الف: غنی‌سازی

ب: بومی‌سازی

پ: اسلامی‌سازی یا ارزش‌مداری علوم انسانی.

۱)غنی‌سازی به معنای پر کردن شکاف ایجاد شده بین علوم انسانی خود و دیگران است. علوم انسانی ما باید متناسب پیشرفت‌هایی باشد که در این زمینه در جهان صورت گرفته است.

بومی‌سازی را به این معنا می‌دانم که محتوای دانش علوم انسانی با فرهنگ، تمدن و جامعه ایران، سازگاری، تناسب و هماهنگی داشته باشد یعنی مسائل آن ناظر به مشکلات ویژه ما باشد.

در مفهوم سوم که مبتنی بر ارزش‌های اسلامی است من معتقدم که در مبانی هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی علوم نوین باید تجدید نظر و بازنگری شود. به اعتقاد ما علوم انسانی یا فرهنگ غنی اسلامی و معارف اسلامی که منبعث از وحی و مبادی مابعدالطبیعه است، بر سایر فلسفه‌ها، برتری نسبی دارد.

۲)تفاوت بومی‌سازی با اسلامی‌سازی در این است که بومی‌سازی ناظر به یک نوع پایش سرزمینی، جغرافیایی و فرهنگی خاص ایران است و در حقیقت نیازها، مسائل، مشکلات و ویژگی‌های رفتاری مردم این سرزمین را بیشتر مدنظر قرار می‌دهد، اما اسلامی‌سازی دقیقا ناظر به آموزه‌ها و معارف اسلامی است که در علوم انسانی باید محور و ملاک قرار بگیرد.

۳)در انجام بومی‌سازی ما هم به روش‌های سلبی و هم به روش‌های ایجابی نیازمندیم.

۴)نفی علوم انسانی غربی یا تعبیر «مرگ علوم انسانی غربی» صحیح نیست. این علوم محصول عقلانیت بشر است و صدها سال روی آن‌ها کار شده و شاید بیش از ۱۰۰ سال بعضی از این رشته‌ها سابقه کار علمی و تجربی دارند و در مرحله عمل نیز کارایی و کارآمدی‌شان را نشان داده‌اند، بنابراین نمی‌توان به راحتی این علوم را نفی کرد و از باطل بودن یا مرگ آن‌ها سخن گفت زیرا این علوم در بسیاری از موضوعات قابلیت‌های عملی و سودمندی خود را برای انسان نشان داده‌اند.