به گزارش خبرنگار پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی به نقل از روابط عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، کرسی علمی ترویجی "استلزامات حقوقی دولت نسبت به فرزندآوری در نظام حقوقی ایران" به همت گروه حقوق مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و همکاری دبیرخانه کرسی‌ها با ارائه‌ حجت الاسلام دکتر داود بصارتی در سالن اندیشه مؤسسه برگزار شد.

حجت الاسلام دکتر داود بصارتی  در این کرسی علمی ترویجی در سخنانی گفت: انسان به لحاظ آفرینش تکوینی و تمایل فطری به حیات و ادامه‌ی نسل، دارای قابلیت بالقوه‌ی فرزندآوری است، اما امروزه عده قابل توجهی از خانواده‌های ایرانی تمایلی به فرزندآوری ندارند.

وی افزود: با کاهش فرزندآوری و احساس نگرانی نخبگان از کاهش جمعیت و امکان بروز مشکلات گوناگون در عرصه‌های مدیریتی، امنیتی، دفاعی، اقتصادی کشور و مانند آن، فرزندآوری اهمیت بیشتری پیدا کرده است، در این پژوهش که به روش اسنادی و توصیفی ـ تحلیلی سامان یافته است، به دنبال پاسخ به این پرسش محوری است که استلزامات حقوقی دولت نسبت به فرزندآوری و ضمانت اجرای آنها در حقوق ایران چیست؟ در قوانین ایران استلزامات و تعهدات روشنی  برای دولت در موضوع فرزندآوری تصریح نشده است.

حجت الاسلام دکتر بصارتی خاطرنشان ساخت: در سال‌های اخیر با تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت تا حدودی هر چند ناقص و مبهم صرفاً به تعهدات مذکور (نه ضمانت اجراها) اشاره شده است، لکن به جهت جدید بودن و نداشتن قدمت قابل توجه با الزام کردن دولت نسبت به استلزامات فرزندآوری فاصله دارد، اما به نظر می‌رسد از برخی اصول قانونی اساسی و سایر قوانین عادی ناظر به استلزامات دولت در قبال حقوق افراد و جامعه، استلزامات دولت در قبال فرزندآوری قابل اصطیاد و تحلیل است.

*لزوم تأمین امکانات فرزندآوری

وی در ادامه سخنان خود به لزوم تأمین امکانات فرزندآوری اشاره کرد و گفت: یکی از مواردی که برخی از زوجین برای توجیه عدم فرزندآوری به آن استناد می‌کنند، این است که، هم هزینه بارداری به موجب حاکمیت تورم روزافزون بسیار بالا است و هم برای تربیت فرزند و تأمین نیازمندی‌های او پس از تولد از قبیل تغذیه، رفاه، مسکن، بهداشت و درمان و امثال آن امکانات لازم و مطلوب وجود ندارد، بچه نیازمند تربیت‌های مختلف، همچون تربیت دینی، آموزشی و همین‌طور نیازمند تفریحات و سرگرمی‌های سالم و متنوع است، در حالی‌که، زوجین به سختی می‌توانند به چنین امکاناتی دست یابند و گاهی اصلاً دسترسی پیدا نمی‌کنند، لذا زوجین از دولت خواهان تأمین امکانات و تسهیلات مورد نیاز برای تربیت فرزند خود هستند.

حجت الاسلام دکتر بصارتی  گفت:دولت به استناد بندهای 12 و 14 اصل  3  و اصل 29 قانون اساسی موظف است هم نیازمندی‌های متعارف زوجین را در ایام بارداری و به‌طور مشخص هزینه‌های بارداری و زایمان، تأمین کند و هم احتیاجات متعارف فرزند را پس از تولد، مثل بهداشت و درمان، تغذیه، مسکن، تربیت و آموزش‌های لازم مثل تحصیلی ـ دینی ـ مهارتی و اشتغال را فراهم کند.

*بالابردن سطح آگاهی‌ مردم در فرزندآوری

وی بالابردن سطح آگاهی‌ مردم در فرزندآوری را مهم دانست و ابراز داشت: پایداری ارزش‌های اجتماعی جوامع و پاسداشت آنها از سوی افراد، به عوامل متعددی، از جمله به میزان آگاهی صحیح افراد نسبت به وجود، مزایا و آثار مثبت فردی و اجتماعی آنها بستگی دارد، فرزندآوری یکی از این ارزش‌ها است، اما ارزش آن برای همه مردم یکسان نیست تفاوت دیدگاه‌های مردم به فرزندآوری به عناصر گوناگونی، از جمله به سطح آگاهی‌ آنها و درست یا نادرست ‌بودن آن بر می‌گردد. اگر نگاه جامعه به فرزندآوری، ارزشی و درست نباشد و مردم شناخت درستی درباره ابعاد  مختلف آن نداشته باشند

*تغییر در تعریف زن و مرد

وی افزود: معیار تعریف در زن و مرد مسلمان امری مشخص است، اما متأسفانه با حاکمیت سبک زندگی غربی این معیار دچار انحراف شده و پیامدهای زیان‌باری بر جای گذاشته و می‌گذارد، متأسفانه در حال حاضر دیدگاه اسلامی یا دشده در میان زنان به-طور خاص و در جامعه به‌طور عام کم‌فروغ شده است، طبق سبک زندگی غربی، زن سعادت خود را خیلی در مادری و همسری جستجو نمی‌کند، بلکه موفقیت خود را در استخدام، اشتغال و تحصیلات عالی می‌داند. این طیف از زنان لذت‌محوری را بر سعادت‌محوری، راحت‌طلبی را بر کمال‌طلبی و آسایش‌محوری را بر مسئولیت‌پذیری ترجیح می‌دهند؛ قطعاً این رویکرد در فرزندآوری و تربیت فرزند تأثیر منفی دارد و تاکنون نیز در عمل این تأثیرات منفی را در قالب‌های گوناگونی همچون «بالارفتن سن ازدواج»، «عدم فرزندآوری»، «تک فرزندی»، «سپردن امور تربیتی بچه از ابتدا به پرستار» و اموری از این قبیل بجای گذاشته است. در حال حاضر، اموری همچون «خانه‌داری»، «مادربودن» و «همسرداری» در نگاه چنین زنانی یک امر مزاحم و مانع پیشرفت آنها در موارد مذکور است.

*فردگرایی (Individualist)

حجت الاسلام دکتر بصارتی تاکید کرد: یکی از عواملی که موجب عدم فرزندآوری در عده‌ای از زوجین شده است، تقدم فردگرائی بر جمع‌گرایی و خداگرایی است، شخص فردگرا همه چیز را برای خودش می‌خواهد، برای وی منفعت و سود شخصی ملاک است و رفتاری را انجام می‌دهد که منتهی به جلب منافع شخصی خودش شود، برای وی ارزش‌ها و مصالح اجتماعی و دینی مهم نیست لذا باروری در ایران که روند کاهشی قابل توجهی به خود گرفته است و این امر غالباً ناشی از شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از یک‌ سو و گسترش تمایلات و خواسته‌های مردم از سوی دیگر است.

وی افزود: تقدم ارزش‌های فردگرایانه بر ارزش‌های جامعه‌محور در تشکیل نهاد خانواده نقش برجسته‌ای در عدم یا کاهش فرزندآوری دارد؛ از این رو دولت باید با رویکرد فردگرایی در جامعه به معنای مذکور مواجهه اساسی کند، از لحاظ قانونی نهادهای دولتی و وابسته به دولت همچون وزارتخانه‌های علوم و بهداشت موظف شده‌اند در راستای مقابله با فردگرائی اقداماتی از قبیل ترویج و تشویق سنت ازدواج، فرزندآوری، حذف محتواهای آموزشی مخالف فرزندآوری انجام دهند.

*پاسداری ازاصالت و قداست خانواده 

حجت الاسلام دکتر بصارتی خاطرنشان ساخت: فرزند یکی از عناصر مهم در تعریف خانواده است، برخی از حقوقدانان خانواده هسته‌‌ای را عبارت از زن و شوهر و فرزندان تحت سرپرستی آنها می‌دانند که معمولاً با هم زندگی می‌کنند و تحت ریاست و مدیریت شوهر و پدر هستند و یا برخی دیگر خانواده را زن و شوهر و فرزندان آنها است، گروهی که هدایت و حمایت آنان با پدر است و همبستگی میان اعضای آن حقوق و تکالیفی به بار می آورد که در میان سایر خویشان وجود ندارد.

وی در پایان گفت: بدون شک یکی از مؤلفه‌هایی که در استواری روابط خانوادگی و اصالت‌بخشی به آن و تکمیل اعضای اصلی خانواده نقش اساسی دارد، فرزندآوری است؛ زیرا فرزندآوری حق طبیعی زن و مرد است و هر میزان حقوق زوجین خصوصاً حقوق مشترک آنها، مثل حق فرزندآوری محترم شمرده شود، بنیان خانواده استحکام و استواری بیشتری به خود می‌گیرد.