بررسی فقهی یا کلامی بودن امر به معروف و نهی از منکر/ معروف آن چیزی است که جایز می باشد و رجحان و مزیتی دارد که مصداقش را نیز واجب و مستحب بر می شمارند

ایشان با بیان اینکه از وجوب امر به معروف و نهی از منکر، وجوب نصب امام را نتیجه گرفته‌اند، پاسخ دادند: البته که این امر درست است اما در جایی که تعیین امام نشده و خلأ باشد؛ حال آن که پیامبر این امر را در غدیر خم انجام داده و اعلام کرده اند.
این مرجع تقلید با اشاره به تعریف معروف و منکر به بیان آن در کتاب شرائع پرداختند و گفتند: بنابراین تعریف، معروف آن چیزی است که جایز می باشد و رجحان و مزیتی دارد که مصداقش را نیز واجب و مستحب بر می شمارند.
حضرت آیت الله سبحانی با بیان اینکه مباح و مکروه جزو معروف نیست زیرا مزیت ندارد، ابراز کردند: منکر نیز آن چیزی است که قبیح و زشت باشد که در واقع حرام نام دارد.
ایشان همچنین با بیان اینکه مکروه جزو منکر نیست، یادآور شدند: برخی چونکه ترک مکروه را راحج می دانند، انجام آن را منکر نتیجه می گیرند اما منکر، چیزی است که نهی از آن واجب می باشد در حالی که نهی از مکروه واجب نیست؛ یعنی اگر کسی منکری را انجام بدهد، باید او را نهی کرد.
آیت الله العظمی سبحانی در ادامه به این مسئله پرداختند که آیا امر به معروف و نهی از منکر واجب عقلی است یا شرعی؟ در این رابطه اظهار کردند: برخی معنی وجوب عقلی را واجب دانستن آن بر خدا عنوان کرده‌اند که اگر در این صورت بود، معنی اش این است که خدا اراده کرده که همه جا معروف باشد و منکر نباشد و برعکس نیز تالی فاسد دارد؛ حال این سوال است که چطور خدا به امری که اغلب واجب می باشد، اخلال کرده است؟
این مرجع تقلید با بیان اینکه «ممکن»، حق تحمیل چیزی بر خدا ندارد و بنابراین، واجب بودن بر حق تعالی، توضیح دارد، گفتند: این وجوب بر خدا، تکوینی است؛ یعنی حق تعالی، پیامبران را بفرستد و آنان برای بشریت امر به معروف و نهی از منکر کنند. از این رو، اگر خدا این دستور را نداده بود غرض حکمت محقق نمی شد.
ایشان افزودند: صفات الهی ایجاب می کند که حضرت حق، عادل باشد و انبیا را برای بشری که آفریده، بفرستد تا به غایت خود یعنی پرورش انسان کامل در جامعه برسند که این مسئله از مطالعه صفات حق تعالی، کشف می شود.
سلسله مباحث اجتهادی با حضور آیت الله العظمی شیخ جعفر سبحانی با موضوع امر به معروف و نهی از منکر و نقش زمان و مکان در اجتهاد، از سه شنبه ۱۶ خرداد ۱۴۰۲ به مدت ۲ هفته از ساعت ۱۰ تا ۱۱ صبح در محل سالن اجتماعات مدرسه علمیه عالی نواب در حال برگزاری است.