نشست گفتوگویی دربارهی فلسطین و غزه با رویکرد زن و خانواده همراه با هم‌اندیشی ایدهپردازانه در موضوع زن و خانواده فلسطینی با حضور نخبگان و کنشگران و فعالان رسانه در پژوهشکده زن و خانواده واحد تهران برگزار شد.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی به نقل از روابط عمومی پژوهشکده زن و خانواده در ابتدای این نشست علمی – تخصصی که پانزدهم آبان‌ماه ۱۴۰۲ با حضور تنی چند از نخبگان، کنشگران و فعالان رسانه برگزار شد، دکتر منصوره‌سادات مرتضوی، مدیر پژوهشکده‌ی زن و خانواده واحد تهران و دبیر این نشست، ضمن خوشآمدگویی به حضار، موضوع فلسطین را دغدغه‌ی تمامی جهان اسلام دانست و گفت “رخدادهای اخیر غزه، ما را بر آن داشت تا با برگزاری نشستی متفاوت، به ایده‌پردازی در این حوزه پرداخته و نتایج حاصل از آن را به عرصه‌ی عمل و میدان و کنشگران منتقل سازیم”.
نخستین سخنران این نشست، دکتر فریبا علاسوند، عضو هیأت علمی پژوهشکده‌ی زن و خانواده بود. وی، بحث از زنان و کودکان را نقطه‌ی عطف تحولات اخیر در غزه عنوان کرد و افزود “این وجه از جنگ به تدریج حساسیت‌های جهانی بسیاری پدید آورده است، به طوری که در سال ۱۹۹۵، در سند موسوم به پکن، مبحث «زنان و مناقشات مسلحانه» به عنوان یک فصل، به سند مذکور ضمیمه شد و دلیل این تصمیم، رخدادهای جنگ بوسنی و هرزه‌گوین و تجاوز به عنف سازمان‌یافته به زنان با هدف تطهیر قومی در اروپا بود”. وی، بهره‌برداری رسانه‌ای از این رخداد و اتفاقات مشابه در قالب فیلم و خبر را عامل گسترش این نگرانی در ابعاد بین‌المللی دانست و افزود “از آنجا که در جنگ، عواطف تحریک می‌شوند، برنده کسی است که بتواند از این پتانسیل استفاده کند و با موج‌سواری بر تصویرسازی رسانه‌ای، از قربانی بهره گیرد”. این فعال حوزه‌ی زن و خانواده، گریزی نیز به رخداد هولوکاست زد و گفت “آنهایی که روایت‌گر این واقعه بودند، بعدها با اغراق در جزئیات، از آن بهره‌های دلخواه خود را بردند”.
دکتر علاسوند، روایت سر بریدن کودکان اسرائیلی از سوی حماس را دروغی خواند که صهیونیست‌ها به واسطه‌ی ابزارهای رسانه‌ای خود به خورد جهان دادند و گفت “بعدها که این دروغ با اسناد و مدارک متعدد افشا شد، تکذیب‌های چهره‌های اثرگذار راه به جایی نبرد”.
عضو هیأت علمی پژوهشکده‌ی زن و خانواده در ادامه، به چند نکته‌ی قابل توجه در خصوص حضور زنان در جنگ اشاره کرد. وی، نکته‌ی قابل توجه نخست را «هراس از جنگ» خواند که در زنان شدیدتر و متفاوت از مردان است. وی، این هراس را از جنس عفت و جسم زنانه دانست و خاطرنشان کرد “این جنبه از هراس، قابلیت‌های رسانه‌ای بسیاری دارد که خصوصاً لازم است در خصوص تطهیر نژادی و یا زن مسلمان قربانی، به تصویر کشیده شود”.
دکتر علاسوند، دیگر نکته‌ی قابل توجه در این حوزه را، «هراس مادرانه» عنوان کرد که در آن، مادر، به واسطه‌ی زخم کودک خود، حتی آن زمان که کودک قابلیت درک آن را ندارد، رنجی مضاعف می‌برد؛ رنجی که به تنهایی قابلیت تبدیل به سوژه‌ی رسانه‌ای را داراست”. وی، مسئله‌ی پیچیده و در عین حال قابل توجه این وجه زنانه را تبدیل شدن آن به ویژگی‌های فاخری چون شجاعت، صبر و فداکاری دانست و گفت “این ترس در حالی که امکان تبدیل به افسردگی و انزوا را دارد، به آن خصایص متعالی تبدیل می‌شود که نمونه‌ی آن در دوران جنگ تحمیلی و یا جنگ لبنان قابل توجه است”.
علاسوند، به دو جنگ جهانی اشاره کرد و گفت “در آن مقاطع تاریخی، زنان دچار استرس‌های بسیاری شدند، اما در فرهنگ مقاومت، این استرس جای خود را به صبر و مدیریت رخدادهای پیرامونی پس از شهادت می‌دهد، به طوری که در فلسطین، غزه و لبنان، مادر شهید مسلمان به مام وطن تبدیل می‌گردد”.
وی ادامه داد : گره زدن این روحیه به فعالیت‌های بزرگتر و جریان‌سازی حاصل از آن را اتفاقی استثنایی دانست و ابراز داشت “مادر شهید به مبدأ ایمان دارد و باور به نامیرایی از ویژگی‌های بارز اوست، چرا که می‌داند دیگر روز، فرزندش را خواهد دید”.
دکتر علاسوند، اهالی مسن و میان‌سال غزه را افرادی توصیف کرد که با جنگ بزرگ شده و به دنیا آمده‌اند. وی فضای غزه را اینگونه توصیف کرد که ممکن است هیچ‌گاه آینده‌ای در کار نباشد و درد و رنجی بی‌پایان انتظار مردم را بکشد، با این وجود، زنان ازدواج می‌کنند و بدون نگرانی از آینده، فرزندآوری می‌نمایند، این روحیه، سبب می‌شود ایشان، درد و رنج را به فرصت تبدیل کنند. به گفته‌ی علاسوند، “این روحیه در موج جدید اسلام‌گرایی، همه‌گان را دچار شگفتی کرده که این مردم چطور می‌توانند اینقدر مقاوم باشند؟”
این فعال حوزه‌ی زنان، در بخش دیگری از سخنان خود، مقاومت و زندگی بر اساس این روحیه را اساس حیات مردم در غزه دانست و خاطرنشان کرد “مقاومت به این معنی است که من لازم است برای زندگی، جایگزین‌های دیگر داشته باشم، و این ادامه‌ی حیات و نه سوژه است”. علاسوند، نمونه‌ی این روحیه را بازی کودکان در بحبوحه‌ی جنگ دانست و وجه تمایز پدر و مادر فلسطینی را مسئله‌ی جهان‌بینی توحیدی مبتنی بر حبل الهی قلمداد کرد. به گفته‌ی وی “این پدر و مادر می‌دانند که خدا آنها را می‌بیند”، لذا لازم است افراد بر این اساس فهم شوند.
به گفته‌ی عضو هیأت علمی پژوهشکده‌ی زن و خانواده، تمرین این روحیه در مادر، به وی، قدرت بازگشت به ریتم زندگی معمول را می‌دهد؛ ویژگی ای که شاید در دیگر زنان ممکن نباشد.
پایان‌بخش سخنان دکتر علاسوند، نقل وی از یک روزنامه‌نگار عرب با این مضون بود که “شهدای جنگ غزه، تنها عدد و رقم نیستند، بلکه اینها آرزو، زندگی، تپش، عشق و آینده‌اند”.
در ادامه‌ی این نشست، کنشگران حاضر به بحث و هم‌اندیشی و بیان ایده در خصوص موضوع برنامه پرداختند.
در ابتدا، دکتر فاطمه مهربان فعال بین‌الملل به جریان بیداری اسلامی اشاره کرد و عمده دغدغه‌ی دوستان در لبنان و بحرین را عدم انعکاس صدای آنها اعلام کرد. وی لازمه‌ی انعکاس این پژواک را کار رسانه‌ای و ایده‌پردازی دانست و گفت “زن فلسطینی می‌تواند نقطه‌ی آغاز این حرکت باشد”.
دکتر کمیل حسینی مدیر موسسه آرمانا و مجمع فعالین خانواده دیگر حاضر در این نشست، گریزی به آرزوهای بزرگ و نبود اسباب تحقق آن زد و گفت “به دنبال ایجاد موج هستیم اما ابزار آن را در اختیار نداریم”. وی عمده مانع انعکاس صدای مردم غزه را نبود روایت‌گر خبره در این حوزه دانست و بر آموزش، تولید محتوا، حمایت از کنش‌گری فعال و جریان‌سازی تأکید کرد.
در ادامه، زینب شریعت‌مداری مسئول بین‌الملل جبهه فرهنگی انقلاب به این حقیقت اذعان کرد که در تربیت و آموزش خود، تاکنون نتوانسته‌ایم، ردپا و فردایی برای فرزندان‌مان خلق کنیم. وی رویای کودک فلسطینی را ساختن فلسطین عنوان کرد و این پرسش را مطرح کرد که “آیا می‌توان در زن و کودک فلسطینی، این آرمان را که از اهل تسنن برنمی‌آید انتقال داد؟”
دکتر شیوا مقدم، مدیر فرهنگسرای خانواده شهرداری تهران، دیگر فعال حاضر در این نشست، از ضعف در تولیدات فضای مجازی انتقاد کرد و لازمه‌ی توفیق و دیده شدن در آن را استفاده از زبان بین‌المللی دانست. مقدم، استفاده از ابزار سینما، موسیقی و نظایر آن را در این مسیر مهم برشمرد و گفت “با پای کار آوردن هنرمندان جوان و تحریک احساسات می‌توان به این هدف نائل شد، چرا که مردم فلسطین در پی تثبیت هویت خود هستند که این خود، نیازمند حمایت و تقویت است”.
در ادامه‌ی سخنان فعالان حوزه‌ی زنان، حاضر در این نشست، خانم دکتر حجازی، به رویکرد مطلوب جمهوری اسلامی نسبت به مسئله‌ی فلسطین در اوایل انقلاب اشاره و از عدم تداوم آن در دهه‌های بعد انتقاد کرد. وی جنبه‌ی سخت‌افزاری حمایت جمهوری اسلامی از مسئله‌ی فلسطین را مهم برشمرد، با این وجود جنبه‌ی نرم‌افزاری این حمایت را ضعیف قلمداد کرد. دکتر حجازی، این عقب‌ماندگی را پاشنه‌ی آشیل جریان‌سازی در داخل و عامل پس‌رفت در جهان خارج دانست و لازمه‌ی جبران آن را آغاز جهاد تبیین و توجه به ظرفیت رسانه دانست.
مریم رامادان از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، از دیگر حضار این نشست، سخن خود را با نقل‌قولی از رهبر انقلاب آغاز کرد و گفت “مردم فلسطین با وجود مخاطرات بسیار، به آینده بسیار امیدوار هستند و این روحیه، فطرت‌های بیدار جهانی را نیز به سوی خود جلب کرده است. لذا بر ماست تا نگاه به آینده را میان مردم فلسطین ترویج کنیم که لازمه‌اش برنامه‌ریزی و کار رسانه‌ای است”.
پایان‌بخش این نشست، سخنان حجت‌الاسلام و المسلمین زیبایی‌نژاد، رئیس پژوهشکده‌ی زن و خانواده بود. ایشان، سخنان خود را از دو حوزه‌ی چگونگی تبدیل تهدید به فرصت، و ایجاد مزیت با هدف جایگزینی ضعف‌ها آغاز کرد و گفت “در این جنگ، تاکنون حدود ۱۰ هزار نفر کشته‌اند، حال چطور می‌توان این تعداد شهید را به فرصت تبدیل کرد؟”. وی در ادامه، ضمن اشاره به «فتح گفتمانی»، از آغاز چرخش گفتمانی سخن گفت که در حال تغییر از مفهوم ملت به امت است. زیبایی‌نژاد، گریزی نیز به سطح‌بندی جدید در شرف تکوین زد و این پرسش را مطرح کرد که “چطور می‌توانیم در سطحی جدید به یاری مستضعفان بشتابیم؟”. رئیس پژوهشکده‌ی زن و خانواده، قرار گرفتن در متن تحولات آخرالزمانی و عامل تشدید آن را نتیجه‌ی اقدامات رژیم صهیونیستی دانست و گفت “جهان امروز با کشتار زنان و کودکان فلسطینی، در حال مشاهده‌ی رسوایی تمدن غرب است، لذا بر ماست تا این رسوایی را بازشناسی کنیم”. این پژوهشگر حوزه‌ی زنان بر لزوم زیر سوال بردن نظام تربیت لیبرال تأکید و خاطرنشان کرد “ظرفیت‌ها در محیط ابتلا ایجاد می‌شوند و از آن جهت است که خانواده‌ی فلسطینی از پس مقاومت، در متن ماجرا و مهم قلمداد می‌گردد”. وی در بند پایانی سخنانش، عمده دغدغه‌ی خود را غفلت از ظرفیت‌های کوچک و عادت به برنامه‌ریزی‌های راهبردی بلندمدت اعلام کرد”.
دکتر فریبا علاسوند در جمع‌بندی سخنان خود خاطرنشان کرد “می‌توان با تکیه بر قابلیت اصحاب رسانه، بر جنبه‌ی تراژیک مسئله‌ی فلسطین مانور داد. ضمن آنکه فهم موجود از مسئله‌ی فلسطین، حاکمیتی است، در حالی که لازم است رخدادهای مرتبط با آن، انسانی و مردمی نیز درک شود”.
نظرات