به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی، به گزارش مرکز رسانه و روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ دکتر غلامرضا سلیمی، دبیر علمی همایش بین‌المللی الگوی حکمرانی آیت‌الله شهید رئیسی، در نشستی خبری جزئیات و اهداف این رویداد مهم علمی و پژوهشی را تشریح کرد. سلیمی، با تاکید بر ضرورت مستندسازی و تئوریزه کردن تجارب موفق مدیریتی، هدف اصلی این همایش را طراحی الگوی حکمرانی تراز انقلاب اسلامی با تمرکز بر دوره ریاست‌جمهوری شهید رئیسی و ایجاد بسته‌های سیاستی قابل انتقال به نسل‌های آینده عنوان نمود.

چرایی تمرکز بر حکمرانی: حلقه مفقوده در تکامل انقلاب

سلیمی با اشاره به سیر تکاملی پنج مرحله‌ای انقلاب اسلامی (انقلاب اسلامی، نظام اسلامی، دولت‌سازی اسلامی، جامعه‌سازی اسلامی و تمدن نوین بین‌المللی اسلامی) که توسط مقام معظم رهبری تبیین شده است، تصریح کرد: ما در مرحله سوم، یعنی دولت‌سازی اسلامی، با چالش‌هایی مواجهیم. مقام معظم رهبری فرمودند ما در این مرحله توقف داشته‌ایم. دلیل آن این است که یک حلقه مفقوده داریم و آن حکمرانی (Governance) است. وی با ایجاد تمایز میان مفاهیم کلیدی و با تاکید بر اینکه حکمرانی یعنی چگونگی حکومت کردن، افزود: نقص ما اینجاست. حکومت (Government) به معنای ساختار، نهادها و ماشین اداری، به خوبی طراحی شده است. بزرگوارانی چون شهید بهشتی زحمات زیادی کشیدند و تبلور آن را در قانون اساسی می‌بینیم که البته متناسب با اقتضائات اصلاح هم شده است. حاکمیت (Sovereignty) اسلامی نیز به لحاظ مشروعیت حقوقی، قانونی و سیاسی، توسط علمایی چون شهید مطهری به خوبی تبیین شده است. اما در حکمرانی، یعنی شیوه عملی پیاده‌سازی و اداره امور، علی‌رغم دستاوردهای خوب دولت‌های گوناگون، هنوز به الگوهای کامل و مدون نرسیده‌ایم.

ضرورت تبدیل دانش ضمنی به دانش آشکار و تاکید رهبری

دبیر علمی همایش تاکید کرد که هدف انقلاب اسلامی، پیمودن مسیری بر اساس عقل، وحی و تجارب بشری بوده است. وی افزود: این تجربه در عصر مدرنیته نخستین بود. دولت‌های مختلف تجارب و دستاوردهای خوبی داشتند، اما این‌ها عمدتاً به صورت دانش ضمنی باقی مانده و در جایی مستند و تئوریزه نشده‌اند تا به دانش آشکار تبدیل شده و به صورت بسته‌های سیاستی به دولت‌ها و نسل‌های بعدی منتقل شوند. این خلاء باعث بروز موازی‌کاری‌ها و دوباره‌کاری‌ها می‌شود. سلیمی با اشاره به تاکیدات ویژه مقام معظم رهبری بر لزوم ثبت خصوصیات مدیریتی شهید رئیسی به عنوان یک الگو، گفت: حضرت آقا فرمودند که این خصوصیات باید ثبت شود تا برای رؤسای جمهور بعدی، وزرا و حتی خود من قابل استفاده باشد. ایشان دوران سه ساله ریاست جمهوری شهید رئیسی را با دوران امیرکبیر مقایسه کردند. وی افزود که بر همین اساس، شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه ۹۰۰ خود در خرداد سال گذشته، برگزاری همایشی برای تبیین الگوی حکمرانی شهید رئیسی را مصوب کرد.

الگوسازی استقرایی و محورهای یازده‌گانه همایش

سلیمی توضیح داد که منظور از الگو در این همایش، یک نمونه بی‌نقص یا آرمان‌شهر (Utopia) نیست، بلکه به معنای پترن (Pattern) و روش یا چگونگی حکومت کردن است. وی افزود: فرایند الگوسازی دو رویکرد دارد: قیاسی (بالا به پایین) و استقرایی (پایین به بالا). ما در این همایش بیشتر بر رویکرد استقرایی تمرکز داریم؛ یعنی بررسی مسائل پیچیده، غامض و بغرنجی که در دوره شهید رئیسی حل شده‌اند، و سپس تئوریزه کردن این راه‌حل‌ها توسط دانشگاهیان، پژوهشگاه‌ها و اندیشکده‌ها تا به دانش حکمرانی قابل انتقال تبدیل شوند. وی بیان کرد: این همایش با مشارکت گسترده نهادهای علمی و اجرایی در ۱۱ محور تخصصی حکمرانی فرهنگی و اجتماعی، حکمرانی علم و فناوری، حکمرانی تعلیم و تربیت، حکمرانی زنان و خانواده، حکمرانی اقتصادی، حکمرانی سیاسی، حکمرانی دفاعی و امنیتی، حکمرانی قضایی، حکمرانی مردمی (مردمی‌سازی)، جوان‌گرایی در حکمرانی و جایگاه فقه در الگوی حکمرانی شهید رئیسی طراحی شده است.

رویکرد علمی، فراجناحی و ابتکار مدرسه بهاره حکمرانی

سلیمی با تاکید بر شخصیت فراتر از فرد شهید رئیسی، همچون شهید سلیمانی و سید حسن نصرالله که از آن‌ها به عنوان مکتب یاد می‌شود، گفت: ما فارغ از نگاه‌های سیاسی و جناحی، به دنبال یک کار دانشگاهی ماندگار هستیم. شورای عالی انقلاب فرهنگی به دلیل خاصیت فراجناحی و پایداری‌اش، متولی این امر شده است. وی از استقبال خوب جامعه علمی و پژوهشی خبر داد و اعلام کرد: تاکنون ۳۳۷ چکیده و مقاله کامل به دبیرخانه واصل شده که حاصل مشارکت ۴۵۰ نفر از اساتید دانشگاه‌ها، دانشجویان مقاطع مختلف و طلاب حوزه‌های علمیه است. همایش در سطح بین‌المللی برگزار می‌شود و مقالات خوبی نیز از صاحب‌نظران خارجی دریافت کرده‌ایم. بیشترین مقالات دریافتی مربوط به محورهای فرهنگی-اجتماعی (حدود ۶۰)، مردمی (حدود ۵۰) و سیاسی (حدود ۵۰) بوده است. مشارکت از استان‌های تهران، قم و خراسان رضوی چشمگیر بوده است. یک ابتکار مهم این همایش، راه‌اندازی مدرسه بهاره حکمرانی شهید رئیسی به صورت سلسله پیش‌نشست‌هایی است که با هدف ثبت تجارب عملی مدیران برگزار می‌شود. سلیمی توضیح داد: ما از وزرا، استانداران و معاونینی که خودشان درگیر حل مسائل پیچیده بودند و توانستند با رویکرد «ما می‌توانیم»، اتکا به خدا و مردم، استفاده از ظرفیت‌های داخلی و نگاه به بیرون، مشکلات را حل کنند، دعوت کرده‌ایم تا تجارب خود را روایت کنند. اولین نشست این مدرسه با موضوع حکمرانی استانی در مکتب شهید رئیسی و با حضور استاندارانی چون دکتر شفققت و دکتر نوری استانداران دولت سیزدهم برگزار می شود و نشست بعدی با حضور دکتر صحرایی، وزیر سابق آموزش و پرورش، خواهد بود.

قالب‌های متنوع ارائه و جزئیات برگزاری

وی بیان کرد: برای مشارکت گسترده‌تر، دبیرخانه همایش سه قالب برای ارائه دستاوردها پیش‌بینی کرده که شامل مقاله علمی (Article): مناسب برای جامعه دانشگاهی و پژوهشگران، گزارش سیاستی (Policy Paper): مناسب برای اندیشکده‌ها و فعالان حوزه سیاست‌پژوهی و روایت‌پژوهی (Narrative Research): فرصتی برای تمام افراد و اصناف، از جمله مدیران اجرایی یا حتی افراد درگیر در یک مسئله خاص (مانند کارگر هپکو)، تا تجارب و مشاهدات خود را به صورت مستند روایت کنند. سلیمی این رویکرد را نهضت حکمرانی‌پژوهی و روایت‌پژوهی خواند و تاکید کرد که هدف، ماندگار کردن دانش ضمنی مدیران و جلوگیری از دوباره‌کاری و اتلاف هزینه در دولت‌های آینده است. وی اعلام کرد: مهلت ارسال آثار تا ۳۱ فروردین ماه است، اما امکان تمدید در صورت استقبال بالا وجود دارد. وب‌سایت همایش برای اطلاعات بیشتر و ارسال مقالات در دسترس است. این همایش دو بخشی خواهد بود بخش اول در ۳۱ اردیبهشت ماه در مشهد مقدس برگزار شده و پنل‌های مرتبط با ابعاد معنوی، دینی و فقهی حکمرانی شهید رئیسی در این بخش ارائه خواهند شد. همایش دوم سوم خرداد ماه در تهران در سالن همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما برگزار می‌شود. دبیر علمی این همایش بیان کرد: انتظار می‌رود سران قوا، نمایندگانی از دفتر مقام معظم رهبری، مقامات لشکری، استانداران و وزرای دولت سیزدهم در این همایش حضور یابند. سلیمی اشاره کرد که تاکنون مقالاتی از سوی معاونین رئیس‌جمهور، وزرا و استانداران نیز به دبیرخانه رسیده است. این همایش دارای امتیاز علمی-پژوهشی است که باعث استقبال بیشتر جامعه دانشگاهی شده است.