن اسلامی در شناخت قواعد پایه‌گذار بوده‌ایم

دکتر محمود حکمت‌نیا استاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی نیز در ادامه این همایش به پیشینه  درخشان فرهنگ و تمدن اسلامی ایران در گذشته اشاره کرد و گفت: ابدعات زیادی در حوزه تمدن اسلامی وجود داشته است  اما در 300 سال اخیر با مشکلاتی مواجه شده‌ایم. این دغدغه فقط برای ما نیست و یک مسئله تاریخی تمدنی و اسلامی است که همه کشورهای اسلامی با این معضلات مواجه شده‌اند.

وی افزود: مشکلات تمدن اسلامی تنها مربوط به ایران نیست. برخی عامل این وضعیت کنونی جوامع که باعث ایجاد حس تحقیر شده‌ است را این می دانند که جوانان ما معتقد هستند «ما نمی‌توانیم». برای برون رفت از این گرفتاری تاریخی باید یک تمدن در یک دستگاه نظری وجود داشته باشد که این دستگاه سوالات بنیادین را پاسخ دهد.

 حکمت‌نیا گفت: تمدن اسلامی توان «شناخت» را دارد اما توان «تغییر» را ندارد بسیاری از مسائل حقوقی مثل شرکت و بیمه و بانک اختراع بشر هستند و این اختراعات توانمندی خلق و تولید است. ما در تمدن اسلامی  در شناخت قواعد پایه‌گذار بوده ایم و در علوم انسانی هم  با این وضعیت مواجه بوده‌ایم اما باید علوم انسانی توانمندی ساخت که توانایی حل مشکلات را داشته باشد.

وی به موضوع انسان شبیه‌سازی شده  در دنیای کنونی اشاره کرد وعنوان کرد: اشکال اساسی ما این است که به جای خلق ساختن، آن را ساختن و فناوری دیگران را می‌خوانیم. نوع نگاه ما به مسائل متفاوت شده است. مسائل اشتباه را نمی‌توان حل کرد بلکه باید اصلاح کرد. مسیر 100 ساله ما در فناوری اشتباه بوده است و اگر اصلاح نشود سیاست گذاری ما با مشکل مواجه خواهد شد.

 استاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی  با اشاره به کشتار مردم و کودکان بی‌گناه مردم فلسطین در غزه خاطرنشان کرد: در ادبیات دینی قواعد و اساسی وجود دارد که اگر به هم بریزد رفتار حقوقی و اخلاقی به هم می‌ریزد.هیچ توجیه اخلاقی و حقوقی برای قتل کودکان بی‌گناه در غزه وجود ندارد زیر قبل از قیامت و بعد از قیامت از این گونه رفتارها و کشتن مردم بی‌گناه سوال می‌شود.