آیت الله علیاکبر رشاد، رئیس و موسس پژوهشگاه، در افتتاحیه همایش علوم انسانی اسلامی با عنوان «مکتب و سیره پیامبر اکرم، علوم انسانی انسانساز و جامعهپرداز» مطرح کرد؛
تبیین رویکردهای پیشینی و پسینی در الگوی نوین طبقهبندی علوم انسانی
آیت الله علیاکبر رشاد: در سالهای گذشته موضوعاتی در حوزه علوم انسانی بیان کردیم. در سال ۱۳۹۹ ماهیت و هویت علوم انسانی را طرح کردیم، در سال ۱۴۰۰ فلسفههای مضاف به علوم را مطرح کردیم، در سال ۱۴۰۱ بایستگیهای نگاشت نهادی در تولید علوم انسانی اسلامی را پیشنهاد دادیم، در سال ۱۴۰۲ فرهنگ انسانشناسی انضمامی یا علوم انسانی انضمامی را به عنوان موضوع ارائه قرار دادیم و در سال گذشته نقش مقاصد شریعت در تولید علوم انسانی اسلامی را تبیین کردیم.
۱۴۰۴/۰۹/۱۶
حجتالاسلاموالمسلمین علیرضا نوروزی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه مشهد و دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی، در یادداشتی مطرح کرد؛
بررسی جایگاه طبیعت و حفظ محیط زیست در فقه و آموزههای دینی
حجتالاسلاموالمسلمین علیرضا نوروزی: فقه اسلامی برنامه جامع زندگی انسان را تبیین میکند و موضوع علم فقه، فعل مکلفین است؛ یعنی بایدها و نبایدهایی که انسان در مواجهه با فعل خویش باید آنها را رعایت کند. درمیان تکالیف پنجگانهای که فقه برای انسان در نظر دارد، بخش پنجم متوجه تکالیف او درقبال محیط زیست، طبیعت و محیط پیرامونی خود است. براساس فقه، ما نسبتبه محیط زیست از سه جهت وظیفه داریم که عبارتاند از وظیفه فردی، وظیفه اجتماعی و وظیفه نهادهای حاکمیتی. یعنی همانطورکه حکومت وظیفه دارد برای تأمین آرامش، امنیت و علمآموزی جامعه اقدام کند، برای بهداشت، سلامت جسمی و روحی جامعه و حفظ محیط زیست نیز وظیفه دارد.
۱۴۰۴/۰۹/۱۶
دکتر سید علی سیدی فرد، عضو هیئت علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، در نشست «رویکردهای نوصدرایی و نوصدری در علم اجتماعی» مطرح کرد؛
واکاوی روششناسی نوصدری و نوصدرایی در علم اجتماعی
تعبیر «نو صدرائی» و «نو صدری» حاوی سه نکته است: انتساب اندیشهها به شخصیت خاص (ملاصدرا یا شهید صدر)، امتداد این اندیشهها، و وجود تفاوتهایی بین جریانهای جدید و اندیشههای اصلی ملاصدرا و شهید صدر. جریان نوصدرایی با مبدایت عقل به پژوهش میپردازد و نقل را موید یا مقدمهای برای برهان میداند؛ در مقابل، جریان نوصدری: از متن و نقل شروع میکند؛ جریان نوصدرایی: تمرکز بر مسائل نهایی مانند الهیات بالمعنی الاخص دارد؛ اما جریان نوصدری، بر مبادی علوم به قصد نظامسازی، متمرکز است.
۱۴۰۴/۰۹/۱۵
حجتالاسلام والمسلمین سعید رهایی، عضو هیئت علمی دپارتمان حقوق دانشگاه مفید، در جلسه درس «مبانی و مسائل فقهی ـ حقوق بینالمللی امنیت» مطرح کرد؛
مفهوم امنیت در قرآن کریم و نظام حقوق بینالملل معاصر
فقه و حقوق بینالملل هر دو بر ضرورت قاعده مشترک و الزام جمعی تأکید دارند. همانگونه که آیه شریفه میفرماید: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا»، امنیت جمعی بدون قانون مشترک و التزام همگانی حاصل نمیشود. حقوق بینالملل معاصر نیز بر این نکته پای میفشارد که تهدیدهای نوین فرامرزی نیازمند همکاری و همبستگی دولتهاست. اما تفاوت در آن است که در نظام حقوق بینالملل، منشأ قاعده، صرف رضایت کشورهاست، نه حقیقتی الهی. از همینرو این نظام گرفتار نسبیت و منفعتطلبی است و کشورها تا جایی به قواعد پایبندند که با منافعشان سازگار باشد و هرگاه سودی در کار نباشد، همان قواعد را نقض میکنند.
۱۴۰۴/۰۹/۱۵
اولین نشست از همایش «نظم نوین جهانی؛ بازآفرینی قدرت ایران» با موضوع «ایران و تحریم در نظم نوین؛ مولفههای بازآفرینی قدرت» برگزار شد؛
فرصتهای متعدد و زمان محدود؛ موقعیت ایران برای نقشآفرینی در نظم جدید
رئیس مرکز امور حقوقی بینالمللی ریاستجمهوری: «نظم سنتی» همان نظم مبتنی بر منشور سازمان ملل است که پس از جنگ جهانی دوم برای تغییر روابط بینالملل از منطق قدرت به سمت امنیت انسانی و حاکمیت قانون طراحی شده بود. اما فروپاشی شوروی و سلطه نظامی و مالی غرب، این روند را متوقف و مسیر روابط بینالملل را دوباره به سمت قدرتمحوری هدایت کرد. تحریم در منشور ملل متحد ابزار بازگشت دولتها به حاکمیت قانون بود، اما ناکارآمدی شورای امنیت موجب گسترش تحریمهای یکجانبه بهویژه از سوی آمریکا شد. این تحریمها، بهویژه تحریمهای ثانویه، نهتنها خارج از چارچوب منشور هستند، بلکه اصول بنیادین حقوق بینالملل را نیز نقض میکنند و نظم موجود را بیثبات کردهاند.
۱۴۰۴/۰۹/۱۲
عبدالوهاب فراتی، دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در گفتگویی مطرح کرد؛
فقه بینالملل چیست و چه تفاوتی با حقوق بینالملل دارد؟
قواعد فقه بینالملل مربوط به فعل ماست و نه فعل دیگر بازیگران عرصه بینالملل؛ درحالیکه حقوق بینالملل از قواعد و هنجارهایی سخن میگوید که مربوط به فعل همه است و همه آن را پذیرفته و متعهد شدهاند که بدان عمل کنند. در واقع فقه بینالملل در باره کنش مسلمانان در عرصه بینالملل سخن میگوید و حقوق بینالملل درباره کنش همه.
۱۴۰۴/۰۹/۱۱
حجت الاسلام والمسلمین حمید درایتی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد، در دومین جلسه درس «فلسفه حقوق» مطرح کرد؛
مبانی الزامآور بودن قواعد حقوقی در فلسفه حقوق
کلمه حقوق معانی مختلفی دارد؛ نخست، حقوق گاهی بهمعنای مجموعهای از قوانین بهکار میرود و در این کاربرد بهصورت جمع ذکر میشود؛ بنابراین حقوق مرادف با قوانین است. دوم، حقوق میتواند بهمعنای امتیازات و مزایایی باشد که قانون، جامعه یا وجدان و فطرت انسانی به افراد اعطا میکند. در این معنا، هر فرد دارای حق است و جمع اینها حقوق نامیده میشود.
۱۴۰۴/۰۹/۱۰
آیتالله ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، در نشستی در مدرسه علمیه دارالعلم مشهد مطرح کرد؛
ماهیت ملاکات احکام و رابطه آن با حسن و قبح عقلی
مقاصد عالیه شریعت نزد اهل فن به ویژه وقتی واژگان «مقاصد» (جمع) و «شریعت» (مفرد) به کار میرود به آن اهداف والایی اشاره دارد که خداوند در بعثت رسولان، انزال کتب و تشریع مقررات داشته است. ملاکات احکام مقاصد عالیه شریعت نیست این پدیده ای جداست که تمام این کارها با ملاکاتشان و با چیزهایی دیگر باید به آن مقاصد برسند.
۱۴۰۴/۰۹/۱۰
