استاد محسن فقیهی گفت: تفقه انقلابی نیازمند فقیه انقلابی است یعنی ابتدا باید فقیه انقلابی باشد تا تفقه او هم در این راستا باشد وگرنه فقاهت او ابتر خواهد بود و کسی که باطنا انقلابی نباشد ممکن است مدتی دوام بیاورد ولی در نهایت از خط خارج خواهد شد.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی به نقل از شبکه اجتهاد، استاد محسن فقیهی که در مرکز تخصصی تمدن نوین حوزه‌های علمیه سخن می‌گفت، با اشاره به تفقه انقلابی، گفت: تفقه انقلابی نیازمند فقیه انقلابی است یعنی ابتدا باید فقیه انقلابی باشد تا تفقه او هم در این راستا باشد وگرنه فقاهت او ابتر خواهد بود و کسی که باطنا انقلابی نباشد ممکن است مدتی دوام بیاورد ولی در نهایت از خط خارج خواهد شد.
وی افزود: اگر به تعبیر روایت مشهور در مورد فقها، فقیه مخالف هوای نفس و حافظ دین خود نباشد تفقه انقلابی هم رقم نخواهد خورد؛ اولین عامل برای فقیه انقلابی، تهذیب نفس است؛ اینکه بداند مسیری را که انتخاب کرده است باید مورد رضایت خداوند و امام زمان(عج) باشد و اینکه این مسیر راهی نیست که انسان را به لذات دنیوی فراوانی برساند. این مسیر، مسیر معنویت و تهذیب نفس است و انسان مواجه با مشکلات خواهد شد و فشارهای زیادی بر او وارد می‌شود و باید خود را برای جهاد معنوی و مادی آماده کند و اگر کسی آمادگی دارد باید وارد این وادی شود.
استاد درس خارج حوزه علمیه اضافه کرد: فقیه انقلابی کسی است که با پول و مقام و شهوت مسیر خود را تغییر ندهد و این نیازمند صیانت از نفس است؛ چنین فقیهی زندگی ساده دارد و دنبال تجملات نیست زیرا اگر عاشق تجملات باشد نمی‌تواند تکیه‌گاه مردم قرار بگیرد ولو اینکه این ثروت و مال میراثی و حلال هم باشد. انسان می‌تواند زندگی مرفهی از طریق کسب مال حلال داشته باشد ولی اگر ساده‌زیست نباشد نمی‌تواند مسئول نظام اسلامی و مجتهد و الگو شود.
فقیهی با بیان اینکه یکی دیگر از شرایط فقیه انقلابی، داشتن تواضع در برابر مردم است، افزود: تواضع یعنی اینکه انسان، صغیر و کبیر را از خود بالاتر ببیند. ویژگی دیگر یک فقیه انقلابی هم بیان مطالب در کمال صراحت و شجاعت است و اینکه دو پهلو نگوید و محافظه‌کار نباشد. شرط دیگر این است که عزم راسخ برای رسیدن به اهداف و آرمان‌های انقلاب اسلامی داشته باشد. رسیدن به هدف موانع زیادی مانند ملامت و تهمت و اهانت و از جان گذشتگی و از مال عبور کردن دارد و فقیه انقلابی باید همه اینها را تحمل کند.
استاد درس خارج فقه حوزه علمیه تصریح کرد: پیامبر(ص) همه مصیبت‌ها را تحمل کرد تا اسلام را پیش ببرد و ما هم اگر دنبال ترویج و تبلیغ اسلام هستیم بدانیم این مسیر زحمت و مرارت دارد بنابراین فقهای انقلابی روی آرمان‌ها و اهداف بلند فکر می‌کنند نه مسائل کوچک.
گذشت ویژگی فقیه انقلابی
فقیهی با بیان اینکه ایثار و گذشت از دیگر ویژگی‌های فقیه انقلابی است، اضافه کرد: در مواردی ممکن است با اینکه افرادی حق شخصی یک فقیه انقلابی را ضایع کرده‌اند ولی او از این حق برای مصالح عمومی و کشور و حفظ انقلاب گذشت می‌کند.
وی با بیان اینکه از دیگر ویژگی‌های یک فقیه، اطاعت از مولا است، اظهار کرد: مطیع امام زمان(عج) بودن با حرف نیست و انسان باید در عمل از مال و منال و مقام دنیوی که فقط هدفش دنیاست بگذرد. فقیه غیر انقلابی مدعی اطاعت از مولا هست و نماز می‌خواند و روزه می‌گیرد ولی در مواردی که مقداری سخت است پای کار نمی‌ایستد ولی فقیه انقلابی مطیعا لامر مولا است. تفاوت امام خمینی(ره) با برخی دیگر از مراجع در همین بود وگرنه واجبات و مستحبات و مکروهات و … را هم بیان فرموده‌اند و مهم پیاده‌سازی در آن زندگی و اجرای دستورات الهی در سطح اجتماعی است. برخی می‌گویند ما وظیفه بیان احکام و ابلاغ دستورات خدا را داریم ولی فقیه انقلابی برای اجرای آن گام برمی‌دارد که نمونه بارز آن حضرت امام بودند.
فقیهی با بیان اینکه حل مسائل با بزرگواری از دیگر ویژگی‌های یک فرد انقلابی یا فقیه است، افزود: برخی به محض اینکه یک ناروایی ببینند و حقی از آنان ضایع شود فورا علیه مجموعه نظام اسلامی موضع می‌گیرند در حالی که از یک‌نفر بدی دیده‌اند.
لزوم دشمن‌شناسی
استاد درس خارج فقه حوزه علمیه با تاکید بر مقوله دشمن‌شناسی اضافه کرد: اهداف انقلاب اسلامی اهداف بلندی است لذا دشمنان آن هم نهایت دشمنی خود را اعمال می‌کنند. خداوند فرموده است که با مال و جان خود در راه خدا جهاد کنید و جهاد در برابر دشمن وظیفه هر انسانی به خصوص فقهای انقلابی و پیشگامان عرصه اجتهاد و حوزه و روحانیت است.
وی با بیان اینکه خودمحوری از آفاتی است که گریبانگیر همه به خصوص روحانیت است، افزود: گاهی ما هدف از تبلیغ دین را فراموش کرده و آن را وسیله‌ای برای تبلیغ خودمان قرار می‌دهیم و رهایی از آن نیازمند تهذیب نفس است؛ تهذیب نفس هم کار مشکلی است؛ هرقدر به امام خمینی(ره) اصرار کردند که رساله بنویسند ننوشتند چون معتقد بودند در عصر وی کسانی هستند که رساله آنها برای عمل مردم کفایت دارد ولی برخی را هم شاهدیم که خیلی برای نوشتن رساله عملیه عجله می‌کنند که البته شاید برای خودشان توجیهاتی دارند. مرحوم آیت‌الله العظمی اراکی را همه به ملایی قبول داشتند ولی ایشان در یکی دو سال آخر عمر رساله ارائه داد.
فقیهی با بیان اینکه علم و آگاهی جامع نسبت به اسلام از دیگر ویژگی‌های یک فقیه انقلابی است، گفت: به همین دلیل فقیه باید احاطه بر تفسیر و ادبیات عرب و اصول و فقه و رجال و علوم مورد نیاز داشته باشد. البته فقط علم و ملایی و حتی تهذیب نفس هم کفایت ندارد بلکه فقیه انقلابی کسی است که با مسائل زمانه و شرایط دنیا آشنا باشد و بداند در کشور و دنیا چه می‌گذرد.
نقش زمان و مکان در اجتهاد
استاد حوزه علمیه با تاکید بر اینکه زمان و مکان در اجتهاد مؤثر است، بیان کرد: انسان ممکن است در یک کشوری باشد و چیز دیگری اجتهاد کند ولی در داخل کشور نسبت به همان موضوع، اجتهاد دیگری داشته باشد؛ ما معتقدیم که «حلال محمد حلال الی یوم القیامه و حرامه حرام الی یوم القیامه» ولی زمان و مکان می‌تواند برخی احکام را دچار تغییر کند و معنای این سخن آن است که ما ضمن پایبندی به فقه جواهری باید شرایط را در نظر بگیریم تا فقه دچار ابستایی نشود.
فقیهی با بیان اینکه برخی نظر و رای خود را مثلا درباره شرایط اعلام حلول ماه شوال و خاتمه ماه مبارک رمضان در کتاب‌هایشان نوشته‌اند و در فضای مجازی هم به اندازه کافی پخش شده است ولی باز هر ساله معرکه می‌گیرند و اطلاعیه می‌دهند، افزود: چنین کاری با روحیات انقلابی سازگار نیست زیرا ما وظیفه داریم آنچه را اجتهاد می‌کنیم بیان کنیم ولی نباید آن را به یک مسئله در کشور تبدیل کنیم و موضع‌گیری علیه نظر رسمی داشته باشیم. اگر ما نظام اسلامی و رهبری را قبول داریم نباید کاری انجام دهیم که باعث تضعیف نظام شود.
وی با تاکید بر تبعات فتاوا بیان کرد: فتوا نباید موجب تضعیف نظام اسلامی شود و به آن آسیب برساند.
فقه جریان‌ساز و حیاتبخش و تحول‌گرا و تمدن‌ساز است
استاد عباس کعبی در سخنانی با بیان اینکه ما چیزی به نام فقاهت انقلابی و فقاهت غیرانقلابی نداریم، گفت: فقاهت، علم و فن شناخت عمیق دین و معارف اسلامی و بایدها و نبایدهای اسلام در عرصه حقوقی است و منابع آن هم کتاب و سنت و عقل و اجماع است و البته در اجتهاد توجه به مقتضیات زمان و مکان از اهمیت بالایی برخوردار است.
وی افزود: جهان‌بینی و ایدئولوژی، اسلام‌شناسی و زمان‌شناسی و جامعه‌شناسی فقیه به همراه انسان‌شناسی او تاثیر مستقیمی روی فقاهت و نگرش و بینش و فتوای او دارد. فقیه فتوا می‌دهد نه اینکه موضوع تولید کند ولی شناخت موضوع هم خیلی مهم است و هرقدر تحولات جوامع بیشتر شود اقتضاء دارد که فقیه هم موضوعات پیچیده امنیتی، دفاعی و سیاسی و اجتماعی با گستره ملی و بین‌المللی را بشناسد تا فتوای او متناسب با موضوعات باشد.
کعبی با بیان اینکه این سخن درست است که فقیه فتوای کلی می‌دهد یعنی مثلا می‌گوید نفقه بر زن واجب است ولی کاری ندارد که میزان آن چقدر است، ادامه داد: اما به نظر بنده این تفکر، فقه را به فقه انتزاعی، غیراجرایی، غیرتحول‌گرا و غیرحاضر در متن جامعه تبدیل خواهد کرد لذا فقیه باید به تحولات جامعه و موضوعات توجه داشته باشد.
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان اینکه فقه در متن تحول و انقلاب و مبارزه و بسیج ظرفیت‌های عمومی و تلاش برای تمدن‌سازی متولد شد، گفت: فقه را نمی‌توان از مبارزه و تلاش برای مقابله با ظالمین و مستکبرین و شیاطین و مفسدان و طواغیت عالم جدا کنیم؛ فقه را نمی‌توان جدا از تلاش برای مبارزه و بسیج ظرفیت‌های ملی و بین‌المللی تعریف کرد؛ فقه جریان‌ساز و حیاتبخش و تحول‌گرا و تمدن‌ساز است.
استاد حوزه گفت: در آیه «نفر» یعنی آیه ۱۲۱ سوره مبارکه توبه خداوند فرموده است که گروهی از شما باید به تفقه در دین بپردازید و قوم و ملت خود را انذار دهید؛ ان آیه بعد از آن نازل شد که آیات قبل از همه درخواست داشت که به جبهه بروند و وقتی بیش از ۷۰ حافظ و مفسر و قاری قرآن در جنگ به شهادت رسیدند آیه نفر آمد که همه به جبهه نروند بلکه برخی فقیه و دانشمند دین شوند و گسترش پیدا کرده و با جهاد تبیین و تبلیغ این فقاهت را به جامعه منتقل کنند و انذار و تبشیر بکنند.
فقاهت از سیاست و حکومت جدا نیست
استاد حوزه علمیه اضافه کرد: فقاهت جدا از حرکت اجتماعی نیست و اگر کسی تصور کرد که فقاهت حرکت صرفا مدرسه‌ای جدا از محیط اجتماعی و محیط سیاسی است فقاهت را خوب نفهمیده است. فقاهت را نباید از اجتماع و سیاست و حکومت جدا جدا بدانیم؛ فقاهت از جهاد و تلاش برای اقامه دین و پیاده‌سازی شریعت جدا نیست.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینکه انقلاب اسلامی از دل فقاهت بیرون آمد و ما امروز با فقه انقلاب اسلامی مواجهیم، اظهار کرد: بنابراین اگر تعبیر فقه انقلابی به کار ببریم درست است ولی اگر بخواهیم فقاهت را به دو نوع انقلابی و غیرانقلابی تقسیم کنیم درست نیست زیرا مبانی و منابع فقاهت یکی است و آن کتب اربعه و پیش نیاز آن اعتقادات و اخلاق و ادبیات و تفسیر و …؛ انقلاب اسلامی از فقاهت اصیل مبتنی بر اسلام ناب محمدی و مکتب اهل بیت(ع) متولد و محصول آن قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شد. قانون اساسی ما برگرفته از نظامات حقوقی شرق و غرب نیست بلکه برگرفته از فقه اهل بیت(ع) است و شناخت آن و مبانی فقهی و نحوه اجرای آن بخشی از فقه انقلاب اسلامی است.
وی افزود: بنابراین فقه انقلاب اسلامی دو رکن دارد؛ یکی مبارزه و دیگری تبلیغ و ترویج و اقامه دین؛ خداوند در سوره شورا فرموده است که فلسفه بعثت همه انبیای الهی و به خصوص صاحب شریعت از نوح تا نبی اعظم اقامه دین و عدم تفرقه در دین خدا بوده است. البته اقامه دین سبب می‌شود تا مستکبرین به وحشت افتاده و به مقابله بپردازند. امروز آمریکا و اسرائیل مدافع همه جانبه ایران ضد نظامات ظالمانه جهانی که نیستند بلکه مدافع ایران بی‌اراده و نوکر و بدون عزت و کرامت انسانی هستند. دعوای اصلی آنان با ایران به این دلیل است که ایران بر پایه مردم‌سالاری دینی پرچم دین را در دنیا بلند کرده است.
جامعه در اقامه دین تماشاچی نیست
کعبی اظهار کرد: آشنایی جامع با نظامات اسلامی، تحول در علوم انسانی بر پایه اسلام، آشنایی با فلسفه علوم اجتماعی در اسلام، قاعده‌سازی در منظومه حیات فردی و اجتماعی، خط مشی‌گذاری عمومی، تحول در برنامه و بودجه سالانه برای پیاده‌سازی فقه و به میدان آوردن ملت از جمله اقتضائات اقامه دین است؛ یکی دیگر از این اقتضائات دیگر هم قیام عمومی است زیرا جامعه نباید تماشاچی باشد و فقه باید ساز و کار حضور مردم را در میدان فراهم و جریان‌سازی عمومی کند.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به برخی ریشه‌های فقهی انقلاب اسلامی تصریح کرد: یکی از این مبانی، تفکیک‌ناپذیری دین از سیاست است و دولت نبوی الگو برای این کار است. توجه به مصالح و مفاسد، بازخوردگیری در جهت کارآمدی و نظارت عالی بر اجرای احکام دینی در کنار سایر عوامل (که در دولت نبوی اجرایی شده است و تجربه آن در اختیار ما است) از دیگر مبانی قابل استفاده از دولت نبوی است لذا ما نمی‌توانیم دین را از سیاست و حکومت جدا بدانیم مگر اینکه کسی منکر دولت رسول‌الله(ص) و دولت انبیاء باشد. در مورد دولت در اسلام آیات فراوانی از جمله ۵۷ و ۴۴ سوره مائده بیان شده است.
کعبی با بیان اینکه تقیه از اعتقادات شیعه و سپر دین تا دوره ظهور است، اظهار کرد: اگر تقیه سبب شود تا بنیاد دین از بین برود آیا باز هم باید تقیه کنیم؟ امام فرمودند اگر کار به جایی برسد که اسلام در خطر از بین رفتن است تقیه معنایی ندارد و با همین استدلال هم با رژیم شاه مبارزه کرد و این هم مبنای مهم برای دولت اسلامی است.
بنابر گزارش ایکنا، استاد حوزه علمیه گفت: برخی می‌گویند با پیدایش انقلاب اسلامی شیعیان جهان در معرض خطر افتاده‌اند ولی ما معتقدیم که امروز شیعه عزت پیدا کرده است و اسلام و مکتب اهل بیت(ع) در حاشیه بود و الان به متن آمده است و اسلام پرچم عزت و کرامت و وحدت امت اسلامی و رسالت رسول‌الله(ص) را برافراشته نگه داشته است و امروز شاهد شکل‌گیری دو بلوک مکتب اهل بیت(ع) با محوریت انقلاب و بلوک غرب با محوریت آمریکا هستیم و البته این کار هزینه‌های زیادی هم داشته و دارد.
https://ihkn.ir/?p=35523
نظرات