هویت انسان ایرانی در گذر تاریخ تجلی پایداری و دین‌مداری است / چگونه فرهنگ ایرانی در پیوند با اسلام شکوفا شد؟

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی، به نقل از روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم؛ زهرا روح‌اللهی امیری، عضو هئیت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) با تأکید بر لزوم تأملی عمیق در چیستی و کیستی انسان ایرانی، اظهار کرد: برای ترسیم روایتی روشن از انسان ایرانی، نخست باید به پرسشی بنیادین پاسخ دهیم؛ «انسان کیست و چیست؟» پرسشی که هر انسانی در هر نقطه از عالم، در هنگامه درنگی فلسفی یا اعتقادی، ناگزیر با آن روبه‌رو می‌شود.

وی افزود: انسان در مسیر شناخت خویش، یا در مدار نیاز‌های مادی محدود متوقف می‌ماند و هستی را در تأمین غرایز و آرمان‌های زودگذر خلاصه می‌کند، یا با نگاهی ژرف‌تر و آرمانی‌تر، برای خویش افقی بلندتر می‌گشاید و با تعریف اهدافی متعالی، قله‌های انسانیت را جست‌و‌جو می‌کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) ادامه داد: اگر بخواهیم به درکی درست از انسان ایرانی دست یابیم، باید روایت او را در آینه تاریخ و تمدن بنگریم؛ زیرا هیچ هویتی بدون رجوع به پیشینه خویش معنایی روشن نمی‌یابد و مرور این مسیر تاریخی آشکار می‌سازد که سه خصیصه برجسته، شالوده هویت ایرانی را پایداری، فرهنگ‌پروری و دین‌مداری شکل داده است.

روح‌اللهی امیری نخستین خصیصه را «پایداری» دانست و گفت: تاریخ این سرزمین، از سپیده‌دم حیات تمدنی تا امروز، سرشار از فصل‌های پرفرازونشیبی است که ایران و ایرانی را بار‌ها در معرض تهاجم و تهدید قرار داده است؛ از هجوم اقوام مهاجم پیشا آریایی تا حضور مغولان و ترک‌ها و رومیان، این سرزمین پیوسته جولانگاه نبرد‌ها و بحران‌ها بوده است.

وی اضافه کرد: با این‌حال، ایرانیان یا ایستادگی کردند یا اگر در برهه‌ای مغلوب شدند، در پرتو روحی ققنوس‌وار، قدرت خویش را بازآفریدند و دوباره قد برافراشتند.

استاد دانشگاه باقرالعلوم (ع) دومین خصیصه را سرمایه سترگ فرهنگی و تمدنی دانست و بیان کرد: ایران پیش از اسلام، در میان تمدن‌های باستانی همچون مصر، روم و یونان، آوازه‌ای بلند داشت و در عرصه‌هایی چون معماری، هنر و ادب، پیشگام بود. این میراث، پس از اسلام نه‌تنها استمرار یافت، بلکه در پیوند با فرهنگ اسلامی، به اوجی تازه رسید؛ چنان‌که در روزگار آل‌بویه و پس از آن، تمدن ایرانی‌ ـ اسلامی بر تارک تمدن جهانی درخشید و مفاخر بزرگی همچون ابن‌سینا و خوارزمی، پایه‌های علم و فرهنگ جهان را استوار ساختند.

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) سومین ویژگی را دینداری ایرانیان دانست و تصریح کرد: دین در زندگی ایرانیان هیچ‌گاه صرفاً به عبادت فردی محدود نبوده است؛ چه در دوران زرتشتیان، مسیحیان و مانویان، و چه پس از اسلام، دینداری ایرانیان در همه شئون اجتماعی و سیاسی تجلی داشته است و پذیرش اسلام از سوی ایرانیان، نمونه‌ای از عقلانیت و حقیقت‌جویی آنان بود؛ حقیقت‌جویی‌ای که در پیوندی وثیق با مکتب اهل‌بیت (ع) تبلور یافت.

روح‌اللهی امیری عنوان کرد: ایرانیان امام حسین (ع) را نه‌تنها الگویی مظلوم بلکه نماد ایستادگی و عدالت‌خواهی دانسته‌اند؛ مفهومی که در تار و پود هویت ملی آنان ریشه دوانده است و شعار «هیهات منا الذله» امام حسین (ع) روحی تازه در تاریخ مقاومت ایرانیان دمید و امروز نیز میراث‌دار همان آرمان آزادی و عدالت در برابر ظلم و سلطه‌طلبی است.

وی تأکید کرد: تاریخ این سرزمین گواهی می‌دهد که ایرانیان هرگز برده هیچ سلطه‌جویی، چه سیاسی و چه فرهنگی، نبوده‌اند و در مسیر تحقق آرمان‌های بزرگ انسانی، پرچم‌دار دفاع از مظلومیت و عدالت بوده و هستند و امید است که در سایه عنایت حضرت ولی‌عصر (عج)، این پرچم عدالت‌خواهی در بلندای جهان به اهتزاز درآید.

پایان/