فقه معاصر باید بر اساس همکاری فقیه و کارشناس متخصص شکل بگیرد/ الزامات ورود حوزه علمیه به فقه معاصر

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی، آیت الله ابوالقاسم علیدوست عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره فرمایشات مقام معظم رهبری درخصوص ورود حوزه به موضوعات روز از جمله رمزارزها گفت:

 

این آمادگی در حوزه برای ورود به موضوعات روز وجود دارد البته به نکته‌ای باید توجه شود که ورود حوزه‌ها به این مسائل گرچه تا حد زیادی رخ داده است و اینگونه نیست که تاکنون اقدامی در این زمینه صورت نگرفته باشد. اما شرایطی دارد که به نظرم مسئولان حوزه‌های علمیه، بزرگان، اساتید، مدیریت حوزه وشورای عالی باید به این نکات توجه کنند.

 

وی ادامه داد: ورود به این موضوعات باید ورود محتاطانه‌ای باشد اولا کسانی ورود کنند که گفتمان این مسائل را داشته باشند یعنی ممکن است یک استاد مسلط بر مکاسب، رسائل و کفایه و درس خارج ورود کند اما گفتمان و فرهنگ گفتگوی این بحث‌ها را نداشته باشد و لذا بخواهد با همان ابزارهای قدیم و ابزارهای سنتی این موضوعات را حل کند بنابراین این ورود، ورود موفقی نخواهد بود.

 

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تصریح کرد: به عنوان مثال مسائل بانک‌ها همانطور که می‌دانید و ابزارهای مالی و ابزارهای مشتقه امروز از مسائل معاصر و مسائل روز است و اگر کسی بخواهد به این موضوعات ورود کند و بگوید شما وارد بانک شوید و با همان حیل شرعی یک سری عقود تصنعی و ظاهری برقرار کند و به گمان خودش مشکل را حل کرده است. از این جور تفکر بانکداری اسلامی در نمی‌آید این اسلامی نما و اسلام نماست. چراکه فرد آن گفتمانی که باید داشته باشد فهم نظام اقتصادی اسلام را داشته باشد را ندارد.

 

وی گفت: به نظر من اگر ما فاصله داریم با اقتصاد اسلامی آنچه که از روایات استخراج شود و آنچه که از قرآن استفاده شود کسی نمی‌خواهد از خودش چیزی بگوید به دلیل همین نبود گفتمان کسانی است که حتی در این رابطه‌ها تصمیم گیر بوده‌اند و قانون گذار بوده‌اند این یکی از بایسته‌هایی است که باید مطمح نظر قرار بگیرد.

 

آیت الله علیدوست خاطرنشان کرد: از طرفی برخی از موضوعات حتی برای کارشناسان فن هنوز روشن نیست. شما ببینید شرکت‌های هرمی وقتی که وارد کشور ما شد تا الان چقدر پوست انداخته است وچقدر محتوای آن تغییر کرده است و اقسامی پیدا کرده است. اگر قبلا می‌گفتند همه اقسام آن حرام است الان برخی از اقسام آن با آنچه که قبلا گفته شده است فاصله دارد. برخی از موضوعات در حال شدن است اگر کسی می‌خواهد به این موضوعات بپردازد باید به این نکته توجه داشته باشد به تغییراتی که گاهی روزانه رخ می‌دهد و معاملات دیجیتال، بیت کوین‌ها و رمزارزها هنوز در حال شدن است و در حال تحول است.

 

وی ادامه داد: بنابراین اگر کسی می‌خواهد به این موضوعات بپردازد باید به این تحول و شدن‌ها توجه کند. گاهی دیده شده است افرادی به این مسائل پرداخته‌اند اما اطلاعاتشان مربوط به ۸۰ سال پیش است حتی منابعی که استفاده می‌کنند مربوط به خیلی از گذشته‌های دور است. اینکه پرداختن به مسائل معاصر نیست و نظر رهبری هم قطعا این نخواهد بود.

نکته دیگری که باید در این موضوع توجه شود این است که کسی که می‌خواهد به این موضوع ورود کرده و بحث کند نباید پیش خودش چند مسئله داشته باشد و فقط درباره این مسائل بحث کند.

 

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تصریح کرد: من گاهی بسیاری از کتاب‌ها را می‌بینیم که عنوان معاصر دارد و یا شبیه این عنوان است اما می‌بینم به آنچه که در کف میدان مطرح است توجهی نشده است به طور مثال در کمیته فقهی بورس یا کمیته فقهی بانک مرکزی مطرح است، سازمان بورس سوال دارد و شرکت‌ها پرسش‌هایی دارند یک موضوع است اما آنچه که محقق به آن پرداخته است یک موضوع دیگر است. محقق سوالاتی در گمان خودش داشته است و حاضر هم نشده است به میدان سری بزند و ببیند سوالات چیست. اینطور که نمی‌شود باید محقق حواسش به سوال باشد و آن سوال را پاسخ دهد.

 

آیت الله علیدوست خاطرنشان کرد: باز یکی از نکات دیگر که ورود مناسب را شامل می‌شود این است که سوال‌ها حسب الفرض نباشد. یعنی به طور مثال ما یکباره وارد معاملات رمزارزها می‌شویم بعد می‌گوییم اگر مال باشد اشکال ندارد، معامله درست است اگر مال نباشد، درست نیست. این که قبلا از ورود حوزه به این موضوعات هم معلوم بود و از همه مهمتر این است که استفاده فنی و منضبط از کارشناسان امین هم باید صورت بگیرد.

گاهی اوقات فقیهی که بحث می‌کند خودش کارشناسی می‌کند خودش داوری می‌کند و اگر احیانا هم از کارشناس استفاده کند کارشناسی نیست که به معنای واقعی کارشناس باشد از گزارشاتی که در مقالات فقهی مشاهده می‌کنیم متوجه می‌شویم که این افراد به کارشناس مراجعه نکرده‌اند و صرفا ویکی پدیا را دیده است و به آن حکم کارشناسی داده است یا خودش تطبیق داده است لذا باید بحث‌ها حداقل دو ضلعی باشد یعنی یک ضلع آن در اختیار استاد فقیه عهده دار شود و یک ضلع را کارشناس امین عهده دار شود و این‌ها کنار هم باشند و الا اگر من فقیه اطلاعات متفرقی را بدست بیاورم که بعضا نادرست هم است و آن را وارد کتاب کنم این درست نیست. بایسته‌شناسی و آسیب‌شناسی فقه معاصر چه آسیب‌هایی دارد و چه بایسته‌هایی لازم دارد از جمله مباحثی است که من در گذشته نیز به آن پرداخته ام.

https://ihkn.ir/?p=39263