گزارش اختصاصی پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح از نشست علمی با موضوع «تلاش دشمن برای ایجاد تغییر در مفهوم مادری» با حضور دکتر مریم اسماعیلی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی؛
تأثیر تحریف نقش مادری و همسری بر امنیت فرهنگی و تمدنی جامعه اسلامی
دکتر مریم اسماعیلی: زن بهعنوان «رکن اساسی خانواده» است؛ رکنی که بار اصلی تربیت، آرامشبخشی و جهتدهی به فضای خانه را بر دوش دارد. زن در جایگاه همسر، مظهر آرامش خانواده است و در جایگاه مادر، با محبتی که خداوند در وجود او قرار داده، روح و جان تازهای به فرزندان میبخشد. تربیت حقیقی فرزندان نه در کلاسهای آموزشی و نه در توصیههای شفاهی اتفاق میافتد؛ بلکه در سبک زیست مادر رخ میدهد: «فرزندان نه آنگونه که ما دوست داریم، بلکه آنگونه که رفتار میکنیم تربیت میشوند.»
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح، نشست علمی با موضوع «تلاش دشمن برای ایجاد تغییر در مفهوم مادری» با ارائه دکتر مریم اسماعیلی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در تاریخ ۱۸ آذرماه برگزار گردید؛ در اندیشه اسلامی، خانواده نخستین و بنیادیترین نهاد اجتماعی و محور شکلگیری تمدن انسانی به شمار میرود. زن نیز در منظومه معرفتی اسلام، نهتنها رکن خانواده، بلکه پایهگذار شخصیت نسل آینده و ضامن استمرار هویت ایمانی و اخلاقی جامعه است. متن سخنرانی پیشرو، با تأکید بر بیانات مقام معظم رهبری و تحلیل اهمیت جایگاه زن در خانواده و اجتماع، تصویری جامع از نقش مادری و همسری در زیستبوم فرهنگی جمهوری اسلامی ارائه میدهد و در برابر جریانهای تحریفگر غربی که میکوشند نقش زن را از بستر طبیعی و فطری خود جدا کنند، هشدار میدهد.
دکتر اسماعیلی در ابتدای بحث، با اشاره به اینکه «زن بودن نقطه امتیاز و افتخار است»، تأکید میکند که ارزش زن در نگاه اسلامی، نه در دور شدن از خانه و جدایی از خصوصیات زنانه، بلکه در شکوفایی هویت اصیل خود در خانواده، اجتماع و عرصه تمدنی است. برخلاف تصویری که برخی جریانهای فرهنگی غربی ترویج میکنند، مادر بودن و همسر بودن، نقشهای کوچک، کمارزش یا بیاهمیت نیست؛ بلکه مهمترین کارویژههایی است که آینده فرهنگی و انسانی یک جامعه را شکل میدهد.
زن؛ رکن اساسی خانواده و محور تربیت نسل
در تحلیل ارائهشده، زن بهعنوان «رکن اساسی خانواده» معرفی میشود؛ رکنی که بار اصلی تربیت، آرامشبخشی و جهتدهی به فضای خانه را بر دوش دارد. سخنران با تفکیک نقشهای مادری و همسری توضیح میدهد که زن در جایگاه همسر، مظهر آرامش خانواده است و در جایگاه مادر، با محبتی که خداوند در وجود او قرار داده، روح و جان تازهای به فرزندان میبخشد. از نگاه سخنران، تربیت حقیقی فرزندان نه در کلاسهای آموزشی و نه در توصیههای شفاهی اتفاق میافتد؛ بلکه در سبک زیست مادر رخ میدهد: «فرزندان نه آنگونه که ما دوست داریم، بلکه آنگونه که رفتار میکنیم تربیت میشوند.»
این بیان، نقطه محوری بحث تربیت اسلامی خانواده است. مادری که از لحاظ معرفتی، اخلاقی و رفتاری پختهتر باشد، تأثیر عمیقتر و پایدارتری بر شکلگیری شخصیت فرزندان خواهد گذاشت. به همین دلیل، سخنران بر ارتقای معرفت و بینش زنان تأکید ویژه دارد و از نهادهای فرهنگی میخواهد برای رشد علمی، شناختی و مهارتی آنان برنامهریزی منسجمتری ارائه دهند.
الگوی زن مسلمان: حضرت زهرا
دکتر اسماعیلی با ذکر نمونههایی تاریخی تأکید میکند که هر جا زنان در جامعه بر خط حضرت زهرا حرکت کردهاند، نتایج تربیتی، اجتماعی و تمدنی جامعه نیز برتر و اثرگذارتر بوده است. به تعبیر او، اگر بزرگان تاریخ انقلاب اسلامی همچون امام خمینی یا مقام معظم رهبری به قلههای انسانی و معنوی دست یافتهاند، یکی از عوامل اصلی آن تربیت مادران صالح و مؤمن بوده است.
از منظر این تحلیل، اگر مادران جامعه امروز به جای تقویت شجاعت، غیرت دینی، میهندوستی و روحیه دفاع از ارزشها، روحیه محافظهکار، ترسو یا فردگرا را به فرزندان منتقل کنند، جامعه بهمرور سرمایه انسانی لازم برای مقاومت، پیشرفت و تمدنسازی را از دست خواهد داد.
زن؛ مدیر خانه و کنشگر اجتماعی
نقطه مهم دیگری که در این سخنرانی مورد تأکید قرار میگیرد، پیوند میان نقش خانوادگی و نقش اجتماعی زن است. برخلاف دیدگاههای افراطی که یا زن را صرفاً در خانه محصور میکنند یا نقش خانواده را کلاً بیاعتبار میشمارند، وی با بیان تجربههای عینی تأکید میکند که زن میتواند هم در خانواده نقشآفرینی عمیق داشته باشد و هم در حوزههای اجتماعی، فرهنگی، علمی و کاری حضور مؤثر ایفا کند.
از نگاه دکتر اسماعیلی، درصد حضور هر زن در خانه یا اجتماع بسته به طبیعت، توانایی و شرایط فردی او متفاوت است؛ اما اصل مهم این است که «هیچیک نباید قربانی دیگری شود». زن اگر اهل تحصیل، فعالیت فرهنگی، کنشگری اجتماعی یا تلاش علمی باشد، در تربیت فرزند نیز موفقتر خواهد بود. به تعبیر سخنران، مدیریت خانه با ظرافتهای زنانه ممکن میشود و هیچ مردی قادر به جایگزینی کامل این ظرافتها نیست. بنابراین نه ارزش خانهداری کمتر از کار بیرون است و نه مهارتهای اجتماعی زنان منافاتی با نقش مادری دارد.
وظیفه دولت در حمایت از نقش مادری
یکی از محورهای جدی این متن، نقد قوانین و ساختارهای اداری است که بدون توجه به اقتضائات زنان، موجب آسیبدیدن نقش مادری یا کاهش میل به ازدواج و فرزندآوری شده است. ایشان تأکید میکند که دولت باید زمینهساز ایفای بهتر نقش زن در خانه و اجتماع باشد، نه مانع آن.
از جمله مواردی که مورد انتقاد قرار میگیرد:
– قوانین سخت و انعطافناپذیری که بین زن و مرد یکسانسازی میشود و شرایط طبیعی زنان را نادیده میگیرد؛
– نگرانی زنان شاغل از دست دادن موقعیت شغلی در صورت بارداری؛
– فشارهای کاری که گاهی مانع ازدواج یا فرزندآوری میشود.
به باور ایشان، دولت باید بهویژه برای زنان شاغل – اعم از نیمهوقت و تماموقت – حمایتهای تسهیلگرانه ارائه کند تا خانهداری و مادری تحتالشعاع قرار نگیرد.
جایگاه زن در نگاه امام خمینی و مقام معظم رهبری
در ادامه، سخنران با اشاره به جمله تاریخی امام خمینی که فرمودند: «بانوان رهبران این نهضت هستند»، این جمله را نشانهای از جایگاه راهبردی زن در انقلاب اسلامی میداند. طبق تحلیل او، وقتی یک رهبر دینی و سیاسی زنان را رهبران نهضت معرفی میکند، یعنی آنان نه صرفاً پیروان منفعل بلکه حاملان پیام، پرچمداران حرکت و مؤثرترین عناصر در شکل دادن به روح انقلابی جامعهاند.
در کنار این نگاه امام خمینی، سخنران تأکید میکند که مقام معظم رهبری نیز در طول سالها، اهمیت نقش زن در خانواده و اجتماع را یکی از مبانی اصلی گفتمان تمدن اسلامی دانستهاند. به باور سخنران، یکی از اصلیترین دلایل دشمنی غرب با زنان مسلمان ایرانی، همین نقش برجسته آنان در مقاومت، تربیت نسل انقلابی و حفظ هویت خانواده است.
جنگ روایتها و تحریف نقش مادری
از نیمه دوم متن، دکتر اسماعیلی وارد بحث «جنگ شناختی» و «جنگ روایتها» میشود. او با ذکر یک تمثیل رسانهای نشان میدهد که چگونه رسانههای غربی حتی یک اقدام مثبت را با وارونهسازی در قالب اتهامزنی منتشر میکنند. این مثال مقدمهای است برای بیان این نکته که تحریف نقش مادری نیز بخشی از همین جنگ شناختی است.
به باور او، دشمن تلاش میکند:
– نقش مادری را تحقیر یا کوچک جلوه دهد،
– ارزشهای بزرگ مادری را به امور کوچک و بیاهمیت تبدیل کند،
– الگوهای جدیدی مانند «ازدواج سفید»، خانوادههای تکوالد و شیوههای غربیِ بیثبات را بهعنوان سبک زندگی مطلوب معرفی کند،
– تقدس مادری را از فرهنگ دینی حذف کند.
این تلاشها بهزعم سخنران، با هدف فروپاشی خانواده اسلامی و در نتیجه فروپاشی هویت تمدنی جامعه صورت میگیرد.
نمونههای تاریخی از حضور هوشمندانه زنان
برای نشان دادن نقش تاریخی زنان ایرانی، سخنران به نمونههای مهمی اشاره میکند؛ از جمله نقش زنان حرمسرای ناصرالدینشاه در جریان تحریم تنباکو که با ولایتپذیری و اقدام انقلابی خود باعث ناکامی انگلیس شدند. همچنین به نقش گسترده زنان در دوران دفاع مقدس، دفاع ۱۲ روزه اخیر و موقعیتهای مختلف چهار دهه گذشته اشاره میشود. این مثالها نشان میدهد که زن ایرانی در بزنگاههای تاریخی، اغلب هوشمندانهتر، سریعتر و مؤثرتر از بسیاری نهادهای رسمی، مسیر تاریخ را تغییر داده است.
تهاجم فرهنگی و هدف قرار دادن الگوی زن مسلمان
بخش پایانی متن به تحلیل تهاجم فرهنگی غرب میپردازد. سخنران با مقایسه تصویرسازیهای قدیمی و جدید از حضرت مریم، نشان میدهد چگونه سرمایهداران بینالمللی با هدف کسب سود بیشتر و تخریب هویت دینی، حتی چهره قدسی حضرت مریم را نیز تحریف کردهاند. از نگاه او، این جریان نهتنها به حضرت مریم رحم نکرده، بلکه قطعاً نسبت به جایگاه زن مسلمان و الگوی متعالی آن یعنی حضرت زهرا نیز رحم نخواهد کرد.
این بخش با هشدار نسبت به «جنگ آخرالزمانی روایتها» پایان مییابد؛ جنگی که در آن زنان و دستگاههای فرهنگی باید هوشمندانهتر، عمیقتر و دقیقتر عمل کنند تا تحریف کارکردهای زن موجب انحطاط اجتماعی نشود. دکتر اسماعیلی تأکید دارد که نقشآفرینی صحیح زنان، بخشی از مسیر تحقق تمدن اسلامی و زمینهسازی ظهور است؛ مسیری که دشمنان آن را برنمیتابند و برای تخریب آن برنامهریزیهای گسترده دارند.