به گزارش خبرنگار پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی؛ آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری در اواخر زمستان سال ۱۳۰۰ هجری شمسی (۲۲ رجب ۱۳۴۰ق) وارد قم شد و این نقطه آغازین تأسیس حوزه قم است. حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رسول جعفریان کوشیده است مجموعه مقالاتی به مناسبت صدساله شدن حوزه علمیه قم تدوین و تهیه نماید.
پس از انتشار دفتر اول و دوم صدسالگی حوزه قم، با همراهی اساتید و استقبال فضلا، مجموعه دیگری از مقالات درباره حوزه قم به همت این استاد تاریخ تدارک دیده شد و به‌تازگی از سوی نشر مورخ در ۷۵۳ صفحه چاپ و عرضه شده است.
شماری از مقالات و برخی گفتگوها درباره جریان کتاب، مجلات، فصلنامه‌ها و مطبوعات در حوزه علمیه قم است. برخی از مقالات درباره یک قرن خطابه، یک قرن مرجعیت شیعه، علوم عقلی در حوزه نوپای قم و توضیح المسائل آیت‌الله بروجردی می‌باشد.
مواجهه متفاوت نخست وزیران: امینی و علم با مراجع، گزارشی از سفرنامه آیت‌الله مصباح یزدی و تأملات آیت‌الله سید محمد محقق داماد در مسأله ولایت فقیه از مطالب دیگری است که در این مجموعه مورد توجه قرار گرفته است؛ همچنین چالش حوزه علمیه قم، برابر کتاب شهید جاوید و واکاوی برخی از چهره‌ها که نقش ویژه‌ای در قم و نیز در ارتباط با علما داشته‌اند و… در این مجموعه مورد بررسی قرار گرفته است.
عناوین مقالات دفتر سوم «صد سالکی حوزه قم» بدین شرح است:
۱. مواجهه متفاوت نخست وزیران: امینی و علم با مراجع / رحیم روح‌بخش
۲. تعامل حوزه علمیه قم با شبکه روحانی – بازاری کشور / رحیم روح‌بخش
۳. یادداشت‌هایی کوتاه و گزارشی از مطبوعات و… درباره حوزه قم / رسول جعفریان
۴. علوم عقلی در حوزه نوپای قم / محمدرضا غفوریان
۵. مکاتبات آستانه قم در دوره تولیت محمدباقر حسینی با لکهنو و سامرا / فرشته کوشکی
۶. سه گزارش: مجله بررسی مطبوعات… قم به روایت اطلاعات ماهانه و… / فرید قاسمی
۷. با طعم غرناطه: گزارشی از سفرنامه آیت‌الله مصباح یزدی به … / محمدحسین فروغی
۸. از لسان قم تا لسان قوم: توضیح المسائل آیت‌الله بروجردی / محمدحسین فروغی
۹. تأملات آیت‌الله سید محمد محقق داماد در مسأله ولایت فقیه / محمد سروش محلاتی
۱۰. یک کتاب و یک حوزه: چالش حوزه علمیه قم، برابر کتاب شهید جاوید / مصطفی ایزدی
۱۱. میان پاکستان و قم: مدارس زنان شیعه و … / مریم ابوذهب / ترجمه سید کمال دعایی
۱۲. یک قرن مرجعیت شیعه (١٣۴٠ – ۱۴۴۰ق) در یک فهرست / ناصرالدین انصاری
۱۳. یک قرن خطابه در حوزه علمیه قم /ناصرالدین انصاری
۱۴. زندگی عبدالحسین صاحب الداری و اسنادی درباره معافیت طلاب / علی سلیمانی بروجردی
۱۵. گزارش سه مجله حوزه، بینات و آینه پژوهش در گفتگو با استاد محمدعلی مهدوی راد
۱۶. گفتگو با حجت‌الاسلام والمسلمین شهرستانی درباره مجله تراثنا
۱۷. فصلنامه علوم حدیث: از تأسیس تا تحویل (شماره ۱ – ۵٨) / مهدی مهریزی
۱۸. تاریخچه چاپ و چاپخانه در قم از آغاز تا پایان عصر پهلوی / مجید داداش نژاد
۱۹. جریان کتاب در حوزه علمیه قم / علی صدرایی خوبی
۲۰. استاد سید غلامرضا سعیدی در قم / مجید فرخ زادی
۲۱. سید ابوالفضل تولیت از نگاهی دیگر / محمدمهدی هادی‌به
۲۲. عزل تولیت قم و جایگزینی مشکوه به روایت اسناد / حمیدرضا کرمی پور / رضا مختاری
۲۳. یک جهان وطن گرایی دینی: قم در آینه تبادلات فراملی / سپیده پارسا پژوه / سید کمال دعایی
۲۴. مرحوم آقا (جد خاندان روحانی قم)
یادآوری می‌شود، ۱۸ مقاله دفتر اول در ۶۴۵ صفحه عبارتنداز: «از پیشکاری آیت‌الله حائری تا مبارزه با تجدد (شرح حال میرزا مهدی بروجردی) به قلم رسول جعفریان»؛ «زندگی طلبگی در حوزه حاج شیخ عبدالکریم حائری (بر اساس دیوان فردوس فراهانی) به اثر رسول جعفریان»، «نشاط ادبی در سنّت حوزه علمیه قم به نگارش سید مصطفی محقق داماد»، «بازخوانی تأسیس حوزه علمیه قم در متن تحولات منطقه‌ای به تحقیق رحیم روح‌بخش»، «آیت‌الله حاج میرزا محمد ارباب قمی (جد خاندان اشراقی) مکتوب غلامرضا امیرخانی»، «انتقادهای حوزه قم از جامعه ایرانی دوره پهلوی دوم (بر اساس منبرهای آیت‌الله مکارم شیرازی) به تحقیق رسول جعفریان»، «تأسیس حوزه قم، تقدیر یا تدبیر (سیری در اخبار لاهوتی و کراماتی درباره تأسیس حوزه) به قلم رسول جعفریان»، «نامه‌هایی درباره حوزه علمیه و طلاب در اسناد تولیت به همت فرشته کوشکی»، «اوضاع فرهنگی و اجتماعی دوره پهلوی اوّل در استفتائات حاج شیخ عبدالکریم مکتوب رسول جعفریان»، «آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی و نظریه دولت عرفی – شرعی به نگارش محمد سروش محلاتی»، «حوزه علمیه قم پایگاهی در برابر استبداد و استعمار به قلم سید جواد ورعی»، «چالش استقلال حوزه‌های علمیه در عصر پهلوی به تحقیق رحیم روح‌بخش»، «مرجعیت تخصصی، شورای افتاء؛ شرحی بر نگاه آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری به نگارش سید ضیاء مرتضوی»، «نقش مراجع و روحانیان در پیشبرد وضعیت رفاهی مردم شهر قم به همت مجید داداش نژاد»، «فهرست اسناد برجای مانده از آیت‌الله شیخ مرتضی حائری از سوی رسول جعفریان»، «اسنادی از مراجع تقلید و طلاب حوزه علمیه قم به روایت رحیم روح‌بخش»، «یادی از مجموعه ریسباف قم به کوشش علی قیصری» و «روحانیانِ جهرم از حوزه شیراز تا حوزه قم به نگارش محمد کریم اشراق».
همچنین، ۲۰ مقاله دفتر دوم در ۷۵۱ صفحه عبارتنداز: «اصلاحات ارضی و چالش دربار با علما، به قلم رحیم روح‌بخش»، «عقلانیت آیت‌الله حائری در شکل‌گیری حوزه علمیه قم، اثر سید ضیاء مرتضوی»، «مواجهه فقهی حاج شیخ عبدالکریم حائری با مظاهر تمدّن، به نگارش محمد سروش محلاتی»، «رساله مؤسس: نگاهی به رساله عملیه آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری، تحقیقِ مجید غلامی جلیسه»، «فضای باز سیاسی دهه بیست، زمینه‌ساز احیای حوزه علمیه قم، مکتوب رحیم روح‌بخش»، «وصف علمای قم در شعر شیخ محمدعلی انصاری، به همت رسول جعفریان»، «شیخ محمدعلی انصاری و ادبیات ردیه نویسی در قم، کوشش رسول جعفریان»، «نقش حوزه و روحانیت در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، پژوهش سید جواد ورعی»، «ادبیات نقادی تمدن غرب در قم (سال‌های ۱۳۴۱ تا ۱۳۵۷ش)، به قلم رسول جعفریان» و «چندمعنایی تعبیر «حوزه علمیه قم» در دو وقفنامه، به تحقیقِ امید رضایی»، «تبعیدی‌های حوزه علمیه قم در دوره پهلوی، تحقیقِ رحیم روح‌بخش»، «آیت‌الله شیخ ابوالقاسم دانش آشتیانی، اثر مهدی سلیمانی آشتیانی و اسدالله عبدلی آشتیانی»، «قم به روایت سالنامه دبیرستان حکمت و مجله راه سلامت، پژوهش فرید قاسمی»، «برگ‌هایی از تاریخ حوزه علمیه قم، به کوشش رسول جعفریان»، «زندگی و کارنامه سید ابوالفضل تولیت، اثر حسین قربانی»، «سید ابوالفضل تولیت و تاریخ بنای شهرک امام خمینی، تحقیقِ محمدمهدی هادی‌به»، «بیوت علمی قم در قرن چهاردهم، نگارش ناصرالدین انصاری»، «آیت‌الله شیخ محمد خالصی‌زاده و چالش در قم، به قلم حمید کرمی پور و رضا مختاری اصفهانی»، «سرگذشت کتابخانه دار التبلیغ اسلامی، اثر ابوالفضل عرب‌زاده» و «احمد اثنی‌عشری، روحانی و شاعر قمی، تحقیقِ سمیه و فرشته اثنی‌عشری».
گفتنی است، علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر و تهیه کتاب می‌توانند با شماره تلفن ۰۲۵۳۷۷۳۱۳۵۵ تماس حاصل نمایند.