كارشناس علوم‌شناختی معتقد است؛ مدل حكمرانی هوشمند، جایگزینی مطمئن برای آن چیزی است كه كارگزاران نظام طی چند دهه كشور را با آن مدیریت كردهاند.
*حکمرانی بسترسازِ تثبیت سرمایه اجتماعی
داودی در ابتدای بحث گفت: چگونگیِ دستیابی ابزارها، با ایجاد تعادل بین مفاهیم و ایجاد توازن میان مخاطب و مفاهیم و چگونگی تثبیت سازه‌های ذهنی و مفهومی میان تبادل ابزاری و توازن مفهومی، بین مخاطب و حاکمیت شکل می‌گیرد.
ازاین‌رو ایجاد توازن عمدتاً از سمت حکمرانی شکل‌گرفته و تعادل به ذات ابزار رسانه باز می‌گردد و وقتی توازن و تعادل را می‌خواهیم در برابر مفهوم امنیت، ثبات، دگردیسی و گزاره‌های بین حکمرانی و حکمروایی برقرار کنیم، باید به رابطه هویت توازنی میان مفاهیم حکمرانی و مخاطب اشاره کنیم.
همچنین از سمت حکمران انتظار می‌رود تعادل و توازن شکل گیرد و لذا مفاهیمی با عنوان زمان‌بندی، مصلحت، قواره‌های سیاست‌گذاری و… در رابطه میان انتظار و ضرورت‌ها بیان می‌شود؛ ولی گاه انتقال مفاهیم به‌درستی شکل نمی‌گیرد و ازاین‌رو جنس حکمرانی به سمت تثبیت سرمایه اجتماعی حرکت نمی‌کند.
*راهکار تقویت سرمایه اجتماعی چیست؟
مصلح در تکمیل این بحث گفت: بین جامعه و حاکمیت رابطه‌ای وجود دارد تا چگونگی اداره جامعه در قالب حکمرانی در نظر گرفته شود؛ به تعبیری حکمرانی همان چیزی است که حاکمیت باید در قبال شهروندان انجام دهد؛ در این راستا یک‌سری انتظارات از سوی جامعه وجود دارد و حاکمیت بر اساس اهداف و ارزش‌ها برنامه‌هایی را طراحی می‌کند و زیر بنای این ساختار ما را به ظرفیت اجتماعی می‌رساند.
بدون سرمایه اجتماعی امکان اداره جامعه و اصلاحات مطلوب وجود ندارد؛ ولی ابتدا باید دانست برای تقویت سرمایه اجتماعی در جامعه چه اقداماتی لازم است؟!
*سرمایه اجتماعی؛ محور توازن و تعادل
همچنین داودی به تشریح محتوای متوازن و متعادل پرداخت: برای دستیابی به توازن و تعادل باید به تثبیت فزاینده سرمایه اجتماعی دست پیدا کنیم که اگر این مهم کاهش یابد، توازن و تعادل به مشکل خورده است؛ ازاین‌رو سرمایه اجتماعی دالِ مرکزی شکل‌گیری تعادل و توازن خواهد بود.
مصلح هم نظر خود را در این باره اعلام کرد: سرمایه اجتماعی همان موجودیتی است که فعل حکمران بر مبنای آن امکان تحقق می‌یابد؛ مثلاً در فضای سیاست‌گذاری و مدل‌های چرخه‌ای آن، بحث اجرا به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل و مدلِ سیاست‌گذاری پنداشته می‌شود. این اجرا در راستای تحقق اهداف مردم است و می‌خواهد بر جامعه تأثیر بگذارد.
ازاین‌رو سرمایه اجتماعی کمک می‌کند فعلِ موردنظر حاکمیت اجرا شده و مردم با او همراه شوند و مردم باید نسبت به سخنان حاکمیت پذیرش داشته و آن را همراهی کنند تا منجر به پیاده‌سازی بهتر سیاست‌گذاری‌ها شود.
*اعتقادات؛ مُقَوم سرمایه اجتماعی
داودی این بحث را پی گرفت: آئین، رسوم و اعتقادات مُقومِ سرمایه اجتماعی است و درست زمانی که تعادل از سوی حکمران –به مفهوم کارگزاران – در حال تحول است، باعث می‌شود مردم توازن را حفظ نمایند. چنان چه در جامعه‌ای مثل ایران حکمرانی امری پیچیده نیست؛ چراکه مقوم‌ها در متنِ مردم و سرمایه اجتماعی مفاهیم بسیاری به همراه دارد و لذا به حکمرانی متشرعانه می‌رسیم.
این جاست که به حوزه تعادل نزدیک می‌شویم؛ چون توازن پیش از آن در متن مردم ایجاد شده است؛ درست مانند پدیده مدافعان حرم که نتایج والایی را در متن سرمایه اجتماعی در بر داشت.
* نگاهی به مفهوم حکمرانی و اقتدار
مصلح به تشریح مفهوم حکمرانی پرداخت: امروز شاهد دگرگونی برخی ارزش‌ها هستیم که کم‌کم منجر به تغییراتی در سمت‌وسوی حکمرانی شده و موجب پیچیدگی آن می‌گردد؛ در این صورت تعامل حکمران با جامعه با سختی‌هایی همراه خواهد بود.
در دوسه دهه اخیر شاهد تغییراتی در پارادایم‌های حکمرانی بودیم که پیش‌تر به اقتدار، ارتباط داشت؛ ولی امروز حکمرانی و ظرفیت آن صرفاً بر اساس اقتدار تعریف نشده و عوامل دیگر دخیل هستند و از آن حکمرانی نرم تلقی می‌شود.
درست به‌مانند زمین‌بازی که اینستاگرام برای خود تعریف کرده و براین‌اساس قواعد را تعریف و افراد را مجبور به برخی کارها می‌کند؛ لذا یکی از گمشده‌های کنونی کشور، نبود درک درست از این تغییر پارادایمی است و دیگر نمی‌توان بر گزاره‌های اجباری در جامعه تکیه کرد. باید یک زمین‌بازی را تعریف و مشارکت مردم را جذب نمود.
*حکمران منضبط؛ حکمران شلخته
این پژوهشگر در حوزه حکمرانی گفت: مردم به اهتمام حاکمیت در پیاده‌سازی مفهوم حکمرانی می‌نگرند که چقدر به واقعیت، نگاه، ضرورت، اراده، هویت و ماهیت نزدیک و هرچه تناسب بیشتری میان این‌ها باشد، در سرمایه اجتماعی نیز اهتمام بیشتری ایجاد خواهد کرد.
در مرحله دیگر میلِ مردم در ایجاد تثبیتِ سرمایه اجتماعی را شاهد هستیم که در گرو انضباط حکمران می‌باشد؛ یک حکمران شلخته فاصله مشخصی میانِ تصور و تصدیق ندارد؛ دراین‌بین با مفهوم گروکشی سرمایه اجتماعی روبه‌رو هستیم که به میزان آسیب‌دیدگی شناخت مردم از ضریب انضباط حکمران بستگی دارد.
*انضباط پدافندی و آفندی
داودی مثال زد: چندی پیش رژیم صهیونیستی در قضیه کنسولگری ما دچار اشتباه محاسباتی شد و مشابه این اشتباه، قبل‌تر از آن و طی چند سال اتفاق افتاده بود؛ در این جا مخاطب منتظرِ انضباطی در ارائه مدل استمراری در راستای مواجهه بود. مردم می‌خواستند نظم حاکمیت را برای بار صدم بسنجند و لذا حاکمیت خود را در مدل پدافندی نشان نداد.
مصلح بحث را چنین تکمیل کرد: حکمران در بازه‌ای از تاریخ به‌تنهایی فعل حکمرانی را انجام می‌داد؛ ولی به‌مرور دریافت که دولت و حاکمیت به‌تنهایی قادر به ایفای نقش نیستند و ازآن‌پس نقش مردم در اداره جامعه پر رنگ شد.
*حکمرانی متعالی یا علوی؟
دراین‌بین با مفهوم حکمرانی متعالی طرف هستیم که تفاوت مفهومیِ چندانی با حکمرانی علوی ندارد؛ ولی چون این ترم قرار است بین‌المللی باشد، نباید واژه‌ای بیگانه برگزینیم؛ چون یک شخص غیرایرانی و شیعی باید در وهله اول رفتار علوی گونه را بشناسد تا به حکمرانی علوی برسد.
این نوع حکمرانی آخرت محور و لازم است درک درستی از ستون‌های سازه حکمرانی داشته باشد؛ مثلاً وقتی از تکثرگرایی و نظریه انتخاب عقلایی سخن می‌گوییم، ابتدا باید پایه‌های ستون حکمرانی را با مبانی دینی جایگزین کنیم تا خدا و آخرت محور بودن به‌عنوان زیر بنای این مدل قرار گیرد.
*حکمرانی بر اساس متغیرهای بومی
داودی در بخشی دیگر از سخنان خود در رادیو گفت‌وگو اظهار کرد: وقتی از هویت و باور دینی صحبت می‌کنیم، به مفاهیمی می‌رسیم که در همه کشورها قابل‌دستیابی نیست؛ اما آیا می‌توان مدل دیگر کشورها را بازفراوری کرده و یا این که اساساً باید مدلی دیگر را در ایران خلق کنیم؟!
در این جا به رابطه میان تعادل و توازن و ثبات می‌رسیم که دراین‌بین نمی‌توان مدل‌های دیگر را باز فراوری کرد؛ چون متغیرهای موجود در ایران حجم بسیار متفاوتی با سایر نقاط دنیا دارد.
*گذار برای رسیدن به ارزش‌های تمدنی
مصلح ضمن بیان اعتقادی مشابه گفت: برای ساخت یک الگو در روابط اجتماعی به زمان نیاز داریم و نمی‌توان جامعه را در قطعات زمانی کوتاه‌مدت تقسیم کرد؛ بلکه برای خلق یک مدل جدید در کشور به زمان طولانی‌تری نیاز داریم.
وی ادامه داد: نسخه‌ای که کشورهای دیگر می‌پیچند، قابل‌پیاده‌سازی در جمهوری اسلامی نیست و از دیگر سو برای خلق الگوی جدید، نمی‌توان ظرف ۳۰ یا ۴۰ سال اقدام کرد. بدین منظور به دوران گذار نیاز داریم تا ارزش‌های هویتی و تمدنی خود را به اجرا بگذاریم.
*حکمرانی هوشمند، نیاز امروز ماست
ظرفیت فناوری این دوران را کوتاه خواهد کرد؛ البته نه با چشم برهم‌زدن طی یک دهه! ازاین‌رو دورانِ گذاری موردنیاز است تا الگوهایی مورداستفاده قرار گیرد و در کنار آن اقدام به توسعه الگوهای داخلی کنیم.
داودی هم گفت: بهترین مدل حکمرانی هوشمند، مدلی است که بازخورد عملی جامعه را ارتقا، تحلیل یا حذف نماید؛ ولی باید یادآور شد در تحولات چند دهه‌ای کشور، کارگزاران ما به‌جای ارائه یک مدل، مفاهیمی را عرضه کردند تا جامعه مدلِ آن را ارائه نماید؛ ولی یک جامع متکثر، مدلی یکسان را ارائه نخواهد داد.
گفتنی است؛ برنامه ساعت بیست و چهار و یک دقیقه با بررسی تاریخچه علوم‌شناختی و کاربردهای آن در حوزه‌های مختلف و شباهت و تفاوت‌هایی که با حوزه‌های علوم روانی دارند، به بررسی شناسه‌ها، شاخص‌ها، تاکتیک‌ها و تکنیک‌های علوم‌شناختی در حوزه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و رسانه در فضای جنگ ترکیبی می‌پردازد. این برنامه دوشنبه‌ها و چهارشنبه‌ها ساعت ۱۶ به مدت ۶۰ دقیقه روی موج اف‌ام ردیف ۱۰۳,۵ مگاهرتز تقدیم مخاطبان فرهیخته رادیو گفت‌وگو می‌شود.
این برنامه به تهیه‌کنندگی نوشین رهگذر، اجرای کارشناسی دکتر محسن آقایی، گویندگی سعید بارانی، پژوهشگری زهرا سهل آبادی، هماهنگی مهدی تاجیک، خبرنگاری آزاده خواجه‌نصیری و سردبیری دکتر علیرضا داودی تهیه و پخش می‌شود.
شبکه رادیویی گفت‌وگو را علاوه بر امواج رادیو می‌توانید از طریق گیرنده‌های دیجیتالی، رادیونما، اپلیکیشن ایران صدا و آدرس اینترنتی radiogoftogoo. ir نیز دریافت کنید. همچنین علاقه‌مندان می‌توانند از طریق شماره ۰۹۰۳۹۱۳۴۷۴۴ در پیام‌رسان‌های مجازی و سامانه پیامکی ۳۰۰۰۰۱۰۳۵ با این برنامه و دیگر برنامه‌های رادیو گفت‌وگو در ارتباط باشند.
انتهای پیام/
نظرات