به گزارش خبرنگار پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح، نشست علمی «فقه امنیت، چیستی و چالش‌ها» با حضور حجت‌الاسلام و المسلمین یاسین پورعلی، عضو هیئت علمی دانشگاه توسط هسته فقه حکومت انجمن علمی دانشجویی معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام در تاریخ پنجشنبه ۳۰ مرداد برگزار شد. در این نشست پژوهشگر حوزه فقه امنیت به بررسی چیستی و ماهیت فقه امنیت پرداخت و در ادامه چالش‌های مربوط به تدوین فقه امنیت را مورد بررسی قرار داد.

ماهیت فقه امنیت

ذات فقه برای بیان حکم فعل مکلف بیان شده است؛ یعنی شامل هر کدام از احکام خمسه اعم از وجوب، حرمت، مستحب و... است؛ یکی از این مکلف‌ها، مسئولان امنیتی و دیگری، مردمی هستند که با امنیت سروکار دارند؛ کار ما در محدوده بخشی از فقه است که با امنیت سروکار دارد؛ در نتیجه فقه امنیت بخشی از فقه است که گاه متعلق آن مسئولان امنیتی‌ست و یا گاهی مردم جامعه هستند.

نقش دستوری کلمه

ما باید به نقش دستوری این کلمات توجه کنیم؛ در اینجا فقه مضاف و امنیت مضاف الیه است؛ یعنی فقهی که برای امنیت و مختص امنیت است؛ اما اگر فقه موصوف و امنیتی صفت آن باشد، این صفت رویکردی می‌شود برای فقه؛ یعنی فقه امنیتی، فقهی است که رویکردی امنیتی دارد. اما ما در اینجا نه رویکرد را بحث می‌کنیم و نه کل فقه را؛ ما فقط فقه را از منظر امنیت بررسی خواهیم کرد.

تعریف فقه امنیت

با این پیش فرض که ما مضاف بودن بر فقه را قبول داشته باشیم، می‌توانیم فقه را از منظر امنیت بررسی کنیم؛ فقه امنیت یعنی فقهی که تمایل دارد از مسائل مربوط به امنیت صحبت کند. به عبارت دیگر، فقه امنیت، بیان فقه مکلفی است که مربوط به امنیت است. زمانی که از عبارت فقه امنیت استفاده می‌شود، یعنی منظور دانشی است که فقیه در آن به استنباط مسائل امنیتی می‌پردازد.

نمونه مسائل کاربردی فقه امنیت

فقه امنیت به مسائل متعددی می‌پردازد که مهم‌ترین آن به شرح زیر است: حد و مرز تولید سلاح های هسته‌ای چقدر است؟ امنیت را حاکم جامعه ایجاد می‌کند یا مردم جامعه؟ حوزه اختیارات حاکمیت در برابر مردم چگونه است؟ آیا حاکمیت حق پیشگیری از وقوع جرم را دارد؟ آیا حبس قبل از محاکمه جایز است یا خیر؟

چالش‌های مربوط به فقه امنیت

بحث بعدی مربوط به چالش‌های مربوط به تدوین فقه امنیت است که شرح مختصر آن عبارت‌انداز: ۱. کم بودن منابع ادبیات نظری در حوزه فقه امنیت ۲. عدم ورود اساتید و مراجع مطرح به این موضوع ۳. بین رشته‌ای بودن(کسانی که متخصص فقه هستند، سر رشته‌ای در امنیت ندارند و کسانی که در حوزه امینت هستند، سررشته‌ای در فقه ندارند.) ۴. مشکل دار بودن مفهوم امنیت(تعریف دقیق و مشخصی از این لفظ وجود ندارد.) ۵. دشواری استنتاج فقهی در حوزه امنیت(آیات و روایات مربوط به امنیت در یک‌جا جمع نشده است و دسترسی به آن سخت است.) ۶. دوگانه‌‌‌ای بودن فقه امنیت(داشتن تعارض امنیت با ارزش‌ها در بعضی موارد) ۷. نداشتن کارکرد عملی و اجرائی(در کارایی و مقام اجرا مانند دیگر احکام نیست) ۸. مبهم بودن دامنه‌ی امنیت(منظور از این امنیت چیست؟ عمومی، ملی، خصوصی و...؟) ۹. ناسازگار بودن عموم مسائل امنیتی با مسائل بین‌المللی و حقوق بشر