نقش فقه در سامان‌دهی زیست امت اسلامی در عصر غیبت / میراث علوی و نقش آن در تداوم هویت شیعی

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح، به نقل از خبرگزاری رسا؛ همایش ملی «حفظ انسجام امت اسلامی در سیره و سنت پیامبر(ص)، امام حسن(ع) و امام رضا(ع)» صبح امروز با سخنرانی حجت‌الاسلام و المسلمین حمید پارسانیا عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی ـ دفتر قم برگزار شد.

وی در این نشست علمی به تبیین مسئله «هویت امت اسلامی در عصر حضور امام و غیبت امامت» پرداخت و بر ضرورت بازخوانی میراث معرفتی پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) در مواجهه با چالش‌های امروز جهان اسلام تأکید کرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا در ابتدای سخنان خود با اشاره به شرایط تاریخی ظهور اسلام گفت: تحولی که پیامبر اکرم(ص) ایجاد کردند بدون در نظر گرفتن پیشینه فرهنگی و اجتماعی عرب جاهلی قابل تحلیل نیست. آن حضرت علاوه بر علم ولایی که هم‌سنگ علم الهی است در سطح فرهنگ عمومی جامعه نیز کنش داشتند و این دو سطح معرفتی در کنار هم مسیر تمدنی اسلام را شکل داد.

وی افزود: پیامبر(ص) دو میراث بزرگ بر جای گذاشتند؛ یکی معرفت مرتبط با ولایت و دیگری معرفت مربوط به رسالت. در عصر ظهور حقیقت باطنی نبوت آشکار خواهد شد و ارتباط انسان با عالم به‌گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد.

فارابی و تصویر مدینه فاضله

این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه با اشاره به میراث فلسفی مسلمانان خاطرنشان کرد: فارابی در سنت فلسفه اسلامی این موضوع را به‌طور دقیق‌تر بررسی کرده و طرح مدینه فاضله را به‌عنوان جامعه‌ای آرمانی ترسیم کرده است. وی تلاش داشت نشان دهد که چگونه ساختار اجتماعی باید بر پایه معرفت وحیانی و ولایت سامان یابد.

حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا در بخش دیگری از سخنان خود به آرای علامه طباطبایی اشاره کرد و اظهار داشت: علامه نخستین کسی بود که در حوزه کلام اسلامی سکولاریسم را به معنای حذف امامت مطرح کرد. از هبوط حضرت آدم(ع) همواره دنیاگرایی در تاریخ بشر وجود داشته است، اما سکولاریزه شدن به‌عنوان پدیده‌ای جدید معنایی متفاوت دارد و به جدایی ساختاری دین از حیات اجتماعی و سیاسی اشاره می‌کند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در تحلیل وضعیت پس از رحلت پیامبر(ص) تأکید کرد: با روی کار آمدن بنی‌امیه حکومت‌هایی شکل گرفتند که گرچه ظاهر دینی داشتند اما از توانایی ایجاد فرهنگ اصیل اسلامی ناتوان بودند. در این فضا امامان معصوم به حاشیه رانده شدند و قدرت سیاسی در دست کسانی قرار گرفت که خود را خلیفه پیامبر(ص) می‌خواندند اما از پیاده‌سازی فرهنگ اسلامی عاجز بودند.

وی با استناد به منابع معتبر شیعی افزود: در کتاب جواهر الکلام آمده است که در طول ۲۵۰ سال پس از پیامبر(ص)، امامت غصب شد و جای خود را به خلافت داد. با این حال امامان در همین شرایط دشوار و در قالب‌های مختلف به کنشگری پرداختند. عملکرد امام حسن مجتبی(ع) در مواجهه با صلح تحمیلی و مواضع امام رضا(ع) در برابر خلافت عباسی نمونه‌هایی از این نقش‌آفرینی هوشمندانه است که همچنان چراغ راه امت اسلامی به‌شمار می‌رود.

امامت در دوران غیبت کبری

حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا در ادامه با اشاره به مسئله غیبت کبری گفت: در عصر غیبت مهم‌ترین پرسش این است که شیعه چگونه باید به وظایف خود عمل کند. از نگاه فقهی شیوه زیست امت اسلامی و چگونگی پاسداری از هویت دینی در این دوران اهمیت فراوان دارد. غیبت به معنای تعطیلی امامت نیست بلکه استمرار حضور امام در سطحی دیگر است و جامعه باید وظایف خود را بر اساس این مبنا سامان دهد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: با ظهور حضرت ولی‌عصر(عج) باطن نبوت آشکار خواهد شد و نسبت انسان و عالم به‌گونه‌ای بنیادین تغییر خواهد کرد. این تحول نه‌تنها ساختار سیاسی امت اسلامی بلکه بنیان معرفتی جهان بشری را متحول خواهد ساخت.

ضرورت بازخوانی هویت امت اسلامی

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در جمع‌بندی سخنان خود تصریح کرد: شناخت هویت امت اسلامی بدون رجوع به میراث نبوی و علوی امکان‌پذیر نیست. درک درست از سیره پیامبر اکرم(ص)، امام حسن(ع) و امام رضا(ع) می‌تواند چراغی برای امت اسلامی در عصر حاضر باشد تا در برابر جریان‌های سکولاریستی و تحریف‌گرایانه مقاومت کند.

https://ihkn.ir/?p=42869