نقش وکیل در بازنمایی چهره عدالت در نظام اسلامی / آموزش وکالت در ایران نیازمند بازطراحی فقه‌محور

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی، پنجاه و پنجمین همایش اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران (اسکودا) روز دوشنبه ۲۴ اردیبهشت در سالن همایش تعاون شهر قم برگزار شد.

آیت‌الله مهدی هادوی‌تهرانی، استاد خارج حوزه علمیه قم طی سخنانی در این همایش با اشاره به اهمیت قانون مدنی در جامعه گفت: اگر در دوران فعلی با توجه به شرایط و داشته‌های جدید فقهی بتوان قانون مدنی را بازنگری کرد، برای کشور بسیار مفید خواهد بود و مشکلات فراوانی را حل خواهد کرد.

وی افزود: آنچه باعث شد قانون مدنی ما ماندگار شود، اخلاص کسانی بود که برای این قانون زحمت کشیدند و اشراف و تسلطشان بر مباحث فقهی را در چارچوب قانونی روزآمد به رخ کشیدند. این قانون در زمان احمدشاه قاجار تدوین و در دوران جمهوری اسلامی نیز تغییرات اندکی در آن انجام شد، اما باید توجه کرد که اصل و اساس قانون مدنی مربوط به صد سال گذشته است چرا که قوانین مدنی به همین راحتی نباید دستخوش تغییر شود.

آیت‌الله هادوی‌تهرانی با بیان اینکه یک متخصص قانون، حقوقدان و وکیل دادگستری در عین حال که دارای تخصص در حوزه وکالت و تسلط به قوانین است، باید در زمینه‌های مرتبط با آن در حوزه فقه اسلامی هم تخصص داشته باشد، تصریح کرد: هر چند عقد وکالت در آثار فقهی از گذشته مورد توجه بوده است، اما وکالت به این معنا که امروز ما از آن صحبت می‌کنیم در آثار فقهی ما نیامده است.

این استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه وکیل اگرچه باید حافظ منافع موکل خود باشد، اما در روند وکالت باید یقین به بطلان دعوای موکل خود نداشته باشد، گفت: کار وکیلی که می‌داند ادعای موکلش باطل است، اما سعی می کند این ادعا را به اثبات برساند، مصداق اعانه بر اثم بلکه خود إثم است. همه ما باید در قبال خداوند متعال احساس مسئولیت کنیم. آنچه برای ما در نهایت باقی می‌ماند اعمال صالح است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود استقلال وکیل و به طور خاص استقلال نهاد وکالت را بحثی مهم و اساسی توصیف کرد که باید پاس داشته شود و گفت: بحث استقلال به این معناست که وکیل نباید تحت تاثیر عوامل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و … قرار گیرد و این مسائل دخل و تصرفی در پرونده نداشته باشد و کار وکالتی او بر اساس ضوابط قانونی و بدون هرگونه ملاحظه و تأثیرپذیری سیاسی و جناحی انجام گیرد.

آیت‌الله هادوی‌تهرانی در ادامه با اشاره به مقوله عدالت اثباتی سیستم قضایی، روایت معروفی از امام علی (ع) نقل کرد و گفت: سیستم قضایی ما باید به گونه‌ای عمل کند که وقتی ناظر بیرونی به فعالیت‌های آن می‌نگرد ببیند که سیستم عادلانه است و در این سیستم به دوست و دشمن به طور یکسان نگاه می‌شود، لذا هرگونه اقدامی که باعث مخدوش شدن چهره سیستم قضایی شده و این تصویر را ایجاد کند که عدالت در آن رعایت نمی‌شود خلاف شرع است. این بحث در حوزه وکالت نیز وجود دارد؛ یعنی وکیل باید به گونه‌ای عمل کند که از منظر بیرونی این احساس ایجاد شود که او به وظایف قانونی خود عمل می‌کند و دوست و دشمن و رفیق و غیر رفیق برای او فرقی ندارد و مسائل مالی نیز تاثیری در رفتار و فعالیت او نخواهد داشت.