فلسفه صدرایی، مبانی متافیزیکی لازم برای تأسیس علوم انسانیِ بدیل را دارد / چرا علوم انسانی مدرن پاسخگوی نیازهای جامعه اسلامی نیست؟

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی، به نقل از روابط عمومی مدرسه علوم عقلی عباسقلی‌خان؛ حجت‌الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و استاد برجسته فلسفه اسلامی، در ادامه سلسله نشست‌های «مدرسه حکمت رضوی»، به بررسی «نسبت حکمت عملی و علوم انسانی مدرن» پرداخت.

ایشان در ابتدای سخنان خود، با اشاره به تمایز بنیادین بین «حکمت عملی» در سنت فلسفه اسلامی و «علوم انسانی مدرن»، بر این نکته تأکید کرد که علوم انسانی متعارف، ریشه در فلسفه‌های مدرن غربی دارد که مبتنی بر مبانی سکولار و اومانیستی است و از حیثیت متافیزیکی و غاییِ مورد نظر در حکمت اسلامی تهی است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، «حکمت عملی» در سنت اسلامی را شامل سه بخش اخلاق، تدبیر منزل و سیاست مُدُن دانست که غایت آن، «قرب الهی» و «سعادت حقیقی» انسان است. در مقابل، علوم انسانی مدرن را دانشی توصیف کرد که با کنار گذاشتن غایات الهی، صرفاً به «توصیف» و «تفسیر» رفتارهای انسان در چارچوبی طبیعی‌گرا و ماتریالیستی می‌پردازد.

حجت الاسلام و المسلمین پارسانیا با اشاره به فلسفه صدرایی، به ویژه نظریه «اصالت وجود» و «حرکت جوهری»، آن را مبانی متافیزیکی لازم برای تأسیس علوم انسانیِ بدیل دانست. وی خاطرنشان کرد: «علوم انسانی موجود، فاقد نگاه وجودی و متافیزیکی به انسان است و انسان را تا سطح یک موجود صرفاً طبیعی و اجتماعی تنزل داده است. در حالی که حکمت عملی اسلامی، انسان را موجودی دارای روح الهی و جهت‌دار به سوی کمال مطلق می‌داند.»

این استاد فلسفه، یکی از بزرگ‌ترین آسیب‌های علوم انسانی مدرن را «غفلت از بعد متافیزیکی و معنوی انسان» برشمرد که منجر به تولید دانشی شده که نه تنها پاسخگوی نیازهای جامعه اسلامی نیست، بلکه در موارد بسیاری در تقابل با ارزش‌های بنیادین آن قرار می‌گیرد.

ایشان در پایان، راه حل برون‌رفت از این وضعیت را «بازخوانی انتقادی» علوم انسانی موجود و «بازسازی» آن بر اساس مبانی حکمت اسلامی، به ویژه حکمت متعالیه صدرایی دانست و تأکید کرد: «حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها باید با همکاری یکدیگر، به تولید علوم انسانیِ اسلامی کنش‌گرا بپردازند که به توصیف جهان بپردازد، بلکه بتواند آن را به قرب الهی برساند.»
فیلم کامل نشست به زودی منتشر خواهد شد.