رشد تدریجی بانکداری اسلامی در قاره سیاه / بهره گیری از تجربه خاورمیانه در آفریقا

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی، رئیس بخش خدمات بانکداری اسلامی بانک «استاندارد چارترد صادق» بریتانیا در یادداشتی برای خبرگزاری الوطنی مطرح کرد؛

صنعت بانکداری اسلامی در بازار آفریقا هنوز در ابتدای راه است، به ویژه در مقایسه با رشد سریع این صنعت در سطح جهانی. این موضوع ایجاب می‌کند که تجربه بازارهای خاورمیانه نقشی مهم در تبدیل بازار آفریقا به بازاری بالقوه برای معاملات مالی اسلامی ایفا کند.

در جریان مشارکتم در کنفرانسی که به تازگی در نایروبی پیرامون وضعیت صنعت بانکداری اسلامی برگزار شد، دیدگاه‌ها بر این توافق داشتند که بازار مالی اسلامی در کشورهای جنوب صحرای آفریقا در حال عبور از مرحله رکود است. این رشد، نه تنها برای جامعه مسلمان منطقه مفید خواهد بود، بلکه برای هر کسی که در پی توسعه بازار مالی در آفریقا و همگام شدن با نیازهای مصرف‌کنندگان است، سودمند خواهد بود.

به نظر می‌رسد این صنعت در آفریقا هنوز در مراحل ابتدایی خود است، در حالی که دارایی‌های مالی اسلامی در سطح جهانی به طور قابل توجهی افزایش یافته و تا پایان سال گذشته به ۱.۳ تریلیون دلار رسیده است. اما با توجه به شرایط کنونی، پیش‌بینی می‌شود دارایی‌های مالی مطابق با شریعت اسلامی و بدون استفاده از سیستم بهره در ۵ یا ۶ کشور جنوب صحرای آفریقا، از جمله کنیا و نیجریه، تا پایان این دهه ۱۰% رشد داشته باشد.

اولین مجوزهای بانکداری اسلامی در کنیا ۵-۶ سال پیش صادر شد که شروع قوی‌ای بود و می‌تواند به تسریع روند تغییر بازار آفریقا به سمت صنعت بانکداری اسلامی کمک کند، به گونه‌ای که از بازارهای دیگر با تجربه بیشتر در این زمینه، مانند پاکستان و اندونزی، پیشی بگیرد.

این پیش‌بینی‌ها عمدتاً به افزایش تقاضا از سوی مصرف‌کنندگان محلی در آفریقا برای انتخاب خدمات بانکی منطبق با اصول دینی آن‌ها نسبت داده می‌شود، مشابه جوامع مسلمان در بیشتر مناطق آسیا و خاورمیانه. دولت‌ها و نهادهای نظارتی در آفریقا دیگر به بانکداری اسلامی به عنوان یک صنعت خاص نگاه نمی‌کنند، بلکه اکنون در تلاشند آن را توسعه داده و به بالاترین سطوح ارتقاء دهند.

اوراق قرض اسلامی یا همان «صکوک» به نظر مقامات مسئول مانند بانک‌های مرکزی، یک گزینه ممکن برای تأمین مالی دولتی به شمار می‌آید. سازمان بورس و اوراق بهادار نیجریه نیز برای نخستین بار تأسیس صکوک اسلامی در این کشور را تصویب کرده و قرار است اولین انتشار آن در آینده‌ای نزدیک انجام شود.

بسیاری از کشورهای آفریقایی دیگر نیز قصد دارند از کنیای پیشرو پیروی کنند؛ جایی که حدود ۶ سال پیش اولین مجوزهای بانکداری اسلامی خود را صادر کرده و در سال ۲۰۱۰ قوانین بانکی مرتبط را به منظور تسهیل خدمات بانکداری اسلامی اصلاح کردند. این خدمات در مدت کوتاهی توانسته‌اند رشدی حدود ۲% در بازار کنیا داشته باشند، جایی که جمعیت مسلمانان حدود ۱۰% از جمعیت کل را تشکیل می‌دهد.

به نظر من، اگر از تجربیات گسترده منطقه خاورمیانه و برخی کشورهای آسیایی در این زمینه بهره‌برداری شود، کشورهای جنوب صحرای آفریقا فرصت بزرگی برای توسعه یک محیط سالم برای صنعت بانکداری اسلامی خواهند داشت که می‌تواند از روش‌های بازارهای جهانی دیگر فراتر رود.

یکی از مهم‌ترین درس‌هایی که از این تجربیات منطقه‌ای می‌آموزیم، ضرورت ایجاد یک ساختار نظارتی متعادل از همان ابتدا است. برای تحریک رونق در این بخش، کارشناسان بازارهای مالی بانکداری پیشنهاد می‌کنند که باید به مشارکت‌کنندگان جدید در بانکداری اسلامی فرصت داده شود.