یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاکُمْ لِمَا یُحْیِیکُم وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ

ای کسانی که ایمان آورده اید! دعوت خدا و پیامبر را اجابت کنید هنگامی که شما را به سوی چیزی می خواند که شما را حیات می بخشد! و بدانید خداوند میان انسان و قلب او حایل می شود، و همۀ شما (در قیامت) نزد او گردآوری می شوید. آیه ۲۴ سوره انفال

عفاف و حجاب گرایشی فطری، نمادی دینی و تکلیفی الهی و اسلامی است که همواره شناسنامه زن ایرانی در طول تاریخ بوده است. همچنین حیاورزی و خانواده مداری ارزشی جاودانه و فراگیر است که در آموزه های ادیان، معارف اسلام و تعالیم اهل بیت(علیهم السلام) و نیز منابع حکمت و ادب اسلامی و پارسی همواره جایگاهی ویژه و سهمی برجسته داشته است. «حجاب» در واقع بروز و نمودی از عفاف و حیاست و این دو از اصلی‌ترین و زیربنایی‌ترین ویژگی‌های انسان با ایمان است و آیات و روایات بسیار بر جایگاه اصلی و محوری حیاء و عفاف تأکید می‌کنند.

از سوی دیگر به وضوح می توان دید که محصولات گوناگون هنری و رسانه‌ای در جهت حیاءزدایی و ترویج بی‌حجابی و فرهنگ برهنگی پدیدار شده و اهتمام فرهنگ غرب و دشمنان اسلام و ایران، بر زدودن این سنت الهی و توسعه ابتذال با ابزارهای گوناگون هنری و رسانه‌ای است تا از این طریق نفوذ فرهنگی خویش را تأمین نمایند.

فهم نظامند و جامع از آموزه های دینی و واقعیت های دنیای کنونی نشان می دهد که حجاب و عفاف افزون بر جایگاه شرعی خود به عنوان یکی از احکام شریعت اسلام، ابعاد مختلف سیاسی و اجتماعی دارد و یکی از عناصر مهم اصلی و راهبردی مواجهه تمدنی حق و باطل، بشمار می آید و حفظ سبک زندگی اسلامی و تاکید بر فرهنگ حجاب و عفاف در منظومه واجبات دینی و فرهنگی وسیاسی به عنوان اولی ثانوی به ویژه در مناسبات دینی و تمدنی دنیای کنونی قرار می‌گیرد.

بر این اساس نکاتی تقدیم می‌گردد:

در کلان روایت از «زن» در گفتمان اسلام و انقلاب، پیشرفت جامع و متوازن زن ایرانی در همه ابعاد فرهنگی و اجتماعی، همراه با سعادت و سلامت و تعالی ایمانی و اخلاقی و معنوی، در همه ساحتهای فردی و خانوادگی و اجتماعی در طراز تمدن اسلامی مورد توجه قرار گرفته است و براین اساس زمینه های نقش آفرینی زن در عرصه های گوناگون علمی و فرهنگی و اجتماعی فراهم آمده است و شاخص های فراوان نشان دهنده این پیشرفت در چارچوب الگوی اسلامی است. با اینکه مسائل زن و خانواده یکی از چالشهای بزرگ امروز کشورهای غربی و اروپایی است، اما از افتخارات و دستاوردهای نظام مقدس جمهوری اسلامی، حضور فعال و موفق زنان در دوران انقلاب، جنگ تحمیلی، عرصه‌های متنوع سازندگی و پیشرفت‌های علمی، فرهنگی و سیاسی است.

این دستاوردها و پیشرفت‌ها در کنار پایین بودن آمار آسیب‌های مرتبط و نیز سلامت اخلاق جنسی در ایران به نسبت آمارهای جهانی، در پرتو حفظ عفاف و حجاب اسلامی رقم خورده است. انکار پذیر نیست که انقلاب اسلامی در ترویج فرهنگ عفاف و حیاء به سایر نقاط جهان نیز موفق بوده و بسیاری از مردم مؤمن جهان با حجاب و عفت خود در رشد و تعالی این فرهنگ تلاش می‌نمایند و زنان و مردان و جوانان ایران الهام بخش بازگشت به هویت اسلامی و ارزشها وسنت های اخلاقی اند و البته همچنان تعالی این جایگاه نیازمند گام های جدید است.

حجاب و عفاف جزئی از یک شبکه به هم پیوسته زندگی اجتماعی و سبک زندگی ایرانی و اسلامی است که با دیگر اجزاء، روابط و تأثیر و تأثر جدی دارد و بسیاری از عوامل مؤثر در سبک زندگی مانند معماری ساختمان‌ها، فن‌آوری‌ها، فضای مجازی، بسترهای ارتباطی، ساختارها و قواعد محیطی کار و تحصیل و ... در موضوع حجاب دخیل و مؤثرند. بنابراین لازم است ضمن تأسیس زیرساخت‌ها و اهتمام به عوامل اصلی و ریشه‌ای حجاب و عفاف، الزامات تحقق حیات طیبه بر پایه معارف دانش‌های اسلامی و اصلاح مناسبات و ساختارهای اجتماعی فراهم گردد و مهم‌تر از همه اینکه باید با عوامل اصلی و ریشه‌ای در گسترش سبک زندگی غربی و فرهنگ مادی و ترویج بی‌حجابی، چه در مقیاس نظریه سازی و چه در مقیاس برنامه‌ریزی راهبردی و چه در مقیاس نظامات تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری تا مرحله اجراء و تحقق، با شیوهای حکیمانه، هدفمند و جدی مواجهه شده و رویکرد دینی و اسلامی در همه این مراحل جایگزین گردد.

نباید غفلت نمود که برخی تقصیرها و قصورها در لایه‌های آشکار و پنهان نظام تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی، زیرساخت‌های نامناسبی را در ساحتهای گوناگون معرفتی، فرهنگی و اجتماعی ایجاد نموده که از ثمرات آن پدیده بدپوششی است و امروز دشمن نیز توانسته بانمک پاشیدن بر روی این زخمها، مراد خود را صید نماید. در این زمینه حوزه‌های علمیه و روحانیت، ضمن آن که خود را نیز مسئول و سهیم و پاسخگو می داند، مطالبه‌گری و پاسخ‌گویی مسئولانه برای اصلاح نظام تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی بر مبنای ارزش‌ها و معارف اسلامی را وظیفه خود می‌داند و بی‌توجهی به این مهم را خطایی راهبردی تلقی می‌کند.

وضعیت موجود در مسئله حجاب و عفاف، مولود مجموعه اسباب و عللی است که باید با نگاهی جامع، همه ابعاد آن بررسی شود و بدیهی است در این میان نقش مسببان حقیقی و عوامل موثر در ایجاد چالش‌های موجود، نقشی برجسته‌تر ومهم تر بوده که برخورد با آنها ضروری‌تر است. البته ارتقای حجاب مبتنی بر یک نگاه فرآیندی و تدریجی است و باید ضمن ملاحظه اقتضائات فرهنگی، بومی و اجتماعی هر منطقه سلسله‌ای از عوامل و زمینه‌های مرتبط نیز مورد توجه قرار گیرد.

اکثریت زنان و دختران این کشور، حجاب را موهبتی الهی و مأمنی برای پیراستگی از کیدها و فتنه‌های شیطانی دانسته و با رعایت عفاف و حجاب، تعلق‌ و هویت دینی و انقلابی خود را حفظ نموده و آن را با حضور فعال و اثرگذار خود در مناسبات اجتماعی با رعایت معیارهای دینی و قانونی عجین کرده‌اند. در سایه این فرهنگ اسلامی ایرانی، پیشرفت‌ها و دستاوردهای چشمگیری توسط بانوان به دست آمده است و بخشی از جامعهزنان هم که به آسیب بدحجابی دچار شده‌اند، پایبند به عفت و دین و انقلاب هستند و با افتخار می‌توان زن و خانواده ایرانی را یکی از مترقی‌ترین، سالم‌ترین و پیشروترین زنان در دنیای کنونی معرفی نمود.

حجاب، حکم قطعی شرعی است و علاوه بر وظیفه عمومی مسلمانان در انجام این تکلیف الهی و امر به معروف و نهی از منکر در این زمینه، نظام اسلامی هم موظف است نسبت به اجرای این حکم الهی در جامعه اسلامی و مقابله با ناهنجاریهای مربوط کوشا باشد؛ چنانچه برخورد متناسب با پدیده بدحجابی و بیحجابی در دوره حاکمیت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و حضرت امیرعلیه السلام وجود داشته و سیره سایر اهل بیت(علیهم السلام) و اصحاب پیامبر(ص)هم بر همین منوال بوده است وحمایت از اجرای قانون توسط نهادهای مسئول وظیفه همگان است.

احساس مسئولیت همه جانبه نهادهای مسؤول و ایفای نقش موثر آنان، در کنار برخورد قانونی با عوامل اصلی اشاعه فرهنگ بی‌حیایی و بی‌حجابی، به ویژه گروه‌های سازمان یافته، از ضروریات است. در این راستا تعیین وظیفه و تقسیم کار این نهادها و اولویت بخشی به دستگاهها و نهادهای حاکمیتی به همراه فرهنگ سازی، گفتمان سازی و اقناع در همه اقشار و اصناف و پرهیز از نگاه صرف حاکمیتی از اولویت ها می باشد.

بدیهی است در رویارویی تمدنی و فرهنگی اسلام با طاغوت و استکبار، جهاد تبیین در معرفی سنت های الهی و قدرت اسلام و عظمت انقلاب و جمهوری اسلامی و دستاوردهای آن با زبانی گویا و محوریت بخشی به مردان و زنان این کشور و تأکید بر هویت ایرانی اسلامی ملت شریف ایران و ترسیم آینده‌ای روشن فراروی کشور، واجبی قطعی و فوری است که همگان باید بدان اهتمام ورزند ولازم است با بهره‌گیری از هنر و ابزار رسانه و مدیریت فضای مجازی، بر فرهنگ سازی و جریان سازی ارزش‌های اسلامی در عرصه حجاب و عفاف تمرکز شود. بهره‌گیری از مشارکت مردمی و گروه های خودجوش به ویژه در میان نوجوانان و جوانان و نقش کلیدی معلمان و مربیان و اساتید و گروه های موثر اجتماعی و نخبگان و طیف های مرجع راهبردی اجتناب ناپذیر است.

قانون مداری، عقلانیت انقلابی، فعالیت نظام‌مند و شبکهای و اقدامهای هماهنگ و برنامه مدار مردم انقلابی و گروهها و موسسات دینی و پرهیز از هرگونه برخوردهای سلیقه ای و افراطی و خشم های مهارنشده، لازمه حل مسأله است و در این خصوص پرهیز از دو قطبی سازی و تاکید بر تعامل اخلاق مدار، هوشمندانه، ناصحانه، دلسوزانه و جذب حداکثری و گسترش رحمت و رأفت اسلامی، سیاستهای کلان حرکت مردمی و جریان‌های خودجوش و آتش به اختیار می باشد.

نقش آفرینی مساجد، هیاتها و حلقه های میانی وتشکل ها ونهادهای فرهنگی اجتماعی برای مقابله با پدیده شوم بدحجابی و بی حجابی حائز اهمیت بوده و تجربه های مفید تاریخ انقلاب اسلامی در مواجهه با بحران های مختلف شاهدی بر این مدعاست.

مسئولین اسلامی باید تلاش کنند تا ترویج الگوهای حجاب و عفاف را در دستور کار خود قرار داده و تمهیداتی اتخاذ نمایند تا پوشاک عفیفانه و بسترها و محصولات و سازه‌های زندگی مؤمنانه به شکل راحت و مقرون به صرفه در جامعه عرضه شود و فرهنگ عفاف و حجاب از لحاظ اقتصادی، صنعتی، تجاری، معماری و ... مورد پشتیبانی و حمایت قرار گیرد. همچنین شایسته است نهادهای حاکمیتی ابتدا از خود شروع کنند و اولویت اقدام را به کارکنان و خانواده‌های خود اختصاص دهند.

در کنار موضوع حجاب، توجه به آسیب‌های اجتماعی اعم از طلاق، آسیبهای اخلاقی و فروپاشی خانواده‌ها به شکل جدی مدنظر قرار گیرد و به شکلی ویژه بحران های اخلاقی و اجتماعی که در اثر نگاه های سهل اندیشانه و سهل انگارانه با مقوله عفاف در جوامع غربی و برخی کشورهای اسلامی پدیدآمده اند؛ تبیین و ترویج شود .

حوزه های علمیه و روحانیت همچون گذشته باید با همه ظرفیت های خود در تبیین ابعاد مختلف مسئله عفاف و حجاب و ایجاد گفتمان در میان نخبگان و گروههای مرجع و توده های مردم در میدان حاضر بوده و در عرصه های نظریه پردازی، گفتمان سازی ومطالبه گری سبک زندگی مؤمنانه به وظایف خود عمل کنند و از ظرفیت شخصیت‌ها، نخبگان، اساتید، طلاب، مراکز و موسسات خود در اقامه این فریضه دینی و واجب سیاسی بهره گیرند و در ادامه برنامه‌های فرهنگی-تبلیغی پیشین آمادگی خود را برای عملیاتیسازی و راهبری اسناد و برنامه های مصوب اعلام می نماید.

حوزه‌های علمیه از دغدغه دینی-مذهبی و غیرت اسلامی-ایرانی همه ملت شریف ایران و فعالان عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی و هنری که خلال ماه‌های اخیر با جدیت و حمیت موضوع عفاف و حجاب را پیگیری کرده‌اند، تقدیر و تشکر نموده و این احساس مسئولیت را سرمایه‌ ای ارزشمند برای وصول به اهداف عالیه اسلام و انقلاب و زمینه سازی ظهور حضرت حجت عج می‌داند و نیز از دستگاه های مسئول و نیروی سرافراز انتظامی سپاسگزاریم و همینطور از همه بانوان محترمی که با هوشمندی خود در رعایت و صیانت از ارزشهای اسلامی پیشگامند تقدیر و تشکر می نماییم.

امید است با قیام همه آحاد مردم و مسئولین در تحقق این فریضه الهی و سیاسی ، نصرت الهی برای ایران اسلامی محقق گشته و به توفیق الهی زمینه تحقق حیات طیبه برای یکایک افراد جامعه بزرگ ایران و در نهایت تمدن نوین اسلامی در جهان فراهم گردد .

و من الله التوفیق

علیرضا اعرافی

مرکز مدیریت حوزه های علمیه

۱۴۰۲/۰۱/۲۹