به گزارش خبرنگار پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح، به نقل از خبرگزاری ایبنا (شبکه خبری اقتصاد و بانک ایران)، بازار رمزارز‌ها در ایران طی سال‌های اخیر به عرصه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذاری تبدیل شده است. افزایش علاقه مردم به این بازار و تبلیغات گسترده در شبکه‌های اجتماعی، همراه با وعده سود‌های سریع، بسیاری از افراد کم‌تجربه را به سمت این حوزه کشانده است. این در حالیست که جذابیت ظاهری بازار‌های مالی بدون پشتوانه نظارتی و شفافیت می‌تواند پیامد‌های سنگینی به همراه داشته باشد. حضور گسترده افراد کم تجربه در این بازار بی در و پیکر، زمینه انواع سوءاستفاده‌ها را نیز فراهم کرده است. دستگیری مدیر یک کانال رمزارز در فضای مجازی با ۱۱ میلیون دنبال کننده (البته بخشی از این عدد، غیرواقعی است) و از دست رفتن میلیارد‌ها تومان از دارایی مردم تازه‌ترین اتفاقی است که خبرساز شده است. در چنین وضعیتی، تنظیم‌گری و نظارت دقیق بانک مرکزی در این حوزه یک الزام غیرقابل انکار است.

چالش‌های متعدد بازار رمزارز‌ در ایران

وضعیت کنونی بازار رمزارز‌ها در ایران با چالش‌های متعددی رو‌به‌رو است. از یک سو، نوسانات شدید قیمتی و تبلیغات فریبنده، ریسک‌های قابل توجهی برای سرمایه‌گذاران ایجاد کرده و از سوی دیگر، ضعف زیرساخت‌های نظارتی و امنیتی، بستر مناسبی برای فعالیت‌های غیرقانونی فراهم کرده است. گزارش‌های تحلیلی حاکی از آن است که برخی صرافی‌های رمزارز داخلی فعال در این حوزه با ریسک‌ها و مشکلات ساختاری و عملیاتی متعددی دست به گریبان هستند. خالی‌فروشی و نمایش موجودی‌های کاذب، پولشویی و عملیات مالی غیرشفاف، دادن سیگنال‌های قیمتی به بازار و سوءمدیریت نقدینگی از جمله مهم‌ترین این مشکلات است. برخی صرافی‌ها از وجوه کاربران برای سرمایه‌گذاری در بازار‌های دیگر مانند املاک و طلا استفاده می‌کنند، بدون اینکه صورت‌های مالی شفافی ارائه دهند. ضعف امنیت سایبری یکی دیگر از چالش‌های اساسی این بازار است. بسیاری از صرافی‌ها سطح امنیت پایین‌تری نسبت به استاندارد‌های بین‌المللی دارند و نگهداری کلید‌های خصوصی توسط مدیران صرافی‌ها، ریسک سرقت یا از دست رفتن دارایی‌ها را افزایش می‌دهد. روشن نیست در صورت بروز حملات سایبری یا خروج ناگهانی مدیران، تکلیف دارایی‌های کاربران چه خواهد شد.

جایگاه تنظیم‌گری و نظارت بانک مرکزی

در این زمینه، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان مرجع قانونی نظارت بر بازار رمزارزها، اقدامات نظارتی متعددی را در دستور کار قرار داده است. بر اساس سند چارچوب سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری بانک مرکزی در حوزه رمزپول، تمامی افراد و کسب‌وکار‌های فعال در حوزه رمزارز باید از بانک مرکزی مجوز دریافت کنند و فعالیت آنها تحت نظارت این نهاد باشد. اعمال سقف معامله روزانه معادل ۵۰۰۰ دلار و سقف نگهداری ۱۰۰۰۰ دلار و همچنین مسدودسازی درگاه‌های بانکی صرافی‌های غیرمجاز از دیگر اقداماتی است که با هدف کنترل نوسانات غیرمنطقی بازار، کاهش ریسک سرمایه‌گذاران و ایجاد شفافیت در تراکنش‌ها انجام شده است. یکی دیگر از اقدامات بانک مرکزی نیز توسعه زیرساخت رمزپول ملی یا رمزریال است که گامی مهم در جهت کاهش وابستگی به رمزارز‌های خارجی و مدیریت جریان نقدینگی و تورم محسوب می‌شود.

تصویب دستورالعمل تاسیس، فعالیت، انحلال و نظارت بر کارگزاران رمزپول

هیات عالی بانک مرکزی در آخرین اقدام خود به تازگی دستورالعمل تاسیس، فعالیت، انحلال و نظارت بر کارگزاران رمزپول را تصویب کرد. این اقدام با هدف استفاده از ظرفیت‌ها و فرصت‌های نهفته در توسعه فناوری‌های نوین مالی، تقویت شفافیت در فعالیت‌های مرتبط با رمزپول و آگاهی بخشی به مردم در این حوزه انجام شده است. در این دستورالعمل، کارگزاران رمزپول به دو دسته نوع یک و نوع دو تقسیم‌بندی شده‌اند و بر اساس حداقل سرمایه، خدمات قابل ارائه متفاوتی خواهند داشت. این سیاست‌ها اگرچه ممکن است برای برخی محدودکننده به نظر برسد، اما در واقع سازکاری حفاظتی برای سرمایه‌گذاران محسوب می‌شود. بانک مرکزی با دسترسی به تراکنش‌ها و داده‌های مالی، امکان مدیریت بهتر ریسک‌های بازار را دارد و می‌تواند از تخلفات مالی و نوسانات غیرمنطقی جلوگیری کند.

ضرورت‌های سرمایه‌گذاری

نکته مهم بعدی اینکه رعایت اصول اولیه سرمایه‌گذاری ایمن برای سرمایه‌گذاران، ضروری است. انتخاب صرافی‌های مجاز و دارای مجوز بانک مرکزی، بررسی امنیت و شفافیت صرافی‌ها قبل از شروع فعالیت، آگاهی از تبلیغات فریبنده و پیگیری اطلاعیه‌های رسمی از جمله این موارد است. همچنین نگهداری دارایی‌های بلندمدت در کیف پول‌های شخصی و استفاده از صرافی‌ها تنها برای معاملات کوتاه‌مدت می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش دهد. در پایان باید تأکید کرد که بازار رمزارز‌ها ظرفیت بالایی برای توسعه اقتصادی دارد، اما بدون نظارت و آگاهی می‌تواند بسیار پرخطر باشد. همکاری میان سیاست‌گذاران، صرافی‌ها و کاربران برای ایجاد بازاری امن ضروری است. اقدامات اخیر بانک مرکزی در این حوزه هم نشان می‌دهد که سیاست‌گذار توجه ویژه‌ای به صیانت از دارایی مردم در این بازار‌ها داشته است. سرمایه‌گذاران باید از اعتماد به وعده سود‌های سریع پرهیز کرده و بر آموزش و آگاهی مالی تمرکز کنند. تنها از این طریق می‌توان از زیان‌های جبران ناپذیر جلوگیری و به سمت تشکیل بازاری شفاف و پایدار حرکت کرد.