به گزارش خبرنگار پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی، محمد علی زلفی گل در همایش ملی مرجعیت علمی با بیان اینکه امروز ما پای روی دوش وزرا گذشته، رؤسای دانشگاه‌های پیشین، اساتید و پیشکسوتان گذاشته‌ایم تا به این بلوغ رسیدیم، افزود: در این مسیر بلوغ باید ببینیم در کجا‌ها قوت داریم و در کجا‌ها ضعف و ما انتظار داریم که این همایش بتواند به سؤالات اساسی ما در حوزه مرجعیت علمی پاسخ دهد.

وی با اشاره به نظام سنجش و انگیزش، اظهار کرد: ما در وزارت علوم در این زمینه اقدامات زیادی اجرایی کردیم نمونه آن پایه تشویق در دانشگاه‌ها است که به ۶۰پایه افزایش دادیم ضمن آنکه بازنگری آیین‌نامه ارتقا را مد نظر قرار دادیم و انتطار داریم اساتید نظرات خود را ارائه دهند.

زلفی گل، از تدوین و تصویب پژوهانه جامع خبر داد و گفت: این مصوبه در قانون هفتم توسعه آورده شده است. در پژوهانه جامع تنها حوزه فناوری مورد توجه قرار نگرفته است بلکه فعالیت‌های آموزشی، فرهنگی، پژوهشی، فناوری و نوآوری نیز مورد توجه قرار گرفته است.

وزیر علوم گفت: با تصویب پژوهانه جامع، اعطای پژوهانه شامل موارد غیر از پژوهش نیز می شود و استاد می تواند برای فعالیت فرهنگی شاگردان خود نیز هزینه کند.

وی بر ضرورت تجلیل از افراد برجسته علمی توسط مدیران دانشگاه تاکید کرد و گفت: حتما روسای دانشگاه سرآمدان علمی و دانشمندان پر استناد و مرجع خودرا شناسایی کنند و با تچلیل از آنها برای دانشجویان الگو‌سازی کنند.

زلفی گل گفت: برخی از اقدامات برای مرجعیت علمی هر چند هزینه ندارد ولی اثرات زیادی دارد نمونه آن اقدام دانشگاه شهرکرد است که در سفر استانی دیدیم و آن این بود که اسامی دانشجویان سرآمد خود را هر ترم  منتشر می‌کند و در معرض دید اعضای دانشکده قرار می دهد.

مشارکت دانشگاهیان در بازنگری اسناد بالا دستی

وزیر علوم با اشاره به بازنگری نقشه جامع علمی کشور در ستاد  نقشه علمی و شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: افق سند چشم انداز بیست ساله  تا ۱۴۰۴ است و در خصوص این سند و همچنین نقشه جامع علمی لازم است  محققان و صاجبان اندیشه نظرات خودرا ارائه دهند.

وی با طرح این سؤال که چگونه می‌توانیم علم را به فنون تبدیل کنیم، گفت: ما سه نوع تحقیقات بنیادی، توسعه‌ای و کاربردی داریم و باید این ۳ حوزه مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد که در کدام زمینه توانمند هستیم و در کجا‌ها ضعف داریم.

زلفی گل با اشاره به انتشار ۸۰ هزار سند علمی در سطح بین‌المللی افزود:  در همین حدود هم مقاله در مجلات داخلی و به  زبان فارسی  منتشر شده است که در ISC نمایه‌سازی کردیم و در صورتی که درصدی از این اسناد علمی را به فناوری تبدیل کنیم می‌توانیم خلق ثروت کنیم. و این در حالی است که سطح تولید فناوری تا ۳ و ۴  را که مرتبط با فعالیت های دانشگاه است به خوبی انجام دادیم و در بالاتر از آن که به حوزه فناوری و بخش خصوصی مرتبط است موفقیت کمتری داشته ایم.

وی با اشاره به رتبه ۱۵ تولید علم ایران و ۵۴ در نوآوری اظهار کرد: در دو سالی که از عمر دولت سیزدهم می‌گذرد گام‌هایی در زمینه کاهش فاصله تولید علم و نوآوری برداشتیم که نمونه آن راه‌اندازی سامانه نان است و در آن همه سازمان‌های دولتی و خصوصی باید نیاز‌های خود را در این سامانه بارگذاری کنند.

زلفی گل با تأکید بر ضرورت توجه دستگاه‌ها به این سامانه، به ثبت ۱۲ نیاز از سوی وزارت بهداشت اشاره کرد و گفت: از امسال هزار دانشجو رساله دکتری و ارشد خود را بر اساس سامانه نظام‌ایده‌ها و نیاز‌ها تعریف کردند.

اچ ایندکس بومی

وزیر علوم تأکید کرد: اچ ایندکس یک شاخص بین‌المللی مرجعیت علمی است و چکار می‌توان کرد تا اچ ایندکس بومی با عنوان ان ایندکس داشته باشیم به عبارتی میزان مقالات مرتبط با سامانه نان به عنوان نان اندیکس محاسبه شود.

وی افزود: در حال حاضر ۸۱ هزار عضو هیأت علمی رسمی پیمانی در وزارت علوم، بهداشت، دانشگاه‌ها آزاد و پژوهشگاه‌های وابسته به دستگاه‌های اجرایی داریم که از این تعداد ۲۲۴۰ دانشمند ۲ درصد و ۹۰۰نفر دانشمند یک درصد هستند و باید بررسی شوند که چه درصد از آن‌ها توانایی تبدیل شدن به مرجعیت علمی را دارند و چه درصدی از آن‌ها نقش کمرنگی در مرجعیت علمی دارند.

آسیب‌شناسی مرجعیت علمی

وزیر علوم تولید علم را موجب مرجعیت علمی و مرجعیت علمی را موجب خلق ثروت و سلامت و امنیت دانست و گفت: ما باید به دنبال تولید علم مرجعیت ساز باشیم.

وی برگزاری این همایش را در راستای تبیین چیستی و چرایی مرجعیت علمی دانست و گفت: خروجی این رویداد باید منجر به آسیب‌شناسی این حوزه شود و به ما نشان دهدکه در کجا‌ها خوب عمل کردیم و در کجا‌ها عملکرد مناسبی نداشته‌ایم.

زلفی گل تأکید کرد: این همایش به ما بازی با توپ و بدون توپ را یاد دهد. بازی بدون توپ یعنی ارائه راهکار‌هایی که وابسته به ابزار نیست و بازی با توپ یعنی استفاده از زیر ساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری و مغز‌افزاری برای رسیدن به مرجعیت است.

وزیر علوم یکی از ملزومات تحقق مرجعیت علمی را ثبت اختراع دانست و گفت: ما چقدر توانسته  قانون مالکیت فکری را اجرایی کنیم تا حقوق دانشمندان ضایع نشود.

شرط اصلی تحقق مرجعیت علمی، مراجعه حداکثری دانشمندان به منابع علمی ماست

به گزارش روابط عمومی وزارت علوم به نقل از شورای عالی انقلاب فرهنگی، حجت‌‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در افتتاحیه نخستین همایش ملی مرجعیت علمی که امروز دوشنبه، ۲۹ آبان ۱۴۰۲ در محل کتابخانه ملی برگزار شد، اظهار داشت: علم و فناوری مهم‌ترین رکن پیشرفت جامعه بشری است و از آنجایی که علم و فناوری به سرعت در حال تغییر و تحول است؛ بنابراین باید سرعت خودمان را بیش از پیش کنیم تا بتوانیم به نقطه مطلوب مدّ نظر برسیم.

حجت الاسلام و المسلمین خسروپناه ادامه داد: مقام معظم رهبری سیاست‌های کلی علم و فناوری را ابلاغ کرده‌اند‌، منظومه و مجموعه سخنان رهبری در باب حکمرانی علمی شاید ۲ تا ۳ کتاب باشد‌.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: با توجه به اینکه ۱۳ سال از تصویب سند نقشه جامع علمی کشور گذشته است؛ بنابراین هم اکنون نیازمند بازنویسی و تکمیل آن هستیم‌.

وی اضافه کرد: مقام معظم رهبری نخستین بار در 1385 موضوع مرجعیت علمی را مطرح کردند و فرمودند که ایران باید در یک افق ۵۰ ساله  ایران باید به مرجعیت علمی دست یابد.

حجت الاسلام خسروپناه با طرح چند پرسش گفت: یکی اینکه مرجعیت علمی به چه معناست؟ ثانیا مرجعیت علمی چگونه محقق می شود‌؟ آیا مرجعیت علمی به معنای داشتن رتبه اول یا جزو رتبه های اول در جهان در تدوین مقالات است؟ باید گفت هم آری هم خیر. خیر، برای اینکه مقالات شرط لازم هستند اما شرط کافی نیستند.

وی تأکید کرد: اینکه گمان کنیم فقط با همین مقالات امکان دستیابی به مرجعیت علمی را داریم، قطعا تصور نادرستی است و همچنین اگر نیاز به تدوین مقالات به خصوص مقالات بین المللی را نداریم، قطعا تصور ناصوابی است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: آیا مرجعیت علمی به معنای قدرت علمی است؛ قدرت علمی به معنای مرجعیت علمی شرط لازم است نه شرط کافی، آیا مرجعیت علمی رسیدن به قلّه‌ها و مرزهای دانش و شکوفایی استعدادهای اجتماعی جامعه در حوزه نظر یا عمل است؟ این تعریف از تعریف قبل دقیق‌تر است، اما شرط سوم تحقق مرجعیت علمی علاوه بر رسیدن به قلّه‌ها و مرزهای دانش و توانمندی در رفع نیاز بشر، مراجعه حداکثری دانشمندان، نخبگان و کشورها به ایران است. اگر قرار باشد مقاله‌ای بنویسیم و نظریه‌پردازی کنیم، اما دیگران به ما رجوع نکنند مرجعیت علمی تحقق پیدا نمی‌کند؛ بنابراین باید کاری کنیم تا کشورها بیشتر به سراغ ایران بیایند.

خسروپناه درباره چگونگی پیدایش مرجعیت علمی از نظر تا عمل گفت: گام اول در این زمینه کشف نظریه علم و فناوری در فلسفه اسلامی است. فلسفه علم و فناوری زیربنای علم و فناوری است، اما در فلسفه علم نظریه‌های مختلفی وجود دارد، باید مشخص کنیم که نظریه ما در ایران در باب علم و فناوری چیست؟ با ظرفیت بزرگان حکیم و نخبه‌ای که در کشور داریم می‌توانیم نظریه خودمان را مشخص کنیم.

وی ادامه داد: گام بعدی گفتمان‌سازی و فرهنگ‌سازی علم در اسلام و تمدن اسلامی است. مهمترین مرجع ما شیعیان، کتاب اصول کافی است، بر این اساس جایگاه عقل و تفکر قبل از علم است،‌ در محله بعد علم و توحید قرار دارد، در این زمینه ‌گفتمان‌سازی لازم صورت نگرفته است. دانشمندانی نظیر خواجه نصیرالدین طوسی در قرن هفتم با مشکلات فراوانی که داشت توانست 200 جلد درباره ریاضیات و علوم ریاضی تدوین کند. او در طبیعیات، طب و پزشکی، فقه و علوم مختلف حکیم بود. این افراد با تلاش فراوان علم را به اینجا رساندند، با بی‌توجهی نمی‌توان تولید علم داشت.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: برای شناخت دانشمندان و اندیشمندان کشورمان نظیر ملّاصدرا، خواجه نصیرالدین و شیخ بهایی به جوانان باید گفتمان‌سازی لازم ایجاد شود، بررسی‌ها نشان می‌دهد که تعداد کمی از اعضای هیئت علمی در تولید علم مشارکت جدی دارند، باید برنامه‌ریزی لازم صورت گیرد تا اساتید بیشتری در تولید علم مشارکت داشته باشند.

خسروپناه گام بعدی دستیابی به مرجعیت علمی را تدوین حکمرانی علم و فناوری دانست و افزود: حکمرانی با حکومت‌داری علم و فناوری متفاوت است، با حکومت‌داری علم و فناوری نمی‌توان به مرجعیت علمی دست یافت چراکه حکمرانی علم و فناوری از سیاستگذاری تا تنظیم‌گری و تصدی‌گری را شامل می‌شود. دولت نمی‌تواند سیاستگذاری، تنظیم گری و تصدی‌گری را برعهده داشته باشد و بگوید که نخبگان کشور تصدی‌گری کنند، اما در حکمرانی علم و فناوری نخبگان در سیاستگذاری و تصدی گری نقش دارند. نقشه جامع علمی کشور سند مهمی است اما بخشی از حکمرانی علم و فناوری است.

وی مرحله بعدی دستیابی به مرجعیت علمی را تحقق حکمرانی علم و فناوری اعلام کرد و گفت: برای تحقق حکمرانی علم و فناوری مشارکت وزارتخانه‌های علوم و بهداشت و دانشگاه آزاد اسلامی کافی نیست باید سایر وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها نیز باید در این زمینه مشارکت داشته باشند.

دبیر شورای عالی انقلاب در این زمینه ادامه داد: باید مشکلات مالیاتی دانش‌بنیان‌ها، حضور همه نخبگان داخل و خارج از کشور و موانع دوشغله بودن دانش‌بنیان‌ها در کشور حل شود چراکه تا زمانی که این مشکلات برطرف نشود دستیابی به مرجعیت علمی ناممکن است.

خسروپناه با بیان اینکه مرجعیت علمی به تعاملات بین‌المللی نیاز دارد، گفت: رژیم صهیونیستی و آمریکا با تحریم اشخاص نمی‌خواهند تعامل بین‌المللی نخبگان ایرانی شکل گیرد اما ما خودمان را تحریم نکنیم. اجازه دهیم که نخبگان خارج از کشور امکان فعالیت علمی در کشور را داشته باشند که دولت باید در این زمینه تسهیل‌گری لازم را داشته باشد.

وی با تأکید بر باورمندی به مرجعیت علمی عنوان کرد: سازمان برنامه و بودجه باید به مرجعیت علمی باور داشته باشد و بودجه معیشتی استادان را جدی بگیرد. استاد نخبه با حقوق اندک نمی‌تواند در مرجعیت علمی مشارکت کند، البته که این مشارکت جهادگونه وجود دارد. بودجه پژوهشی نیز باید به دانشگاه‌ها برمبنای قوانین پرداخت شود. بسیاری از دستگاه‌های آزمایشگاهی نیاز به به‌روزرسانی دارند که باید بودجه مورد نیاز آن‌ها تامین شود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در پایان گفت: اگر شهدای علمی نظیر شهید فخری‌زاده‌ها و شهدای زنده امروز را نداشتیم جایگاه علمی ما به این نقطه آبرومند نمی‌رسید امیدواریم مسئولان برای حل مشکلات برنامه ریزی جدی داشته باشند.

مرجعیت علمی برای ایران اهمیت استراتژیک دارد

به گزارش روابط عمومی وزارت علوم، سید سروش قاضی نوری در نخستین همایش ملی مرجعیت علمی که امروز (دوشنبه) با حضور وزرای علوم و بهداشت در کتابخانه ملی برگزار شد گفت: بدون تحقق مرجعیت علمی تحقق تمدن نوین اسلامی ایرانی ممکن نیست.

وی افزود: مرجعیت علمی برای جامعه علمی کشور یک چشم‌انداز و افق است که باید به سمت آن حرکت کنیم.

قاضی نوری تاکید کرد: برای تحقق مرجعیت علمی باید به درک واحد از مفهوم مرجعیت علمی برسیم که در این راستا مرکز تحقیقات سیاست علمی از سال گذشته گفتگو میان نخبگان را حول این مفهوم آغاز کرد.

دبیر همایش ملی مرجعیت علمی گفت: تمام مطالب حول مرجعیت علمی که در هجده سال گذشته تولید شده است جمع‌آوری شده است و در قالب نقشه جامع مرجعیت علمی ارائه خواهد شد.

قاضی نوری گفت: برای برگزاری همایش مرجعیت علمی پانزده پیش نشست برگزار شد، فراخوان عمومی دریافت مقاله منتشر شد، چهل مقاله دریافت شد و 24 مقاله هم با سفارش دبیرخانه همایش نوشته شد که امروز بخشی از آن ارائه می‌شود.

وی همایش امروز را آغاز راه دانست و از تشکیل دبیرخانه دائمی برای رصد و به روزرسانی مرجعیت علمی خبر داد.