حجت الاسلام والمسلمین سیدحسین اسحاقی قائم مقام معاون پژوهش حوزه‌های علمیه در امور استان‌ها به تشریح اهداف، سیاست ها، ظرفیت ها، امتیازات، متولی ثبت و چگونگی بکارگیری «سامانه سراج» در عرصه پژوهش پرداخت:

سوال: درباره فرایند طراحی و استقرار سامانه سراج و کارکرد آن توضیح بفرمایید

طراحی و استقرار «سامانه سراج » با هدف راهبری ، ارزیابی و سطح بندی پژوهشی استان ها و واحدهای آموزشی به انجام رسید . این سامانه با شبکه سازی گسترده و برقراری ارتباط وثیق مجازی بین ستاد، ستاد میدانی و واحدهای آموزشی گام ارزنده ای را در ایجاد انسجام پژوهشی، وحدت رویه و بازدید مجازی جهت اجرا و نهادینه سازی نظام جامع پژوهش و کاربست آیین نامه ها برداشته است و فرصتی مناسب برای مدیران ستادی و استانی برای رصد لحظه ای، سنجش، ارزیابی اقدامات میدانی در اطلس سرزمینی فراهم آورده است. به تدریج با مراجعه مستمر همکاران پژوهش به سامانه، تسلط کافی به مفاد آیین نامه ها ونظام جامع پژوهشی یافته و از مراجعه مکرر به مکتوبات وآیین نامه ها بی نیاز خواهند شد چرا که تمام مفاد آن تحت عنوان شاخص های کلان، خرد و سنجه ها با تعیین وزن و ملاک ومعیار انتخاب امتیاز بر مبنای منطق محاسباتی پیاده سازی شده است که البته هریک از این موارد نیاز به توضیح تفصیلی دارد. در این سامانه هر یک از معاونان و مدیران پژوهش می توانند اقدام به خود ارزیابی نموده و نسبت به کم وکیف فعالیت های پژوهشی خود با خبر و سطح پژوهشی خود را در مقایسه با استانها و واحدهای آموزشی دیگر دریابند و با توجه به وضعیت خویش، طرحهای ارتقائی و تحولی را در پیش بگیرند. از آنجا که وظیفه راهبری مدیریت های استانی با ستاد حوزه و رسالت راهبری واحدهای آموزشی با مدیریت های استانی می باشد با هدف عطف توجه بیشتر نیروهای ستادی به میدان و راهبری هدفمند آنان ۴۰ درصد از امتیاز فعالیت اختصاصی ستاد کل و ستاد میانی و ۶۰ درصد از امتیازات به فعالیت صفوف تحت پوشش تعلق گرفته و مجموع این دو، امتیاز نهایی آنان محسوب خواهد شد و البته ایجاد فضای رقابتی سالم و سازنده بین ۳۰ استان و حدود ۵۰۰ واحد آموزشی را فراهم می آورد و سطح بندی پژوهشی از دامنه خیلی خوب تا خیلی ضعیف با رنگ بندی های خاص را به خود اختصاص می دهند و ناظر به سطح پژوهشی با شرکت در کارگاههای دانشی - مهارتی و جلسات توجیهی در پی ارتقای سطح کمی وکیفی پژوهش ستاد، مدیریت استانی و واحدهای آموزشی بر می آیند و به تدریج به رنگ سبز یعنی سطح خیلی خوب متمایل می شوند. هم اینک مراحل برنامه نویسی و آماده سازی «سامانه سراج»؛ سامانه رصد و ارزیابی جامع پژوهشی با تلاش و پیگیری های مدام به پایان رسید وطی رونمایی آن بوسیله حضرت آیت الله اعرافی در جلسه شورای معاونین در ۱۶ دی ۱۴۰۳ آماده بهره برداری گردیده است و از این پس گزارش وضعیت سنجی فعالیت های پژوهشی واحدهای آموزشی، مراکز تخصصی، سفیران هدایت، مدیریت های استانی و فعالیت های ستادی در این سامانه ثبت و مورد ارزیابی و سطح بندی پژوهشی قرار خواهد گرفت. شایان ذکر است طراحی و پایایی این سامانه طی دو سال براساس برنامه دسکتاپ مجازی به انجام رسید و اتقان، استحکام، تسهیل گری و درستی این روش برای همه همکاران پژوهشی به اثبات رسید ضمن اینکه با لحاظ نظرات و پیشنهادها برخی از بخش های سامانه نیز بازنویسی و به اجرا در آمد.    

سوال: هدف معاونت پژوهش حوزه های علمیه از طراحی و راه اندازی این سامانه چه بود؟

این سامانه برای دستیابی به اهداف زیر راه اندازی شده است: ۱- انعکاس و گزارش بر خط فعالیت های پژوهشی واحدهای آموزشی و روزآمدسازی اطلاعات؛ ۲- اجرای بهینه آیین نامه ها و نظامات جامع پژوهش؛ ۳-شناسایی نقاط قوت و ضعف عملکرد پژوهشی سطوح سه گانه (ستاد ، مدیریت استانی، و واحدهای آموزشی) و اصلاح برنامه ها و سیاست گذاری ها بر اساس نتایج ارزیابی و رصدمستمر؛ ۴- امکان وضعیت سنجی وسطح بندی پژوهشی مدارس و استان‌ها و حمایت هدفمند از فعالیت ها و توزیع و مصرف بهینه منابع پژوهشی بر اساس آن .

سوال: سامانه سراج چه امتیازها و ظرفیت هایی دارد؟

برخی از امتیازات و ظرفیت هایی که در این سامانه مورد توجه قرار گرفته عبارتند از : - امکان ثبت اطلاعات پایه و مقدماتی واحد آموزشی از سوی معاونین پژوهش استانی و واحدهای آموزشی؛ - بارگذاری مستندات فعالیت ها و بی نیازی از ارسال از طریق اتوماسیون؛ - امکان رصد مدرسه و استان و ستاد از وضعیت برخط پژوهشی هر واحد آموزشی و استان در مقایسه با دیگر مدارس استان و کشور و مقایسه آنها با وضع مطلوب؛ - درج همه آیین نامه های ابلاغی وروزآمد در سامانه سراج و امکان دانلود و مطالعه آن برای معاونان پژوهش واحدهای آموزشی و استانی؛ - امکان بایگانی فعالیت های ثبت شده سال تحصیلی گذشته در سامانه؛ - ثبت فعالیت های پژوهشی به صورت تفکیکی درخصوص ستاد، مدیریت استانی، واحدهای آموزشی بلند مدت، سفیران هدایت و مراکز تخصصی و مؤسسات عالی براساس شرح وظایف اختصاصی؛ - گزارش گیری فعالیت ها براساس فرم های طراحی شده توسط مدیریت های مرتبط و درج اطلاعات تکمیلی پنج فعالیت پژوهشی مهم (کانون ها، نشریات، پژوهش درسی، تحقیق پایانی و نشست های علمی) در کاربرگ‌های ویژه جهت آمار سنجی و تجزیه و تحلیل اطلاعات .    

سوال: چه کسانی وظیفه ثبت گزارش و اطلاعات را در این سامانه به عهده دارند؟

متولی ثبت گزارش در سامانه در هر واحد آموزشی معاون، سرپرست، همکار یا رابط پژوهشی است و در صورت فقدان متولی مستقیم پژوهش، معاون آموزش که به عنوان معاون مطلق در واقع مسئولیت عرصه آموزش و پژوهشی را عهده‌دار است، اقدام به ثبت گزارش فعالیت های پژوهشی واحدهای آموزشی در سامانه سراج می کند.  

سخن پایانی:

امیدواریم در آینده ای نه چندان دور این سامانه علمی - پژوهشی که با هدف ثبت فعالیت ها و سنجش وارزیابی آنان برای تعیین سطوح پژوهشی در پرتو خرد جمعی با برگزاری ده ها ساعت نفر جلسات کارشناسی متعدد، طراحی گردیده و در نوع خود بی بدیل می باشد؛ مورد استفاده مراجع آموزشی، فرهنگی، تهذیبی، پژوهشی و... قرار گرفته و با هم افزایی به عنوان یک سامانه بومی و کمال یافته مورد استفاده همگانی قرار گیرد. إن شاءالله