به همت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد؛
رونمایی از جلد نخست دانشنامه حقوق ایران / گامی بزرگ در ارتقای دانش حقوقی کشور
آیین رونمایی جلد نخست دانشنامۀ حقوق ایران یکشنبه ۲۵ شهریور در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد. در این برنامه کاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی؛ مصطفی محقّق داماد، سرپرست علمی دانشنامۀ حقوق ایران، علی آل‌داود، عضو شورای علمی دانشنامۀ حقوق ایران؛ و نسرین مهرا، استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی سخن گفتند.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی، به نقل از خبرگزاری ایبنا؛ آیین رونمایی جلد نخست دانشنامۀ حقوق ایران یکشنبه ۲۵ شهریور در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد. در این برنامه کاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی؛ مصطفی محقّق داماد، سرپرست علمی دانشنامۀ حقوق ایران، علی آل‌داود، عضو شورای علمی دانشنامۀ حقوق ایران؛ و نسرین مهرا، استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی سخن گفتند. حسین سیمایی صرّاف، وزیر علوم، تحقیقات و فنّاوری سخنران ویژه خواهد بود. در این مجلس پیام تصویریِ حسین صفایی، استاد پیش‌کسوت حقوق و همچنین فیلم مستندی ساختۀ سهام‌الدّین بورقانی با گفتارهایی از حمید گوینده و رحیم نوبهار، اعضای شورای علمی دانشنامۀ حقوق ایران به نمایش درآمد.
حسین سیمایی صراف، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری که خود از مولفان این دانشنامه است سخنران این نشست بود، او گفت: خیلی خوشحالم که در چنین نشستی حضور دارم، سخنرانی در مراسم‌هایی که امروزه در آن می‌رویم آسان است اما در این مجلس خیر. جا دارد از دکتر بجنوردی تشکر ویژه‌ای داشته باشم، استادی که در ایام زندان و مبارزات سیاسی به فکر نوشتن دانشنامه افتاد و با سختی‌هایی که داشت در نهایت چنین مرکز عظیمی را بنیاد نهاد، همچنین جا دارد از آیت‌الله محقق داماد بابت زحمات صورت گرفته تشکر کنم چرا که این دانشنامه نخستین دانشنامه حقوق ایران است و استاندارد بالایی دارد، همچنین از نویسندگان این اثر هم سپاسگزارم چرا که مدخل‌نویسی بسیار سخت‌تر از دیگر بخش‌هاست.
او افزود: مدخل‌نویسی با هیچ کار پژوهشی قابل مقایسه نیست و برای همین همواره می‌گویند کار پژوهش و تحقیق را از دانشنامه آغاز کنید. متاسفانه در آیین نامه ارتقا، به مدخل‌های دانشنامه بی‌مهری شده و شاید همین باعث شده افراد کمی دست به این کار بزنند. خوشبختانه آئین‌نامه ارتقا در حال تغییر است و ما می‌خواهیم نمره خوبی برای مدخل‌نویسی در نظر بگیریم.
وزیر علوم ادامه داد: دانشنامه حداقل دو کاربرد مهم دارد، کارکرد نخست آن است که یک مرجع علمی است، برای همین توصیه می‌کنیم هر کار تحقیقی بر پایه دانشنامه باشد اما متاسفانه کمتر شاهد این موضوع هستیم، به هر صورت دانشنامه‌ها نقطه آغاز خوبی به شمار می‌روند، همین دانشنامه حقوق را زمانی که نگاه کردم به ارزش خاص آن پی بردم. کاربرد دوم جنبه ترویج آن است و می‌تواند فرهنگ را گسترش دهد بدون آنکه در تله بیفتد، امروزه کتاب و نوشته زیاد است اما هیچ‌کدام مثل دانشنامه نیست.
حسین سیمایی صراف در پایان سخنانش سه پیشنهاد ارائه داد و گفت: بهتر است بزرگان حقوق را در مدخل وارد کنیم، همچنین برخی نکات حقوقی زود کهنه می‌شوند، به طور مثال در این دانشنامه مدخل‌هایی نوشته‌ام که نیاز به روز رسانی دارد، پیشنهاد دیگر آن است که کاری کنیم که بتوان مدخل را به روز کرد.
چاپ دانشنامه حقوق ایران حرکتی جسورانه و وطن‌پرستانه است
سپس نسرین مهرا، استاد جرم‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی سخنران بعدی این مراسم بود، او پس از تشکر از دست‌اندرکاران مراسم رونمایی و چاپ دانشنامه حقوق، درباره مسائل امروز حقوق گفت: عبارت علوم جنایی چتری گسترده بر کلمه بزه و بعد از آن است، دسته‌ای بر اساس اصول، جرم، مجازات و… است که با عنوان‌های مختلف مثل حقوق قضایی می‌شناسیم اما دسته‌ای دیگر چنین نیستند بنابراین دسته اول حقوق کیفری و دسته دوم علوم حقوق توصیفی است.
او افزود: در جهان امروز با رشد علم و تکنولوژی، اصول و هنجارهای سنتی در ابهام قرار گرفته‌اند، امروزه بسیاری از جرایم مالی، زیست محیطی و … بدون‌سرزنش جرم هستند و همین موجب تردید درباره مجازات‌دهی آنها می‌شود، مجازات امری است برای کاری خلاف حق و حقوق، امروزه مسئولیت کیفری افراد و همچنین این تکنولوژی‌ها در حال شناخته شدن و پذیرش هستند. امروزه تکنولوژی هم به کمک علم جرم‌شناسی و حقوق آمده است آن هم به ا دلیل که حضور انسان در جامعه مجازی و حقیقی است.
این استاد جرم‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی افزود: افراد فارغ از جنسیت، سن و… می‌توانند در فضای مجازی توفان به پا کنند و دست به کارهایی بزنند که تبعات کیفری و حقوقی دارد، بنابراین حقوق کیفری راهی جز گستره قلمرو خود ندارد، امروز مجریان ابزاری برای کنترل هستند، شاید مهم‌ترین مسئله حقوق کیفری نیاز همزمان به کنترل و نظم بخشی فضای مجازی و حقیقی است.
او در ادامه و ربط سخنانش با دانشنامه حقوق ایران گفت: دانشنامه حقوق ایران می‌تواند با استفاده از منابع دست اول روز جهان و مراجعه به اسناد فقهی دست به کار بزرگی بزند که هم ارتقا سطح دانش جامعه را در پی دارد و هم کار بزرگی را در جهان شکل می‌دهد، چاپ این کتاب حرکتی جسورانه، وطن‌پرستانه و ماندگار است و باید از دست‌اندرکاران آن تقدیر کرد.
دانشنامه‌ای هم‌تزار دانشنامه‌های بین‌المللی
ابراهیم‌بیک زاده از استادان حقوق دیگر سخنران این برنامه بود، او گفت: در روزگاری که عالم و علم تحت فشارهای بیهوده جایگاهش را از دست داده است و شاهد افول از دبستان تا دانشگاه‌ها هستیم امیدواریم شاهد نشاط و شکوفایی با حضور دولت جدید باشیم. دقیقاً در این روزگار چاپ این کتاب یک خبر خوش است، اثری که حاصل تلاش دکتر بجنوردی و دکتر محقق داماد است.
او افزود: در چاپ دانشنامه باید تمام استانداردها رعایت شود، مواردی چون مدخل‌شناسی، طراحان، نویسندگان و… اهمیت زیادی دارد و باید انتخاب نفرات بر اساس برترین‌ها باشد، ما با نگاه به این دانشنامه متوجه می‌شویم که دست‌اندرکاران با وسواس علمی قابل توجهی این کار را دنبال کرده‌اند، همین ویژگی است که این دانشنامه و کتاب را متمایز می‌کند، دانشنامه حقوق ایران به ترتیب حروف الفبا است که هنوز مداخل حرف الف آن تمام نشده است، همچنین کار ویژه طراحی آن باعث شده تا شاهد کار خاصی باشیم.
این استاد دانشگاه ادامه داد: از قرن پنجم هجری و دوره ابن سینا شاهد چاپ دانشنامه‌های متعددی تا همین کتاب هستیم، اما آنچه این دانشنامه را متفاوت کرده است انتخاب خاص موضوع آن است، این کار با تلاش استادان دقیق صورت گرفته و با دقت به جز جز کتاب شاهد کار خاص و ویژه هستیم، این دانشنامه علاوه بر دقیق بودن و زیبایی دارای ویژگی خاص کاربردی هم است، افراد می‌توانند با مراجعه به این دانشنامه و بخش‌های آن به اطلاعات خاصی دست یابند، مسئله‌ای که تنها در دانشنامه‌های خاص بین‌المللی شاهد آن هستیم.
ابراهیم بیک‌زاده در پایان سخنانش بیان کرد: می‌توان با بهره‌گیری از استادان شاخه‌های مختلف به چاپ دانشنامه‌هایی در موضوعات مختلف همچون حقوق محیط زیست، حقوق مجازی و … پرداخت.
پس از این سخنان کلیپی از افراد دخیل در تهیه و چاپ دانشنامه حقوق ایران پخش شد. سپس مراسم رونمایی با حضور دست‌اندرکاران از جمله حسین سیمایی صراف، علی‌اکبر صالحی، آیت‌الله محقق، کاظم موسوی بجنوردی و جمعی دیگر از استادان دانشگاه‌های کشور صورت گرفت.