نگاه تمدن‌ساز به هوش مصنوعی/ توجه به هوش مصنوعی پیش از هر چیز نیازمند فرهنگ‌سازی و آشنایی مدیران، طلاب، اساتید و نخبگان حوزوی است

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی؛ مهندس رضا ابراهیمی در حاشیه برگزاری دوره تربیت مربی هوش مصنوعی در گفت‌وگو با خبرگزاری حوزه علمیه خراسان با بیان اینکه هوش مصنوعی را می‌توان از دو منظر ابزاری و پارادایمی نگاه کرد، گفت: از نگاه ابزاری، هوش مصنوعی ابزار و نرم‌افزاری است که می‌تواند در خدمت فرایندها باشد. اما در نگاه پارادایمی و راهبردی که نگاه رهبر معظم انقلاب هم از همین زاویه است، هوش مصنوعی به عنوان یک فرایند تمدن‌ساز مطرح می‌شود که در آینده مدیریت جهان نقش مؤثری خواهد داشت.
وی اضافه کرد: هرچند هر دو نگاه باید در جای خود مورد توجه قرار گیرد، ولی غلبه نگاه ابزاری ممکن است نگاه پارادایمی را تحت‌الشعاع قرار داده و این هدف‌گذاری را تضعیف کند.
معاون فناوری اطلاعات حوزه علمیه خراسان بیان داشت: پایه و اساس هوش مصنوعی و پیشران آن از سه ضلع اطلاعات (دیتا)، الگوریتم‌ها و منابع سخت‌افزاری برای پردازش تشکیل شده و هر کس این مثلث را در اختیار داشته باشد، توان بیشتری در حکمرانی آتی مبتنی بر هوش مصنوعی خواهد داشت.
وی ادامه داد: خوشبختانه از سال ۱۳۸۰ که حوزه علمیه خراسان به‌طور جدی وارد عرصه فناوری شده، داده‌ه‌های قابل توجهی جمع‌آوری شده که تاکنون در حوزه آمار کاربرد داشته است. همچنین برخی فرایندها نیز با الگوریتم‌های کلاسیک طراحی شده و در خدمت مدیریت حوزه علمیه بوده اما زیرساخت‌های ما در حد پاسخ به نیازهای جاری بوده است.
ابراهیمی افزود: نقطه ورود عملیاتی حوزه علمیه به هوش مصنوعی، طراحی ابزار پژوهشی «مشابه‌یاب» بود که سال ۱۳۹۳ به‌صورت کاملاً بومی با الگوریتم داخلی پیاده‌سازی شد و در اختیار پژوهشگران قرار گرفت و در حال توسعه است، همچنین «ویراستار هوشمند» نیز طراحی شده که یکی از ابزارهای بسیار قدرتمند ماست و علاوه بر طلاب حوزه علمیه، برای سایر پژوهشگران نیز قابل استفاده است.
وی با بیان اینکه پروژه‌هایی در خصوص حس‌کاوی نیز در دست طراحی داریم که به استخراج حس نویسنده برای فهم بهتر متن کمک می‌کند، گفت: علاوه بر این، چندین مورد داده‌کاوی نیز روی اطلاعات موجود انجام شده که نتایج مثبتی داشته است. برای مثال با توجه به پارامترهای روان‌شناختی و اطلاعات آموزشی از طلاب محصل در حوزه علمیه، الگوهای موفقیت در حوزه علمیه استحصال شده که امکان ارزیابی و سنجش ورودی‌های جدید حوزه و کمک به انتخاب رشته طلاب با این الگو وجود دارد.
ابراهیمی ادامه داد: یکی از ایده‌آل‌های ما در حوزه هوش مصنوعی، این است که بتوانیم چت‌بات‌های بومی خودمان را تولید کنیم که از وابستگی به مدل‌های خارجی و تحریم‌هایی که برایمان وضع کرده‌اند خارج شویم. هرچند این سیستمی است که در لبه فناوری قرار دارد.
معاون فناوری اطلاعات حوزه علمیه خراسان با اشاره به اینکه در حوزه فناوری اطلاعات، هرم دانش را تا حد زیادی تکمیل کرده‌ایم، افزود: کف این هرم که «داده» است سال‌ها جمع‌آوری شده و مدام در حال افزایش است، و در مرتبه بعدی، یعنی تبدیل داده به اطلاعات و نیز تولید دانستنی‌های جدید از آن نیز پیشرفت‌هایی داشته‌ایم. اما در مرحله نهایی که مرحله تحلیل و استنتاج برای رسیدن به تصمیم است، هنوز به بلوغ کافی نرسیده‌ایم و برای کاربردی شدن این فرایند با وضع مطلوب فاصله داریم.
وی بیان داشت: البته الگوریتم‌های کلاسیک بر پایه منابع مشخص و محدودی کار می‌کند، در حالی‌که طراحی هوش مصنوعی، منابع وسیع و سیستم‌های پردازش بسیار قدرتمندی را می‌طلبد که فراتر از زیرساخت‌ها و منابع موجود است. بنابراین به دنبال مشارکت سایر سازمان‌ها برای تأمین زیرساخت هستیم تا اهداف حوزه علمیه در زمینه حکمرانی هوش مصنوعی تحقق یابد.
ابراهیمی تصریح کرد: توجه به هوش مصنوعی پیش از هر چیز نیازمند فرهنگ‌سازی و آشنایی مدیران، طلاب، اساتید و نخبگان حوزوی است که برای این منظور جلسات متعدد و دوره‌های آموزشی برگزار شده است، همچنین جلسات مختلفی با مراکز حوزوی برای هم‌افزایی توسعه هوش مصنوعی داشته‌ایم و در حال طراحی برنامه آموزشی در سطوح مختلف عمومی و تخصصی مدارس هستیم. و برگزاری همایش ملی هوش مصنوعی تا سال آینده را پیگیری می‌کنیم.
وی افزود: در ساختار سازمانی، به منظور تغییر نگاه مدیران، اداره آمار در معاونت فناوری اطلاعات به اداره داده‌کاوی و هوش مصنوعی تبدیل شد تا پروژه‌های هوش مصنوعی چه در حوزه راهبردی و چه در حوزه ابزاری در این اداره تعریف شود.
معاون فناوری اطلاعات حوزه علمیه خراسان با بیان اینکه در زمینه همکاری‌های علمی و بین‌سازمانی، جلسات متعددی با ستاد راهبری هوشمند حوزه علمیه قم و مجموعه‌های مختلف دانشگاهی و سازمان‌های مرتبط با موضوع برگزار و همگرایی خوبی ایجاد شده است، گفت: پیش از این، کارگروه «داده‌کاوی و آمار» تشکیل شد که با حضور بزرگان علمی و مدیریتی شهر مانند دکتر کاهانی، دکتر برادران، دکتر یعقوبی و حجت‌الاسلام مهذب به سیاست‌گذاری حوزه علمیه در داده‌کاوی کمک می‌کرد.
وی در پایان یادآور شد: همچنین درصدد هستیم گروهی علمی از اساتید حوزه و دانشگاه در زمینه فلسفه هوش مصنوعی و اخلاق حاکم بر آن ایجاد کنیم تا به لجنه‌ای برای گفت‌وگو و مشاوره در این زمینه و کمک به تصمیم‌سازیبرای مدیران تبدیل شود.