به گزارش خبرنگار پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی؛ به نقل از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، دکتر سید احمد فاضل زاده رئیس مؤسسه ISC گفت: بر اساس آخرین دو ماهنامه پایگاه شاخص‌های اساسی علم (ESI)، تعداد دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی پراستناد برتر دنیا در تمامی حوزه‌های موضوعی ۸۵۵۷ مورد است که ۱۱۵ دانشگاه و مؤسسه پژوهشی از کشور جمهوری اسلامی ایران نیز در این فهرست مشاهده می‌شود.

وی افزود: تعداد دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی پر استناد برتر ایرانی در این پایگاه از ۱۱۲ مورد در سال گذشته به ۱۱۵ مورد در سال جاری رسیده است. دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی پر استناد برتر ایران در ۱۹ حوزه موضوعی حضور داشته‌اند که بیشترین تعداد در حوزه موضوعی مهندسی با ۵۹ دانشگاه و مؤسسه پژوهشی بوده است.

فاضل زاده افزود: تعداد مؤسسات در حوزه‌های پزشکی بالینی ۵۷ و شیمی ۵۰، علوم مواد ۲۵، علوم کشاورزی ۲۳، داروشناسی و سم شناسی ۱۹، علوم گیاهی و حیوانی ۱۶، محیط زیست / بوم شناسی ۱۵، حوزه‌های علوم اجتماعی، زیست شناسی و زیست شیمی و علوم رایانه هر کدام ۱۳، علوم اعصاب و رفتار ۷، زمین شناسی ۶، حوزه‌های فیزیک و ایمنی شناسی هر کدام ۵، زیست شناسی مولکولی و ژنتیک ۴، ریاضیات و میکروبیولوژی هر کدام ۲، روانپزشکی / روانشناسی ۱ است.

وی گفت: حوزه‌های علوم فضا، اقتصاد و تجارت و چند رشته‌ای در ایران فاقد دانشگاه و مؤسسه پژوهشی برتر بوده‌اند.

نمودار ۱. تعداد دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی ایرانی پر استناد برتر دنیا (ESI) به تفکیک حوزه‌های موضوعی

جدول ۲. دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی ایرانی پر استناد برتر دنیا (ESI) به تفکیک حوزه‌های موضوعی

در جدول شماره ۳ لیست کامل دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی پر استناد برتر کشور جمهوری اسلامی ایران را به تفکیک وزارت نشان می‌دهد.

جدول ۳. دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی ایرانی پر استناد برتر دنیا به تفکیک وزارتین و سایر سازمان‌ها

رئیس ISC در ادامه گفت: در روزآمد سازی اخیر پایگاه ESI که مربوط به بازه زمانی ۲۰۲۲-۲۰۱۲ است، کشور جمهوری اسلامی ایران با ۱۱۵ دانشگاه و مؤسسه پژوهشی پر استناد برتر دنیا، بعد از ترکیه دارای بالاترین سهم در بین کشورهای اسلامی است.

وی ادامه داد: لازم به ذکر است، ترکیه با ۱۳۶ دانشگاه و مؤسسه پژوهشی یک درصد برتر در جایگاه ۱۳ دنیا قرار دارد و ایران در جایگاه ۱۴ دنیا قرار دارد. بعد از ایران و در بین کشورهای اسلامی، عربستان سعودی با ۴۱ دانشگاه و موسسه پژوهشی در جایگاه ۲۳ دنیا و مصر با ۳۹ دانشگاه و مؤسسه پژوهشی در جایگاه ۲۴ دنیا قرار دارد. پاکستان با ۳۷ دانشگاه و موسسه پژوهشی در جایگاه ۲۵ دنیا قرار دارند.

نمودار ۲. تعداد دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی پر استناد برتر دنیا (ESI) به تفکیک کشور

وی ادامه داد: پایگاه شاخص‌های اساسی علم (ESI) یکی از پایگاه‌های اطلاعاتی موسسه کلاریویت آنالیتیکس است که به معرفی پژوهشگران، موسسات، انتشارات و کشورهای برتر در حوزه‌های موضوعی مختلف می‌پردازد.

منظور از موسسات همان دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی هست که تعداد استناد دریافتی آنها در ۱۰ سال اخیر، بیش از سایر موسسات است. فهرست دانشگاه و موسسات پژوهشی پر استناد برتر دنیا هر دو ماه یکبار روزآمد می‌شود، یعنی نه تنها حضور یا حذف دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی امکان پذیر است بلکه امکان تغییر رتبه آنها براساس شاخص‌های مختلف نیز وجود دارد.

فاضل زاده افزود: موسسه کلاریویت آنالیتیکس برای انتخاب موسسات پر استناد برتر دنیا ابتدا نشریات نمایه شده در پایگاه خود را به ۲۲ حوزه موضوعی تقسیم کرده و سپس در هر حوزه دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی را بر حسب تعداد استنادهای دریافتی به صورت نزولی (از بیشترین به کمترین استناد) مرتب می‌کند و یک درصد موسسات پر استناد برتر را انتخاب می‌کند.

از این رو دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی بیشترین تعداد استنادها را در حوزه مربوطه دریافت کرده‌اند، علاوه بر ۲۲ حوزه موضوعی، موسسات به صورت کلی یعنی در تمامی حوزه‌ها نیز رتبه بندی می‌شوند.

حداقل تعداد استنادات لازم برای قرار گرفتن در بین موسسات پژوهشی پر استناد برتر دنیا در حوزه‌های موضوعی مختلف در جدول ۱ قابل مشاهده است.

۲۲ حوزه موضوعی در طبقه بندی پایگاه شاخص‌های اساسی علم عبارتند از: علوم اجتماعی، شیمی، علوم گیاهی و جانوری، ایمنی شناسی، زیست شناسی و زیست شیمی، علوم اعصاب و رفتار، زمین شناسی، فیزیک، میکروبیولوژی، روانپزشکی / روانشناسی، علوم فضا، پزشکی بالینی، ریاضیات، محیط زیست و بوم شناسی، داروشناسی و سم شناسی، اقتصاد و تجارت، علوم رایانه، زیست شناسی مولکولی و ژنتیک، مهندسی، علوم کشاورزی، علوم مواد و چند رشته ایی

جدول ۱. حداقل تعداد استناد لازم برای قرار گرفتن در بین موسسات پژوهشی پر استناد برتر دنیا ESI