چگونه اصول اسلامی می تواند نابرابری اقتصادی مدرن را حل کند؟ / تحلیل اقتصادی زکات، صدقه و وقف در اسلام

۲. صدقه یا خیرات داوطلبانه

علاوه بر زکات، اسلام بر فضیلت‌های صدقه یا خیرات داوطلبانه تأکید دارد. مسلمانان تشویق می‌شوند تا از ثروت اضافی خود به نیازمندان کمک کنند. دولت‌ها، سازمان‌های مردم‌نهاد، و افراد می‌توانند از طریق اقدامات خیریه، کمپین‌های جمع‌آوری کمک‌های مالی، و برنامه‌های آگاهی‌بخشی جامعه، فرهنگ بخشندگی و همبستگی را ترویج دهند.

کاهش نابرابری اقتصادی، ترویج صلح، و حفاظت از محیط زیست از اصول اصلی اسلام هستند که به عنوان مقاصد شریعت شناخته می‌شوند و مسلمانان برای بهبود اقتصادی جامعه و کسب رضایت الهی از آنها پیروی می‌کنند. اسلام از پیروانش می‌خواهد که به نیازمندان کمک کنند. قرآن کریم، اغلب همراه با نماز، صدقه را یکی از ویژگی‌های مؤمنان حقیقی ذکر می‌کند. برای مثال:

“نماز را برپا دارید، و صدقه دهید و با کسانی که رکوع می‌کنند، رکوع کنید.”
بقره / آیه ۴۳

“نماز را برپا دارید و صدقه دهید، و هر خیری که برای خود پیش فرستید، آن را نزد خدا خواهید یافت، زیرا خداوند به همه آنچه می‌کنید، آگاه است.”
بقره / آیه ۱۱۰

“کسانی که ایمان آوردند و کارهای نیک انجام دادند، و نماز را برپا داشتند و صدقه دادند، پاداششان نزد پروردگارشان است. بر آنان ترس و اندوهی نخواهد بود.”
بقره / آیه ۲۷۷

قرآن کریم همچنین واژه “صدقات” را در مقابل “ربا” (سودهای کلان یا بهره وام‌ها) استفاده کرده است، به عنوان مثال:

“خداوند ربا را نابود می‌کند و صدقات را افزایش می‌دهد، و خداوند کافران و گناهکاران را دوست ندارد.”
بقره / آیه ۲۷۶

همچنین توصیه می‌کند: “اگر بدهکار در مضیقه است، به او فرصت دهید تا بتواند پرداخت کند، و اگر آن را به عنوان صدقه ببخشید، برای شما بهتر است اگر می‌دانستید.”
بقره / آیه ۲۸۰

اسلام صدقه را به عنوان قرضی به خداوند توصیف می‌کند که با برکات زیادی پاداش داده می‌شود.

“همانا کسانی که در راه خدا صدقه می‌دهند، مردان و زنانی که به خداوند قرضی نیکو می‌دهند، برای آنها چندین برابر افزایش می‌یابد و پاداشی بزرگ خواهند داشت.”
حدید / آیه ۱۸

“کسانی که اموال خود را در شب و روز، در آشکار و پنهان در راه خدا انفاق می‌کنند، پاداششان نزد پروردگارشان است. بر آنها ترسی نخواهد بود و اندوهی نخواهند داشت.”
بقره / آیه ۲۷۴

در هنگام صدقه دادن، باید به کرامت و احساسات گیرنده احترام گذاشته شود.

“ای کسانی که ایمان آورده‌اید، صدقات خود را با منت و آزردن باطل نکنید، مانند کسانی که اموال خود را به رخ دیگران می‌کشند و نه به خدا و نه به روز قیامت ایمان دارند. مثل آنها مانند صخره‌ای سخت و صاف است که روی آن خاکی کم قرار دارد، و باران شدید بر آن ببارد و آن را صاف بگذارد. آنها نمی‌توانند چیزی از آنچه کسب کرده‌اند را نگه دارند و خداوند کافران را هدایت نمی‌کند.”
بقره / آیه ۲۶۴

قرآن کریم همچنین یادآور می‌شود که در هنگام صدقه دادن، باید فروتن بود و نباید به گیرنده آسیب رساند.

“گفتاری نیکو و پوشاندن خطاها بهتر از صدقه‌ای است که با آزردن همراه شود. خداوند بی‌نیاز و بردبار است.”
بقره / آیه ۲۶۳

صدقه ممکن است آشکارا یا بهتر است به صورت مخفیانه داده شود.

“اگر صدقه‌هایتان را آشکار کنید، چه بسا که خوب است، اما اگر آنها را پنهان کنید و به نیازمندان برسانید، برای شما بهتر است و برخی از بدی‌هایتان را برطرف می‌کند.”
بقره / آیه ۲۷۱

صدقات می‌تواند توسط حکومت اسلامی از طریق مکانیزمی مرکزی برای اهداف خاصی که در قرآن کریم تعیین شده است، جمع‌آوری و توزیع شود:

“از اموال آنها صدقه‌ای بگیر، تا آنها را پاک و رشد دهی، و برای آنها دعا کن. همانا دعای تو آرامش برای آنهاست. خداوند شنوا و دانا است. آیا نمی‌دانند که خداوند توبه را از بندگانش می‌پذیرد و صدقات را می‌گیرد و خداوند تواب و مهربان است.”
توبه / آیه ۱۰۳

این آیه دو هدف صدقه را بیان می‌کند:

1. تطهیر: اصطلاحی جامع برای پاکسازی جسم، ذهن، قلب، روح و رفتار از هر چیز ناپاک، کثیف، ناسالم، یا ناشایست. در زمینه امروز، ممکن است به صرف هزینه برای تأمین آب آشامیدنی پاک، بهداشت بهتر، امکانات بهداشتی و آموزش مناسب اشاره داشته باشد.
2. تزکیه: اصطلاحی جامع که به طور عمده به معنای افزایش، توسعه، بهبود یا توسعه توانایی‌های انسانی، بهزیستی، نیکویی و عدالت است. در زمینه مدرن، ممکن است به توسعه منابع انسانی یا توسعه انسانی اشاره داشته باشد و ممکن است شامل صرف هزینه برای بهداشت و آموزش توسط دولت اسلامی باشد.