به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی، به نقل ازخبرگزاری  ابنا؛ نشست علمی «سیره مدیریتی امیرالمومنین علیه‌السلام» با ارائه حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین دکتر «علی‌آقا پیروز» عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین دکتر «ابوطالب خدمتی» عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ در خبرگزاری ابنا در شهر قم، برگزار شد.

توجه به افکار عمومی در سیره مدیریتی حضرت علی(ع)

دکتر پیروز در ابتدای این نشست، به سیره مدیریتی و نحوه تعامل حضرت علی(ع) با مردم پرداخت و بیان داشت: سبک مدیریتی ایشان را می‌توان سبک «اقتضائی» نامید به این ترتیب که نرمش و مدارا اصالت دارد و برای آن نیازمند دلیل نیستیم؛ اما برخورد شدید تنها در شرایط خاص است و لذا دلیل موجه می‌طلبد. در نامه ایشان به مالک اشتر نیز چنین امری مشهود است که شدت برخورد، بنا بر شرایط و اقتضائات خاص است؛ اما مدارا با دیگران، دلیل نمی‌خواهد. وی به مصادیق نرمش و مدارا در سازمان اشاره کرد و مواردی مانند: تفقّد و مهربانی، نادیده گرفتن خطا، نظرخواهی و مشورت، انتقادپذیری، گوش شنوا داشتن و تواضع را ازجمله این موارد دانست. عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به نامه حضرت به مالک اشتر، بر مهربانی و دلسوزی پدرانه مدیر نسبت به همکاران تاکید کرد و افزود: واقعه جنگ اُحد، مصداق بارز دلسوزی و خطاپوشی پیامبر اکرم(ص) نسبت به مسلمانانی بود که موضع خود را ترک کردند و موجب شکست سپاه اسلام شدند. خداوند در آیه 159 سوره آل عمران به پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید که خطاکاران جنگ اُحد را ببخش، برای آنان آمرزش بخواه و در کارها با آنان مشورت کن. حجت‌الاسلام پیروز، شفاف‌سازی نسبت به اقدامات یک مدیر را جزو سیره مدیریتی حضرت دانست و بیان داشت: با توجه به نقل تاریخ، فضای حاکم بر اذهان جامعه در نظر حضرت علی(ع) بسیار مهم بوده؛ چراکه عدم توجه به این امر و تداوم بدگمانی مردم، جامعه را مسموم خواهد کرد. وی، گوش شنوا داشتن را ویژگی بارز شهید رئیسی معرفی کرد و گفت: این ویژگی جزو شاخصه‌های مهم مدیران موفق است. امام على عليه‌السلام می‌فرماید: عَوِّدْ اُذُنَكَ حُسنَ الاستِماعِ، و لا تُصغِ إلى ما لا يَزِيدُ في صَلاحِكَ استِماعُهُ؛ یعنی گوش خود را به خوب شنيدن عادت بده و به سخنانى كه شنيدنشان بر اصلاح و پاكى تو چيزى نمى‌افزايد، گوش فرامده. عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پایان، اخلاق‌محوری را مبنای سبک مدیریت اسلامی دانست و علت موفقیت پیامبر اکرم(ص) و حضرت علی(ع) در مدیریت جامعه را همین امر معرفی نمود.

نظارت دینی، جامع‌تر از نظارت سازمانی

دکتر خدمتی در ادامه این نشست، به مقایسه نظام نظارت دینی و سازمانی پرداخت و بیان داشت: نظارت دینی از شیوه نظارت سازمانی، جامع تر و کامل تر است. در نظام دینی، ناظر اصلی خداوند است و در ادامه نیز نظارت پیامبران و امامان را به همراه دارد؛ حتی زمین، زمان و اعضاء و جوارح انسان نیز ناظر اعمال ما هستند و در روز حساب، شهادت خواهند داد. وی افزود: خودکنترلی، رکن دیگر نظارت دینی است که انسان را از وجود ناظر خارجی بی‌نیاز می‌کند. رکن سوم نیز امر به معروف و نهی از منکر یا همان نظارت همگانی و نظارت اجتماعی است. و رکن چهارم نیز نظارت سازمانی است که به دو شکل آشکار و مخفی انجام می‌شود. عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ادامه داد: امام على عليه‌السلام در باب اهمیت خودکنترلی می‌فرمایند: اِجعَلْ مِن نفسِكَ على نفسِكَ رَقيبا، واجعَلْ لِاخِرَتِكَ مِن دُنياك نَصيبا؛ یعنی از خود مراقبى بر خود بگمار و از دنياى خويش براى آخرتت بهره‌اى برگير. همچنین ایشان در حدیثی دیگر؛ تمام کارهای نیک، حتی جهاد در راه خدا را در برابر امر به معروف و نهی از منکر همچون قطره‌ی آبی در برابر دریای پهناور معرفی می‌کنند. حجت‌الاسلام خدمتی، سازوکار نظارت سازمانی امیرالمومنین(ع) را به دو صورت آشکار و مخفیانه معرفی کرد و ابراز داشت: حضرت به مالک اشتر دستور دادند تا افرادی را برای جمع‌آوری و ارائه گزارش منصوب کنند؛ حتی خود ایشان نیز نمایندگانی را در اقصی نقاط مملکت اسلامی داشتند که مخفیانه برای ایشان نامه می‌فرستادند. وی  به حدیث امام باقر(ع) مبنی بر حضور امیرالمومنین(ع) در کوچه و بازار کوفه برای سرکشی به امور مردم اشاره کرد و عملکرد مقام معظم رهبری در سرکشی به مردمِ زلزله‌زده بم را بر مبنای همین امر دانست. عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در پایان، ارائه گزارش مردمی نسبت به فساد را در سیره مدیریتی حضرت معرفی کرد و اظهار داشت: ایشان نسبت به خطا، مدارا داشتند؛ اما نسبت به فساد کارگزاران، هیچگونه نرمشی نشان نمی‌دادند. زمانی که مواردی همچون دست‌درازی به بیت‌المال یا ظلم به مردم مطرح می‌شد، حضرت شدیدترین تعابیر و رفتارها را با مدیران ارشد خود داشتند.