گزارشی از اختتامیه چهاردهمین جشنواره بین المللی فارابی؛
نمایه و نمایانی علم یک ضرورت است/ ضرورت بازنگری سیاست‌ها و برنامه‌های مرتبط با حوزه‌های علوم قرآنی، تفسیر و حدیث/ لزوم توجه دستگاه حکمرانی به علوم انسانی
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با تأکید بر اینکه نمایانی علم یک ضرورت است، گفت: یکی از بخش‌های نمایانی علم، برگزاری جشنواره های مختلف از جمله جشنواره فارابی است؛ زیرا از طریق این جشنواره‌ها دانشمندانی که در عرصه‌های علمی آثار فاخر تولید کرده‌اند، به عنوان الگو به جامعه معرفی می‌شوند. همچنین جامعه ما به تمام متخصصان در تمام رشته‌ها نیاز دارد؛ از این رو، شخصیت علمی کشور باید متوازن باشد.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی به نقل از روابط عمومی وزارت علوم، محمدعلی زلفی‌گل صبح امروز (دوشنبه) در اختتامیه چهاردهمین جشنواره بین المللی فارابی که در محل سالن همایش های صداوسیما با حضور رئیس مجلس شورای اسلامی و شماری از روسای دانشگاه ها و شخصیت‌های علوم انسانی برگزار شد، اظهار داشت: دانش علوم انسانی بسیار مهم است. در کشورهای پیشرفته نخبه‌ترین افراد به سوی علوم انسانی هدایت می‌شوند. ما نیز باید برای دستیابی به این مهم برنامه‌ریزی کنیم.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری گفت: جامعه ما به تمام متخصصان در تمام رشته‌ها نیاز دارد؛ از این رو، شخصیت علمی کشور باید متوازن باشد و برای رسیدن به این جایگاه باید برنامه‌ریزی‌های لازم صورت گیرد.
وی با طرح این سوال که نمایه سازی و نمایانی علم به چه دلیل است، افزود: یکی از بخش های نمایانی علم برگزاری جشنواره های مختلف از جمله جشنواره فارابی است؛ زیرا از طریق این جشنواره ها دانشمندانی که در عرصه های علمی آثار فاخر تولید کرده اند، به عنوان الگو به جامعه معرفی می شوند.
زلفی‌گل ادامه داد: بخشی از نمایاندن داده های علمی الگوسازی و معرفی افراد موفق است.
وی با اشاره به پایگاه های استنادی مختلف گفت: اگر علم را نمایه نکنیم، باعث اتلاف وقت گروه های مختلف تحقیقاتی خواهد شد. وقتی پژوهشگری در هر جای دنیا پژوهشی را انجام می دهد، اگر نتیجه پژوهش خود را منتشر نکند، گروه یا محقق دیگری همان موضوع را انتخاب می کند که در این صورت عمر انسان ها برای یک موضوع تلف می شود. اما اگر نتایج تحقیقات در اختیار همگان قرار گیرد، عمر انسان تلف نخواهد شد.
وزیر علوم با تاکید بر اینکه تاریخ به ما تجربه می آموزد و کمک می کند تجربه را ارزان بخریم، خاطرنشان کرد: پایگاه‌های استنادی به ما کمک می کنند تا تجربه علمی را ارزان به دست آوریم و این راهی است که دنیا به آن فکر کرده و نمایه سازی علم را راه‌اندازی کرده است. در ایران نیز یکی از افتخارات این است که پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) وظیفه نمایه سازی علوم را برعهده دارد و امروز مقالات فارسی در دسترس همگان قرار می گیرد.
زلفی‌گل تصریح کرد: در این دوره در وزارت علوم یکی از ماموریت ها این است که زبان فارسی را تا حد امکان به مرجعیت تبدیل کنیم و مجلات علمی داخلی را تحت نمایه بین المللی درآوردیم؛ در ۲۳ ماه گذشته بیش از ۴۰ مجله علمی تحت نمایه بین المللی درآمده که از این تعداد ۱۱ عنوان مجله فارسی بوده است.
وزیر علوم با تاکید بر اینکه بر این اساس نمایه سازی اجتناب ناپذیر است، گفت: باید در اقیانوس علم جهانی، نقش داشته باشیم.
وی این سوال را مطرح کرد که نمایه‌سازی علم برای چه است و چرا باید تلاش کنیم وقتی مقاله‌ای منتشر می شود، تبدیل با مرجع علمی شود و در پاسخ اظهار داشت: این امر به چند دلیل است؛ یکی آنکه باید الگوی مناسبی را به جامعه معرفی کنیم، دیگر آنکه از طریق معرفی دانشمندان و پژوهشگران هویت ملی را تقویت می کنیم، سوم اینکه به غربی‌ها اعلام می کنیم ایران کشوری تمدن‌ساز است.
زلفی گل اضافه کرد: هزینه کردن برای فناوری و نوآوری مهم ترین سرمایه گذاری برای هر کشوری محسوب می شود و مقام معظم رهبری نیز در اکثر سخنرانی‌های خود به حوزه علم و فناوری اشاره کرده و تاکید دارند باید به مرجعیت علمی و دیپلماسی علمی توجه شود؛ از همین رو، به این موارد در جشنواره فارابی توجه شده است.
وزیر علوم افزود: بر این اساس در این دوره از مسئولیت وزارت علوم پنج اولویت مرجعیت دیپلماسی علم و فناوری، آموزش پژوهش و برونداد هدفمند، نوآوری و فرهنگ و فرهنگ نوآوری، شاگرد فناور و نوآوری پرور، تولید ثروت، خدمت و سرمایه از دانش را تعریف کرده ایم.
زلفی‌گل با تاکید بر لزوم متوازن بودن شخصیت علمی در کشور افزود: باید به فرزندان و جامعه خود بیاموزیم که سلامت تنها سلامت جسمی نیست، بلکه سلامت روحی، اجتماعی، سیاسی و روانی نیز مهم است و سلامت جسمانی فقط در حوزه پزشکی مطرح نیست بلکه علوم کشاورزی و دامپروری نیز باید مورد توجه قرار گیرد و همچنین اینکه در سلامت روانی دانش علوم انسانی بسیار مهم است.
وی ادامه داد: با هدف افزایش تعامل با دستگاه‌ها و کمک به حل مشکلات آنها و همچنین مسائل مهم جامعه بخش‌های جدیدی به جشنواره اضافه شده‌اند مانند جایزه صلح دوستی که با همکاری سازمان تقریب مذاهب اسلامی برگزار می‌شود. امیدواریم این مسیر با حفظ کنشگری مستقل و جهت بخش جشنواره فارابی و در راستای کمک علوم انسانی به حل مسائل کشور ادامه و توسعه یابد.
وی تصریح کرد: واقعیت این است که نتایج جشنواره فارابی تصویری از وضعیت علوم انسانی کشور ارائه می‌دهد.لذا اگرچه عدم انتخاب آثار برگزیده در برخی حوزه‌های رقابتی تلخ است، اما از این روی که ابعاد آسیب‌گون علوم انسانی را بر ما مکشوف می‌کند و از این مسیر برنامه‌ریزی را ممکن و تسهیل می‌کند، امیدبخش و سرشار از فرصت است. نتایج حاصله حکایت از آن دارد که در حوزه‌های مطالعات میان رشته‌ای علوم انسانی ضعیف هستیم و با نقطه مطلوب فاصله چشم‌گیری داریم. حال آنکه پرداختن این حوزه مطالعاتی ضرورتی تاریخی دارد. همچنین بر مبنای نتایج حاصله، در حوزه‌های علوم انسانی اسلامی و علوم انسانی مرتبط با حوزه‌های قرآنی، تفسیر و حدیث نیز ضعف داریم که ضرورت بازنگری سیاست‌ها و برنامه‌های مرتبط را دو چندان می‌کند.
کلانتری گفت: از دیگر نتایج حاصله که با ادراک اجمالی و انضمامی از میدان کنش نیز سازگاری دارد، فاصله معنا‌دار تولیدات علوم انسانی از تحولات فناورانه جدید است که به صورت عمیق، سریع و وسیعی جهان ما را دگرگون کرده و مقدرات تمدنی متفاوتی را در آستین دارد. این معضل خود را در حوزه‌هایی نظیر فناوری شناختی و فناوری‌های متنوع اطلاعاتی مانند هوش مصنوعی، بلاکچین اینترنت اشیا، به نحو بارزی نشان می‌دهد. بدیهی است که این نقیصه جبران نشود، بار دیگر مانند آغازین روزهای صنعتی شدن، شاهد انحرافی تاریخی و زیان‌بار خواهیم بود و رویکردهای فن سالار بی‌محابا تمامی سازوکارهای انسانی مستور در متن اجتماع را تخریب کرده و شان علوم انسانی کماکان به پالودن انفعالی خاکروبه‌های برآمده از توسعه فن سالار تقلیل می‌یابد.
معاون فرهنگی و اجتماعی علوم، تحقیقات و فناوری با تاکید بر اینکه علوم انسانی باید طرحی برای حرکت و نقشه‌ای به سوی هدف و دستینه‌ای برای مدیریت و راهبری در اختیار کشور قرار دهد، افزود: این رویکرد به صورتی طبیعی واجد این ویژگی است که به کاربرد، اجرا، مدیریت، راهبری و حرکت و پویش می‌پردازد و دانش تولید شده و مملو از نظریه، رای، نقص و ابهام و نقد و بررسی و مفهوم‌پرداز را از آسمان ایده‌ها به زمین سخت و واقعی، کنش، محدودیت، اقتضائات، مضایق و مجال‌های تنگ و قلت منابع و کثرت آرمان‌ها فرو می‌نشاند.
کلانتری گفت: به عنوان یک ضرورت علمی و حیاتی ما ملزم و مجبور به این هستیم که از آسمان آکادمی و برج عاج‌های روشنفکری و سپهر سیال و رنگین کمانی نظریه و بحث و نظر و مداقه‌های نظرورزانه و موشکافی‌های مفهوم پردازانه و پویش‌های فارغ دلانه فکری در کنج آکادمی‌ها و حجره‌ها به زمین سخت و تاریخ فرود آید و تمامی داشته‌ها، پنداشته‌ها، مایه‌ها و سرمایه‌های انباشته در انبان آکادمی‌ها و پژوهشکده‌ها و لابه‌لای صحف و مابین سطور را در بستر مضایق و فرصت‌های تاریخی خود برای عمل و اقدام، به قصد تدبیر منزل اداره امور مدینه تبدیل کنیم.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، عنوان کرد: با این منطق ما با یک نقطه ملاقات مواجه خواهیم بود و باید آمادگی مدیریت چنین ملاقاتی را داشته باشیم. دستگاه مدیریتی کشور باید به اقتضای آیین حکمرانی و راهبردی، گوشی باز برای شنیدن و سینه‌ای فراخ برای پذیرفتن و هاضمه‌ای قوی برای گوارش و فاهمه‌ای تیز و گیرا برای فهمیدن و نظام اجرایی قوی و کارآمد برای پیاده و اجرا کردن آنچه که از سوی نهاد علم در اختیارش قرار می‌گیرد.
این استاد دانشگاه بیان کرد: چنین نگاه، مسئولیت و انتظاری، علوم انسانی را در تقسیم بندی‌های کلاسیک و در تمایز خشک و ساده با علوم فنی و مهندسی یا طبیعی خلاصه نمی‌کند. این نگاه مرزهای فرضی و غیرواقعی، مخرب و غلط انداز در مورد علوم انسانی و علوم غیر انسانی را، درست و کارگشا نمی‌داند. مطابق این نگاه ما چه بخواهیم و چه نخواهیم و چه ندانیم، از علوم انسانی استفاده می‌کنیم و آن را همچون اکسیژن در همه حوزه‌ها تنفس می‌کنیم. مطابق این نگاه تمامی آنچه که با انسان سروکار دارد و محصول اوست مانند ساختمان، ماشین، ترافیک، پزشکی، محیط زیست، و همه و همه محفوف در علوم انسانی است و در ذات خود با علوم انسانی عجین و مرتبط است. وقتی از این منظر و از این فاز به صحنه بحث و مناسب امروز نگاه می کنیم، وجوه دیگری از موضوع رخ می نماید که به طور سنتی و معمول مغفول قرار می گیرد و از قضا در سایه توجه به آنهاست که بسیاری از مسائل مزمن جامعه حل خواهد شد.
انتهای پیام/