جنگ ۱۲ روزه اولین جنگ فراترکیبی در جهان بود / نقش استعاره‌های مفهومی در شکل‌دهی جنگ‌های شناختی

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی، به نقل از مجمع عالی حکمت اسلامی؛ حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا قائمی‌نیا، استاد حوزه و دانشگاه، در نشست علمی «نقش جنگ‌های شناختی و راهبرد مقام معظم رهبری» که از سوی این مجمع برگزار شد با بیان اینکه جنگ ۱۲روزه اولین جنگ فراترکیبی در عصر دیجیتال است، گفت: بنده تاکید بر جنگ فراترکیبی دارم و نه صرفا ترکیبی زیرا اسرائیل از تمامی امکانات مانند هک‌کردن برخی سایت‌ها، اختلال در اینترنت و استفاده از شبکه‌های اجتماعی، القای ترس و نومیدی با ارسال حجم انبوهی از اطلاعات نادرست و مخلوط و مغشوش و استفاده گسترده از هوش مصنوعی و ریزپرنده‌ها و … استفاده کرد، بنابراین بیراهه نیست بگوییم اولین جنگ فراترکیبی بوده است.

وی افزود: دفاع فراترکیبی ایران هم که عمدتا با هدایت مقام معظم رهبری بود پدیده‌ای قابل درس و عجیب است و هنوز هم با وجود گذشت یک ماه از این حادثه تحلیل جدی در این عرصه نشده است. رهبر معظم انقلاب اسلامی هم با یک جنگ شناختی کار را شروع کردند و سپس حمله موشکی ایران به سرزمین اشغالی آغاز شد که بسیار هم هوشمندانه بود.

قائمی‌نیا با بیان اینکه در عصر دیجیتال ممکن است جنگ، سایبری، دیجیتال و یا شناختی باشد، اظهار کرد: در جنگ شناختی، هدف تغییر اذهان مخاطب و کاربران است که با روش‌های مختلف صورت می‌گیرد مانند اینکه اطلاعات نادرستی به جامعه القاء ‌شود یا اینکه از تعابیر زبانی خاص مانند استعاره کمک گرفته شود؛ گاهی به کمک یک نماد و تصویر تاثیرگذاری زیادی بر مخاطب می‌توان گذاشت مانند تشبیه موشک ایران به شمشیر ذوالفقار که از نماد قدرت استفاده شده بود.

وی ادامه داد: استفاده از سرودها هم در این راستا به دفاع شناختی کمک زیادی کرد؛ در شورش‌های داخلی سال‌های قبل، دشمنان از این ابزارها بهره می‌بردند ولی در این دفاع مقدس ما پاتک به آنان زدیم و حتی در اروپا هم سرودهایی علیه اسرائیل خوانده شد. گاهی جنگ سایبری و دیجیتال به یک معنا به کار می‌رود و گاهی اصطلاح دیجیتال به صورت عام به کار می‌رود و استفاده از موبایل و لب‌تاب و … را هم شامل می‌شود. جنگ سایبری به اختلال در سیستم‌های یک کشور و هک کردن شبکه‌ها و … به کار می‌رود.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، اظهار کرد: جنگ‌های شناختی با ابزار زبانی و یا غیرزبانی صورت می‌گیرد، البته غالبا با ابزار زبانی صورت می‌گیرد لذا خیلی‌ها گفته‌اند زبان‌شناسی شناختی، تحلیل زبانی ارائه می‌دهد که دستورالعمل جنگ شناختی است؛ این صورت زبانی اشکال مختلفی می‌تواند داشته باشد؛ مثلا استفاده از واژگانی که بار ارزشی متفاوتی دارد مانند اسرائیل جنایتکار که صفت جنایتکار تاثیر خود را دارد.

قائمی‌نیا با بیان اینکه گاهی یک روایت خاصی در جنگ شناختی ارائه می‌شود، تصریح کرد: مثلا در جریان جنگ غزه رژیم صهیونی از کشتن تروریست‌های حماس سخن می‌گفت ولی حامیان مقاومت بر روی نسل‌کشی و کودک‌کشی اسرائیل تاکید دارند که روایت صحیح است. استفاده از کنایه و استعاره و پرسش هم نوع دیگری از جنگ شناختی است. همچنین ایجاد یک گفتمان خاص هم نوعی جنگ شناختی است مثلا همیشه اسرائیل، ایران‌هراسی را با بحث بمب اتمی رواج می‌داد ولی در این جنگ، اسرائیل‌هراسی واقعی شکل گرفت.

نقش استعاره‌های مفهومی در جنگ ۱۲ روزه

استاد حوزه و دانشگاه، اضافه کرد: استعاره‌های مفهومی مهمترین استعاره‌های جنگی و سیاسی را شکل می‌دهند و از ابزار مهم جنگ شناختی است زیرا به رفتار اعضای جامعه جهت می‌دهند؛ مقام معظم رهبری در سال ۱۳۸۸ همین کار را انجام دادند مانند استعاره مفهومی «مسجد ضرار» که نماد نفاق است که در پوشش یک مسجد انجام می‌شود. استعاره‌های رنگی هم که در سال ۱۳۸۸ به کار می‌رفت از این دست بودند که مخالفان ما استفاده می‌کردند.

قائمی‌نیا بیان کرد: مشاور اوباما در همان سال‌ها کتابی را نوشت و به او هدیه کرد و گفت شما وقتی خواستید یک نظامی را تغییر دهید لزوما نیاز به حمله به آن نیست و کافی است شما استعاره‌های مفهومی بنیادی آن‌ها را تغییر دهید؛ بعد از پیروزی ترامپ، لکاف نویسنده این کتاب، مطلبی را در یک سخنرانی بیان کرد و گفت علت موفقیت ترامپ در انتخابات استفاده از استعاره‌های مفهومی عامه‌پسند بود مانند اینکه گفت باید سیفون کاخ سفید را کشید.

جنگ شناختی با استفاده از سرودها و مداحی‌‌ها

وی با بیان اینکه قرآن از استعاره‌های مفهومی  در برابر عقاید مشرکان و کافران بهره برده است، اضافه کرد: در کنار جنگ شناختی زبانی، جنگ شناختی غیرزبانی هم داریم که استفاده از پرچم و فرم و نماد و رنگ و موسیقی و سرود و … است مانند سرودی که حاج محمود کریمی و سرودهای دیگری که برخی مداحان دیگر در این جنگ سرودند که در حقیقت نوعی جنگ شناختی بود.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه حرکات بدن هم در جنگ شناختی مهم است به پیام تلویزیونی مقام معظم رهبری در روز ۲۳ خردادماه اشاره کرد و گفت: اولین نکته در پیام ایشان این بود که رژیم صهیونیستی با حمله به کشور خطا و غلط بزرگی مرتکب شد که عواقب آن او را بیچاره خواهد کرد؛ مطلب دیگر اینکه ملت ایران از خون شهدا و تجاوز به سرزمین ایران صرفنظر نخواهد کرد؛ نکته‌ای هم ایشان در مورد ارتباط نیروهای مسلح و مردم داشتند و آن اینکه نیروهای مسلح آماده هستند و مردم هم پشت سر آنان هستند.

وی ادامه داد: محور دیگر در سخنان ایشان احساس مشترک بین همه ملت ایران مبنی بر ایستادگی در برابر هویت خبیث و رذل صهیونیست. ایشان تاکید فرمودند ما با قدرت عمل خواهیم کرد و در این مسئله مماشاتی هم صورت نخواهد گرفت و زندگی برای آن‌ها تلخ خواهدشد. همچنین فکر نکنند که ما کار را رها می‌کنیم؛ آن‌ها شروع کردند ولی ما تمام می‌کنیم  و اجازه نخواهیم داد از این جنایت سالم بیرون بروند و در نهایت هم بر پیروی به اذن الهی تاکید فرمودند.

قائمی‌نیا با تاکید بر اینکه شش دسته استعاره مفهومی در این پیام وجود داشت، افزود: اول استعاره‌های مفهومی خاص مانند اینکه اسرائیل خبیث، رذل و جنایتکار و … است؛ استعاره دسته دوم مرتبط با عمل و فعل صهیونیست‌ها است مانند اینکه غلط کردند و خطای بزرگ مرتکب شدند. استعاره دیگر در مورد وضعیت آتی صهیونیست‌ها است مانند اینکه بیچاره خواهند شد و زندگی بر آنان سخت خواهد شد؛ دسته دیگر استفاده از استعاره جهتی در ارتباط نیروهای مسلح و مردم بود.

وی افزود: دسته دیگر استعارات، این بود که ما تمام‌کننده خواهیم بود که خیلی هم بر سر زبان‌ها افتاد؛ استعارات دسته دیگر در مورد ملت ایران بود و اینکه ملت ایران از خون شهدا نخواهند گذشت؛ همه این استعارات دست به دست هم دادند و تصویری پیروزمندانه و شاجاعانه از ایران به نمایش گذاشت که روحیه مردم و نیروهای مسلح را تغییر داد و پیروزی را برای ملت ایران جهت داد البته این مسئله در کنار نبرد نظامی و موشکی بود.

قائمی‌نیا با بیان اینکه جنگ شناختی در این پدیده خیلی مهم بود لذا با تعابیر و تدابیر رهبر انقلاب، مردم، روحیه خود را حفظ کردند، اظهار کرد: گاهی برخی تحلیل‌های بسیار بد و نادرستی ارائه می‌دهند که این پیروزی را به کام مردم تلخ می‌کند؛ واقعا این اتحاد و انسجامی که در کشور شکل گرفت نباید به راحتی شکسته شود؛ در این جنگ، اجماع جهانی علیه اسرائیل ایجاد شد که بسیار ارزشمند است وحتی مخالفان به نفع ایران سخن گفتند.

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اتحاد اقوام و احزاب مختلف و جایگاه مقام معظم رهبری در این مسئله، بیان کرد: ما به جای القای مطالب نادرست باید ابعاد این جنگ را به درستی تحلیل کنیم زیرا آمریکا و اسرائیل با استفاده از همه امکاناتشان باز هم شکست خوردند.

https://ihkn.ir/?p=42444