به گزارش خبرنگار پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح، به نقل از پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، نشست تخصصی «نسبت ایران باستان با ایران معاصر در چشم‌انداز تمدن‌ساز انقلاب اسلامی» روز سه‌شنبه 25 آذرماه 1404 با حضور جمعی از پژوهشگران، محققان و استادان رشته‌های مختلف حوزه علوم انسانی در سالن اندیشه پژوهشگاه برگزار شد. در این نشست دکتر موسی نجفی (استاد علوم سیاسی و رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)، دکتر محمّدعلی فتح‌الهی (استادیار علوم سیاسی و رئیس پژوهشکده مطالعات سیاسی، بین‌المللی و حقوقی)، دکتر عبدالمجید مبلغی (استادیار علوم سیاسی و عضو شورای پژوهشی)، دکتر سیروس نصراله‌زاده (رئیس پژوهشکده زبانشناسی)، دکتر سیدجواد میری (استاد جامعه‌شناسی و عضو شورای پژوهشی)، دکتر فریباسادات محسنی (سرپرست پژوهشکده تمدن اسلامی)، دکتر مهدی بنائی جهرمی (رئیس پژوهشکده دانشنامه‌نگاری)، دکتر حمیدرضا دالوند (دانشیار فرهنگ و زبان‌های باستانی)، دکتر فرانک جهانگرد (دانشیار زبان و ادبیات فارسی)، دکتر شاهین آریامنش (استادیار باستان‌شناسی)، دکتر عزیز نجف‌پور (رئیس دبیرخانه اعتلای علوم انسانی)، دکتر مالک شجاعی (مدیر گروه پژوهشی مطالعات میان‌فرهنگی معاصر)، دکتر سیدمحمد‌رحیم ربانی‌زاده (رئیس پژوهشکده تاریخ ایران) و دکتر فاطمه طاهرخانی (مدیر گروه پژوهشی تمدن نوین اسلامی)  به سخنرانی و طرح دیدگاه‌ها و نظرات خود در زمینه موضوع نشست پرداختند.

دکتر نجفی: جنگ تحمیلی 12 روزه، یک آگاهی و خودآگاهی ملی را برای ما به ارمغان آورد

در ابتدای جلسه دکتر نجفی، رئیس پژوهشگاه، با سلام و درود بر پیامبر گرامی اسلام صلّ ا... علیه و آله و سلّم و اهل بیت علیهم السّلام، ضمن خوشامدگویی به حاضران، با اشاره به برنامه‌ریزی پژوهشگاه برای برگزاری این نشست تخصصی، گفت: جنگ تحمیلی 12 روزه، یک آگاهی و خودآگاهی ملی را برای ما به ارمغان آورد که مورد توجه عموم نیز قرار گرفت. به نظر می‌رسد در مورد تاریخ ایران باستان، افراط و تفریطی صورت گرفته است. یک افراط ایدئولوژیک از سوی رژیم پهلوی صورت گرفت که از این دوره در جهت منافع خود بهره برد و به‌طور طبیعی در دهه‌های اول انقلاب حساسیتی نسبت به این موضوع شکل گرفت که منجر به نادیده گرفتن این دوره برای مدتی شد که البته این نیز رویکردی تفریطی به این دوره از تاریخ ایران بود. در جنگ 12 روزه دوباره این دوره از تاریخ ایران مورد توجه قرار گرفت که مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در این باره پیشگام بودند. نجفی تأکید کرد: خاندان فاسد پهلوی از گذشته تا به امروز و برخی از عناصر ضد انقلاب از مسئله ایران باستان سوءاستفاده کرده و آن را در مقابل وضعیت دینی و انقلابی جامعه قرار می‌دهند. اما ما می‌توانیم خط تاریخی و نسبت آن دوره با ایران معاصر و امروز را به دور از افراط و تفریط و حب و بغض بررسی کنیم.

ضرورت دارد بعد ملی انقلاب اسلامی از دیدگاه‌های نظریه‌پردازانه مورد بحث و بررسی بیشتر قرار گیرد

رئیس پژوهشگاه با اشاره به ابعاد ملی و فراملی انقلاب اسلامی ادامه داد: ابعاد بین‌المللی و فراملی انقلاب بیشتر دیده شده اما بعد ملی آن چندان مورد توجه قرار نگرفته است و می‌تواند از دیدگاه‌های نظریه‌پردازانه به آن پرداخته شود. در این زمینه، در مقابل نظریه‌های سکولار ناسیونالیستی، نظریه امت قرار گرفت. اما به نظر می‌رسد ما می‌توانیم راه سومی نیز داشته باشیم که بر اساس آن در عین توجه به نظریه امت، نظریه ملی که قوامش دین هست هم مطرح شود. اما در این میان نقش ایران باستان به چه صورت خواهد بود؟ نظریه ملیت که غربی است، پس این دفاع مقدس و این سرزمین مقدس در کجا باید مطرح شوند؟ این مسأله خود می‌تواند مبنای یک بحث فکری باشد. دکتر نجفی با تأکید بر لزوم پیشتازی علوم انسانی در جنگ روایت‌ها دربارۀ این موضوع ادامه داد: پژوهشگران پژوهشگاه به‌عنوان بزرگترین مرکز پژوهشی علوم انسانی کشور می‌تواند این نقش و رسالت مهم در جنگ روایت‌ها را بر عهده بگیرد که با استقبال استادان و پژوهشگران از این موضوع، مقرر شد بحثی در این زمینه شکل گیرد که این نشست بدین منظور برنامه‌ریزی شد. وی با اشاره به سه دوره هویتی قابل احصاء در تاریخ ایران ادامه داد: 1. یک دوره هویتی 550 ساله که محور آن تشیع بوده و از دوره صفویه است. 2. یک دوره 900 ساله که برمبنای زبان فارسی است. و 3. یک هویت چندهزار ساله باستانی. هرچند شهید مطهری در کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران یک دوره را بحث کرده است اما می‌توان این هویت را هم در 5 قرن اخیر و هم در دوره انقلاب اسلامی نیز مورد بحث و بررسی و بازنگری قرار داد. رئیس پژوهشگاه با اشاره به بررسی منظر تمدنی علاوه بر منظر هویتی در تاریخ ایران ادامه داد: عدالت، حق‌پرستی، عقلانیت، اعتدال، تدبیر، علم، دانش، ملک‌داری و سیاست و... از عناصر تمدن ایرانی است که از گذشته‌های دور در ذهن ایرانی قرار داشته و با اسلام به یک فعلیت و باروری نشسته است. ابعاد مختلف هویتی و تمدنی و مقاطع مختلف تاریخی و همچنین نقد نظریه‌های دوقطبی‌سازی مستشرقین از موضوعاتی است که توسط پژوهشگران و محققان پژوهشگاه مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. در ادامه نشست دکتر محمّدعلی فتح‌الهی با موضوع «ایران گذشته در آینه ایران آینده»؛ دکتر عبدالمجید مبلغی با موضوع «از تخت جمشید تا تهران: تبارشناسی تداوم تمدن ایرانی از دوران باستان تا امروز»؛ دکتر سیروس نصراله‌زاده با موضوع «آفرینش مفهوم انیرانی در ادبیات سیاسی ایران»؛ دکتر سیدجواد میری با موضوع «ایران به مثابه یک ایده متعالی»؛ دکتر فریباسادات محسنی با موضوع «پیوند تمدن ایران باستان و ایران معاصر در پرتو انقلاب اسلامی»؛ دکتر مهدی بنائی جهرمی با موضوع «تاریخ ایران به مثابه یاد تا بنیاد»؛ دکتر حمیدرضا دالوند با موضوع «انسان ایرانی و تولد قهرمان خود»؛ دکتر فرانک جهانگرد با موضوع «سر شاهنامه نویسی در ایران»؛   دکتر شاهین آریامنش با موضوع «پیوستگی خودآگاه ملی و خودآگاه نخبگانی»؛ دکتر عزیز نجف‌پور با موضوع «ایران معاصر برساخته تبارهای ایرانی»؛ دکتر مالک شجاعی با موضوع «علوم انسانی و زیست‌جهان ایرانی»؛ دکتر سیدمحمد‌رحیم ربانی‌زاده با موضوع «ایران از آغاز تاکنون؛ دین، تمدن و شجاعت»؛ و دکتر فاطمه طاهرخانی با موضوع «جنگ 12 روزه؛ یگانگی روح ایران و مقاومت» به سخنرانی و طرح مباحث خود پرداختند. در بخش پایانی، پژوهشگران حاضر در نشست نیز به طرح دیدگاه‌های خود ناظر به مطالب طرح شده از سوی سخنرانان و موضوع نشست پرداختند.