به گزارش خبرنگار پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی به نقل از روابط عمومی مجمع عالی علوم انسانی اسلامی، پیشنهاد تشکیل کمیسیونی با عنوان آینده پژوهی علوم انسانی در برنامه تلویزیونی تحول که به معرفی کنگره علوم انسانی اسلامی می‌پرداخت و دکتر غلامی (ریاست مجمع عالی علوم انسانی اسلامی) و دکتر گودرزی (استاد دانشکده مدیریت دانشگاه امام صادق(ع)) به عنوان کارشناس در آن حضور داشتند مطرح گردید و بحمدالله در این دوره برای اولین بار کمیسیون آینده پژوهی علوم انسانی فعالیت خود را آغاز کرد و دکتر غلامی از طرف پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و اجتماعی و دکتر گودرزی از طرف دانشگاه امام صادق(ع) حمایت از این کمیسیون نوپا را عهده‌دار شدند.

با توجه به محدودیت شدید ادبیات در زمینه آینده پژوهی علوم انسانی در ایران، پیش‌نشست‌هایی در دانشگاه امام صادق(ع) (در تاریخ 14 اسفند 1401)، پژوهشگاه مطالعات فرهنگی اجتماعی و تمدنی (در تاریخ 12 اردیبهشت 1402) و پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (در تاریخ 31 خرداد 1402) برگزار گردید و در هر کدام از آنها 5-6 سخنرانی ارائه گردید. در ادامه مجموعه‌ای از مقالات، یادداشت‌ها، مصاحبه‌ها و سخنرانی‌ها در اولین پرونده ویژه آینده‌پژوهی علوم انسانی در شماره بهار 1402 فصلنامه علوم انسانی اسلامی صدرا منتشر شد.

هیئت رئیسه این کمیسیون در روز برگزاری نشست عبارت بودند از جناب حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رضا غلامی (عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)، دکتر غلامرضا گودرزی (ریاست کمیسیون آینده‌پژوهی علوم انسانی)، دکتر لیلا فلاحتی (عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی) و دکتر سید محمدتقی موحد ابطحی (دبیر کمیسیون آینده پژوهی علوم انسانی)

در این نشست پس از تلاوت قرآن و پخش سرود ملی دکتر غلامرضا گودرزی (عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) و ریاست کمیسیون آینده پژوهی علوم انسانی) به بیان مقدماتی درباره اهمیت آینده پژوهی در زمینه علوم انسانی و پرسش‌هایی که در این زمینه قابل طرح و بررسی است پرداختند.

اولین مقاله این کمیسیون توسط دکتر محمد حسینی مقدم (عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی اجتماعی و تمدنی) با عنوان «هوش مصنوعی و آینده علوم انسانی: روندهای جهانی، چالش‌ها و توصیه‌ها» ارائه گردید که با استقبال بسیار حضار در نشست روبرو شد.

در ادامه حجت الاسلام والمسلمین دکتر رضا غلامی (عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و ریاست پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی) پس از اشاره به ضرورت علوم انسانی اسلامی و روش‌هایی که می‌توان برای آینده پژوهی این بحث از آن استفاده کرد، به ذکر برخی از موانعی که پیش روی جریان علوم انسانی اسلامی قرار دارد پرداخت و آینده این جریان را نه چندان روشن و تاریک (خاکستری) به تصویر کشید.

دکتر مجتبی رستمی کیا (مدیر مرکز مطالعات سیاست‌گذاری علوم انسانی اسلامی) نیز در مقاله خود به سناریوهای آینده علوم انسانی اسلامی در ایران اشاره کرد. خلاصه‌ای از این مقاله در اولین پرونده ویژه علوم انسانی اسلامی صدرا در قالب یادداشتی در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.

عنوان مقاله‌ای که دکتر ابوالفضل گائینی (عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه) به صورت مجازی از شهر مقدس قم ارائه کرد «آینده پژوهی و تحولات مدیریت اسلامی: از واقع‌گرایی تا پیش‌بینی» بود.

در نشست بعد از ظهر نیز دکتر لیلا فلاحتی (عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی) با اشاره به روند گذشته و حال رشته مطالعات زنان در ایران، تصویری از آینده این رشته در قالب چهار سناریو بیان کرد.

خانم دکتر خدیجه قربانی (دکترای علوم تربیتی دانشگاه شیراز) با توجه به سفر خارج کشور خود نتوانست مقاله خود را در این نشست ارائه کند اما خلاصه‌ای از این مقاله در قالب یادداشتی با عنوان «تراانسان و آینده علوم انسانی» در اولین پرونده ویژه آینده‌پژوهی علوم انسانی در شماره بهار فصلنامه علوم انسانی اسلامی منتشر شده است و علاقمندان می‌توانند به آن مراجعه کنند.

در ادامه دکتر ابراهیم آبادی (عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی و مدیر گروه مطالعات آینده در این پژوهشگاه) به ذکر ملاحظاتی در ارتباط با موضوع این کمیسیون پرداخت.

آخرین مقاله در نشست بعد از ظهر را دکتر سید محمدتقی موحد ابطحی (عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی) با عنوان «آینده علوم انسانی اسلامی در ایران، تحلیلی مبتنی بر روند» ارائه کرد. وی ابتدا به نقد دیدگاه‌هایی که به صورت پیشینی (مبتنی بر ادله فلسفی) و پسینی (مبتنی بر شواهد تاریخی) ایده علم دینی را ایده‌ای ناکام و محکوم به شکست می‌دانند پرداخت، و در ادامه با اشاره به روند رو به رشد این جریان، آینده‌ آن را روشن دانست و با برشمردن موانعی که پیش روی این جریان قرار دارد، دست‌یابی به افق مندرج در سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را در ارتباط با این ایده ناممکن دانست، مگر این که بتوان با برداشتن موانع بر این روند تأثیر گذاشت.

در پایان این نشست نیز دکتر گودرزی به جمع‌بندی مباحث ارائه شده در این نشست پرداخت و این نکته را هم بیان داشت که آینده‌پژوهی منحصر در روش‌هایی که امروزه در حوزه آینده‌پژوهی آکادمیک مطرح است نمی‌باشد و باید به آینده‌پژوهی‌هایی که به صورت روشمند مبتنی بر آموزه‌های اسلامی انجام می‌شوند نیز توجه داشت.