لزوم توجه به ظرفیت علمی حوزه علوم انسانی و اجتماعی جهت ارتقای جایگاه علمی کشور

با وجود سهم بالای دانشجویان و اساتید در حوزه علوم انسانی و اجتماعی، تولیدات علمی بین‌المللی این حوزه پایین است و باید افزایش یابد. در زمینه کرامت انسانی، بیش از ۳۰۰ مدرک در ISC نمایه شده که بیشتر توسط دانشگاه‌های تهران، شهید بهشتی و تربیت مدرس منتشر شده‌اند و شامل هم‌بستگی‌هایی با مفاهیم اخلاق، حقوق بشر، اسلام، عدالت و آزادی هستند.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی، به نقل از روابط عمومی مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)؛ دکتر سید احمد فاضل زاده رئیس مؤسسه ISC در روز دوشنبه ۲۱ آبان ۱۴۰۳ به عنوان سخنران کلیدی در نخستین کنفرانس بین المللی کرامت انسانی و چالش های خانواده در جهان معاصر که در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، حضور یافت و در خصوص جایگاه و ظرفیت علمی حوزه علوم انسانی و اجتماعی جهت ارتقای جایگاه علمی کشور سخنرانی کرد.

این کنفرانس بین المللی با حضور حجت الاسلام والمسلمین دکتر حمید شهریاری دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، آیت الله احمد مروی تولیت آستان قدس رضوی، آیت الله دکتر سید مصطفی محقق داماد رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم ایران، حجت الاسلام و المسلمین دکتر مصطفی رستمی رئیس نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه ها و دکتر یاسر عبدالزهرا رایزن فرهنگی سفارت عراق در ایران برگزار شد.

دکتر فاضل زاده در ابتدای سخنرانی خود بیان داشت که مقام معظم رهبری همواره بر اهمیت علوم انسانی تأکید دارند و بیان فرموده اند: یک تحوّل بنیادین در علوم انسانى در کشور به‌وجود بیاید. تحول و ارتقاء علوم انسانی بویژه تعمیق شناخت معارف دینی و مبانی انقلاب اسلامی با تقویت جایگاه و منزلت این علوم، جذب افراد مستعد و با انگیزه، اصلاح و بازنگری در متون، برنامه‌ها و روش‌های آموزشی و ارتقاء کمی و کیفی مراکز و فعالیت‌های پژوهشی مربوطه باید انجام شود.

وی در ادامه اظهار داشت: مؤسسه ISC، وظیفه رصد و پایش علم و فناوری جمهوری اسلامی ایران و سایر کشور های اسلامی را بر عهده دارد. در همین راستا به بیان جایگاه علمی ایران در جهان و جهان اسلام پرداخت. وی در ابتدا به تولیدات علمی ۲۰ کشور پیشرو جهان در سال ۲۰۲۴ پرداخت و گفت: کشور جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر در پایگاه های اسکوپوس و وب آو ساینس در جایگاه ۱۷ قرار دارد.

لازم به ذکر است جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای پیشرو اسلامی در سال ۲۰۲۴ در پایگاه اسکوپوس در جایگاه دوم قرار دارد.

وی در ادامه با اشاره به تعداد تولیدات علمی ایران در هر یک از نمایه های استنادی هنر و علوم انسانی، علوم اجتماعی و نمایه استنادی گسترش یافته علوم پایگاه وب او ساینس در دوره ۱۰ ساله ۲۰۲۳-۲۰۱۴، گفت: سهم جهان از تولیدات علمی در نمایه استنادی گسترش یافته علوم ۸۲/۱۰ درصد و در ایران ۹۳/۱۱ درصد، در نمایه استنادی علوم اجتماعی سهم جهان ۱۳/۵۰ درصد و در ایران ۶/۳۹ درصد می باشد. سهم جهان در نمایه هنر و علوم انسانی ۴/۴۰ درصد است ولی در ایران این عدد به ۰/۵ درصد می رسد.

فاضل زاده افزود: این آمار نشان می دهد که تولیدات علمی ایران در سطح بین المللی در نمایه استنادی علوم از نرخ جهانی بیشتر و در نمایه های علوم اجتماعی، هنر و علوم انسانی از نرخ جهانی کمتر است. در جهان تقریبا از هر ۱۰۰ مقاله ۱۸مقاله در نمایه علوم انسانی و اجتماعی نمایه می شود و لی در ایران تقریبا از هر ۱۰۰ مقاله نمایه شده فقط ۷ مقاله در نمایه علوم انسانی و اجتماعی است. از این تعداد سهم جهان تقریبا از هر ۲۰۰ مقاله ۹ مقاله در نمایه هنر و علوم انسانی است ولی در ایران تقریبا از هر ۲۰۰ مقاله نمایه شده فقط ۱ مقاله در نمایه هنر و علوم انسانی نمایه شده است.

وی با اشاره به حوزه های موضوعی نشریات نمایه شده در ISC در سطح کلان ۱۴۰۲، بیان کرد از ۱۹۷۴ نشریه ۷۹۴ نشریه در حوزه علوم اجتماعی و ۳۹۲ در حوزه هنر و علوم انسانی است که بر این اساس بالغ بر ۶۰ درصد نشریات علمی کشور در حوزه علوم انسانی و علوم اجتماعی در ISC نمایه شده است.

رئیس موسسه ISC افزود: با توجه به اینکه قریب به ۵۰ درصد دانشجویان و ۳۰ درصد اعضای هیئت علمی در حوزه علوم انسانی و اجتماعی فعالیت دارند، اما تعداد برونداد های پژوهشی این حوزه متناسب با سهم فعالان پژوهشی در این حوزه نیست و تعداد بروندادهای علمی این حوزه مخصوصا در سطح بین المللی باید افزایش یابد که منجر به ارتقاء جایگاه علمی کشور می شود.

فاضل زاده در ادامه به تبیین تولیدات علمی بین المللی نمایه شده با موضوع کرامت انسانی نمایه شده در پایگاه ISC پرداخت و اظهار داشت: بیش از ۳۰۰ مدرک با این موضوع در ISC نمایه شده است که در این مدارک عبارت کرامت انسانی با واژگان اخلاق، حقوق بشر، اسلام، عدالت و آزادی بیشترین هم رخدادی را داشته اند.

مدارک بازیابی شده در موضوع کرامت انسانی بر اساس موضوعات کلان موضوعی ۷۴/۰۴ درصد در حوزه علم انسانی، ۱۷/۹ درصد در حوزه علوم پزشکی و ۰/۹۳ درصد در حوزه هنر و معماری است و بیشترین تولیدات این حوزه توسط دانشگاه تهران، دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه تربیت مدرس تهیه شده است.

فاضل زاده از در انتها از شرکت کنندگان و پژوهشگران بین المللی حاضر در کنفرانس جهت بازدید از موسسه ISC دعوت به عمل آورد و خواستار افزایش تعاملات علمی و فناوری با این موسسه شد.