دچار پدیده مهاجرت خاموش شده‌ایم / آیا ایرانیان متخصص در چرخه خدمت کشور هستند/افراد زیادی از المپیادی‌های ما خارج از کشورند

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری–تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی؛ دکتر ناصر باقری مقدم در نشست وضعیت شناسی تحصیلکردگان ایرانی در چرخه مهاجرت، که ۱۸ آبان ۱۴۰۱ در مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تالار فارابی برگزار شد، بیان داشت؛

امروز با کژتابی درباره مفهوم نخبه و نخبگان رو به رو هستیم و اتفاق‌نظری روی دایره نخبگان نداریم؛ برخی می‌گویند تعریف ما برای نخبه شامل دایره کوچکی می‌شود. به‌طور مثال نخبه‌های حوزه سیاست و اجتماعی در این دایره در نظر گرفته نمی‌شود گویی در بنیاد ملی نخبگان منظور از نخبه مشخص نیست.

او ادامه داد: برخی افراد صاحب استعداد هستند اما مسیر رشدشان از کانال‌های مربوط به استعداد درخشان نبوده و از این منظر کار را برای ما سخت می‌کند. پس اگر دایره ما فقط روی افراد با استعداد درخشان باشد تنها باید روی مراکز پژوهشی متمرکز شویم. آلان که بحث مهاجرت مطرح می‌شود این سؤال طرح می‌شود که آیا به‌طور مثال نقاشان ما هم مهاجرت می‌کنند؟

دکتر باقری مقدم با بیان اینکه ما در سال جاری موظف به بازنگری سند راهبردی کشور درباره نخبگان شدیم تأکید کرد: لازم است لایه‌های مفهومی و نظری مربوط به نخبگان شفاف شده تا بر اساس آن سیاست‌گذاری شود. از سوی دیگر این سؤال مطرح است که چرا مهاجرت باب گفت‌وگوی جامعه شده است؟ ما با توجه به فضای آی سی تی دچار پدیده مهاجرت خاموش شدیم بدین معنی که بسیاری از جوانان ما در داخل ایران برای خارج از کشور کار می‌کنند و با این پدیده مهاجرت خاموش عملاً افراد حضور فیزیکی در ایران دارند اما به ایران خدمت‌رسانی نمی‌کنند. مهاجرت اگر مفهوم خروج از خدمت داشته باشد مهاجرت محسوب می‌شود.

او گفت: فناوری‌های توسط انسان‌ها در بین جغرافیا جا به جا می‌شود و می‌توان افرادی را به کار گرفت که با استفاده از فناوری‌های نوین در جهان به کشور ما خدمت‌رسانی کنند. به‌طور مثال ژاپن با ترانسفر افرادش به آمریکا توانست از توانایی این افراد در کشورش استفاده کند؛ اما ما داریم تلاش می‌کنیم از این مهاجرت جلوگیری کنیم. ما باید ادبیات خروج از خدمت را در حوزه نخبگان پررنگ کنیم چون به نظر می‌رسد آلان به مسئله‌ای داریم می‌پردازیم که اصالت ندارد.

به گفته قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان، بنابراین شاید تا سال‌های آتی با توسعه فضای مجازی مهاجرت فیزیکی از دستور کار خارج شود چراکه در حال حاضر افراد بدون مهاجرت فیزیکی می‌توانند به کشور دیگری خدمت کنند. پس موضوع مبنایی ما باید این باشد که آیا ایرانیان متخصص در چرخه خدمت کشور هستند یا خیر؟

دکتر باقری مقدم در پاسخ به این سؤال توضیح داد: پاسخ به دو بخش معطوف است؛ یکی اینکه برخی نمی‌خواهند به کشور ایران خدمت کنند! نکته دوم اینکه که زیرساخت‌های لازم را برای خدمت‌رسانی نداریم. ما در بنیاد نخبگان به عوامل زیرساختی مانند حقوق نخبگان و … و تأثیر آن روی مهاجرت پرداختیم. در عوامل درونی هم تاریخ و فرهنگ ما مهم است.

قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان در پایان گفت: از سال ۸۳ تا ۹۹ نزدیک به ۳۴ درصد افراد نخبه ما در خارج از کشور بودند. این نشان‌دهنده این است که افراد زیادی از المپیادی‌های ما خارج از کشورند. از سوی دیگر در برخی از رشته‌ها مهاجرت المپیادی ما به بالای ۷۰ درصد رسیده است؛ بنابراین ما در برخی از رشته‌ها مانند علوم پایه و تجربی نیازمند کارهای اورژانسی هستیم.