در نشست شبکه تخصصی تحول در علوم انسانی بسیج اساتید کشور در مشهد مقدس مطرح شد؛
سهم علوم انسانی در اقتدار علمی و تمدنی کشور / بازنگری در طبقه‌بندی علوم انسانی با رویکرد تمدنی
دکتر زلفی‌گل: یکی از خطاهای راهبردی کشور فقدان مرجعیت علمی همگراست؛ هر وزارتخانه دانشگاه و پژوهشگاه مستقل دارد، نظام آموزش پزشکی از وزارت علوم جداست، و این تشتت موجب افت رتبه علمی می‌شود. در حالی که سلامت جسمی و سلامت روحی دو بال انسان سالم‌اند و رشته‌های علوم انسانی در تأمین آرامش و سلامت روان نقش بنیادین دارند. تحقیقات بین‌رشته‌ای، چندرشته‌ای و فرارشته‌ای در جهان امروز اولویت اصلی سرمایه‌گذاری است اما ما ساختارها را جزیره‌ای کرده‌ایم.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح، به نقل از خبرگزاری شبستان؛ محمدعلی زلفی‌گل، وزیر پیشین علوم، تحقیقات و فناوری و عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینای همدان، عصر جمعه ۱۴ شهریور در جریان برگزاری نشست شبکه تخصصی تحول در علوم انسانی بسیج اساتید کشور در مشهد مقدس، پس از ادای احترام به یاد و خاطره شهدای انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، اظهار داشت: امروز اگر امنیت و اقتدار ملی داریم مرهون جان‌فشانی رزمندگان، سپاهیان، ارتشیان و نیروهای انتظامی است. جامعه دانشگاهی نیز در این مسیر درخشیده و با ایفای نقش فرماندهی علمی به امنیت و آرامش کشور یاری رسانده است. وی محور سخنان خود را مرجعیت علمی عنوان و تصریح کرد: پس از اتمام مسئولیت وزارت علوم تصمیم گرفتم تجربه زیسته سال‌ها مدیریت و مطالعه را همراه با مطالعات تطبیقی ملی و بین‌المللی مدون کنم. وزیر پیشین علوم، تحقیقات و فناوری بیان کرد:حاصل این تلاش انتشار کتاب مرجعیت علمی؛ پلی بین ایده تا پدیده است که در آن مفاهیم بنیادین، انواع پژوهش، شاخص‌ها و رویدادهای مرجعیت‌ساز، و صد پرسش کلیدی مطرح شده تا پژوهشگران بتوانند مسیر دستیابی به مرجعیت علمی را ترسیم کنند. زلفی‌گل افزود: یکی از خطاهای راهبردی کشور فقدان مرجعیت علمی همگراست؛ هر وزارتخانه دانشگاه و پژوهشگاه مستقل دارد، نظام آموزش پزشکی از وزارت علوم جداست، و این تشتت موجب افت رتبه علمی می‌شود. در حالی که سلامت جسمی و سلامت روحی دو بال انسان سالم‌اند و رشته‌های علوم انسانی در تأمین آرامش و سلامت روان نقش بنیادین دارند. تحقیقات بین‌رشته‌ای، چندرشته‌ای و فرارشته‌ای در جهان امروز اولویت اصلی سرمایه‌گذاری است اما ما ساختارها را جزیره‌ای کرده‌ایم. او با ارائه مثال از صنایع پیشرفته توضیح داد: ساخت یک هواپیما مستلزم هم‌افزایی رشته‌های مواد، پلیمر، مخابرات، الکترونیک، معماری و… است. توسعه یک فناوری یا حتی طراحی یک شهر جدید بدون نگاه شبکه‌ای ممکن نیست. در کشورهای پیشرفته نخبه‌ترین استعدادها به رشته‌های علوم انسانی می‌روند زیرا مدیریت جامعه را بر عهده دارند؛ ما برعکس عمل می‌کنیم و همین امر مرجعیت علمی علوم انسانی را تضعیف کرده است. وزیر پیشین علوم راهکار اصلاحی را بازنگری در ساختار آموزش متوسطه دانست و گفت: داشتن سه دیپلم مجزا خطاست. با یک دیپلم واحد و ارائه دروس اختیاری مرتبط، هم هزینه‌های آموزش و پرورش کاهش می‌یابد و هم هدایت تحصیلی بهینه می‌شود. امروز بیش از پانصد هزار دانش‌آموز وارد شاخه تجربی می‌شوند در حالی که ظرفیت رشته‌های پزشکی محدود است و سرخوردگی به بار می‌آید. با یکپارچگی دیپلم، استعدادها متوازن‌تر توزیع می‌شوند و بستر همگرایی علمی فراهم می‌شود. وزیر پیشین علوم، تحقیقات و فناوری در ادامه به ضرورت نظام انگیزشی اعضای هیئت علمی پرداخت: وقتی حقوق استادیار پایه یک به اندازه یک و نیم برابر حداقل حقوق کارگری است چگونه انتظار داریم نخبگان مهاجرت نکنند؟ فاصله زمانی ورود یک فرد دیپلمه به بازار کار با هیئت علمی شدن یک دکترای پسادکترا حدود پانزده سال است. زلفی‌گل بیان کرد: ما برای جبران این تأخیر باید پایه‌های تشویقی ویژه تعریف کنیم. در دوران وزارت علوم، قانون جهش تولید دانش‌بنیان به تصویب رسید و امکان اختصاص پایه‌های تشویقی گسترده فراهم شد. پیشنهاد ما این است که برای هر ارتقای مرتبه علمی چهار پایه تشویقی اعطا شود تا انگیزه ارتقا و تولید علم افزایش یابد. وی تصریح کرد: مرجعیت علمی مستلزم قوانین پشتیبان است. هنوز بیمه پژوهش و فناوری در کشور نهایی نشده؛ اگر استاد دانشگاهی با صنعتی قرارداد ببندد و در میانه راه طرف قرارداد منصرف شود، پروژه معطل می‌ماند. در کتاب ۵۱ راهبرد و پیشنهاد عملیاتی ارائه کرده‌ایم که می‌تواند در شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارتخانه‌های مرتبط به تصویب برسد. وزیر پیشین علوم، تحقیقات و فناوری برخی دوگانه‌سازی‌های رایج را نادرست دانست و گفت: پرسش‌هایی مانند علم بهتر است یا ثروت، فناوری یا فرهنگ، پدر بهتر است یا مادر، اساساً غلط‌اند. علم، فناوری و فرهنگ قابل جمع‌اند و باید با هم پیش بروند. مرجعیت علمی زمانی محقق می‌شود که علم تولید و به مصرف درست برسد و رفاه اجتماعی بیافریند. عضو هیئت علمی دانشگاه همدان با اشاره به پیام‌های جنگ دوازده‌روزه اخیر بیان کرد: این رخداد نشان داد اقتدار پایدار بدون علم، فناوری و نوآوری ممکن نیست. علم فاصله‌ها را حذف می‌کند و قدرت فرازمانی و فرامکانی به جامعه می‌دهد؛ بنابراین سرمایه‌گذاری در آموزش عالی بهترین تضمین امنیت ملی است. زلفی‌گل همچنین بر ضرورت توجه به مرجعیت علمی بوم‌گرا تأکید کرد و گفت: بی‌توجهی به ظرفیت‌های بومی خسارت‌بار است. در صنایع سیمان و فولاد سالانه حجم عظیمی دی‌اکسیدکربن بدون استفاده به هوا می‌رود در حالی که ده‌ها محصول ارزشمند از آن قابل تولید است. وی بیالن کرد: دنیا به سمت تشکیل ستادهای مدیریت کربن، فتوسنتز مصنوعی و تولید سوخت‌های سبز رفته است اما ما هنوز درگیر مسائل اولیه‌ایم. اگر مرجعیت علمی داشتیم چنین فرصت‌هایی هدر نمی‌رفت. وزیر پیشین علوم، تحقیقات و فناوری افزود: یک دانشجوی سابق من اکنون در تیم تحقیقاتی یک برنده نوبل روی فناوری جذب و بازیافت دی‌اکسیدکربن کار می‌کند. چین، ژاپن و کشورهای پیشرفته به شدت در این عرصه سرمایه‌گذاری کرده‌اند. باید ستاد ملی کربن تشکیل و از این منبع ثروت و اشتغال بهره‌برداری شود. زلفی‌گل در پایان با قدردانی از همراهی نمایندگان مجلس و مسئولان آموزش عالی در دوران وزارت، خاطرنشان کرد: مرجعیت علمی یعنی فهم درست علم و به‌کارگیری آن برای رفاه مردم. تولید، مصرف و چرخه کامل علم باید در کشور شکل گیرد. بی‌توجهی به معیشت جامعه دانشگاهی و بی‌انگیزگی نسل جوان خسارتی جبران‌ناپذیر است. با اصلاح ساختارها، تدوین قوانین حمایتی و توجه به علوم انسانی، می‌توان مسیر دستیابی به اقتدار علمی و تمدنی را هموار کرد.
